Yaşamı
Çorlu'da doğmuş (1883), göçmen olan ailesinin peşpeşe gelen savaşlar dolayısıyla sürekli maddi sıkıntıya düşmesi yüzünden düzgün bir öğrenim yapmak fırsatı bulamamıştır. Esendal kendi sözleriyle, "ilkokul da dahil hiçbir okuldan mezun olmamış, tam manası ile bir alaylı olarak yetişmiştir". Çocukluğunda doktor olmak isteyen Esendal, babasının ölümünden ve Balkan Savaşı'nın çıkmasından sonra İstanbul'a gelmiş, savaş bitince yeniden Çorlu'ya dönmüştür. 20 yaşlarında, o zamanlar gizli bir dernek olan İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne girmiştir (1906). Esendal, Cemiyet tarafından İstanbul Teftiş Kurulu'na çağrılmış (1908), bu tarihten sonra parti müfettişi olarak Anadolu ve Rumeli'yi yakından görüp tanımak fırsatını bulmuştur. Parti içinde mesleki temsil düşüncesini savunanların (Nail Bey, Kara Kemal, Muhittin Birgen, Sadık Vicdani vb) arasında yer almıştır. Memduh Şevket, B.M.M. hükümetinin ilk orta elçisi olarak Azerbaycan'a gönderilmiş (1920) Kurtuluş Savaşı sonunda yurda dönmüştür. Mesleki temsil düşüncesini benimseyen eski arkadaşlarıyla birlikte, egemen çevrelerin hoş görmediği Meslek gazetesini çıkarmış (1925), İzmir Suikasti'nin iktidara muhaliflerini "tasfiye" olanağı vermesi üzerine yine elçilikle yurtdışına gönderilmiştir (1926). Esendal, elçi ve büyük elçi olarak 12 yıl kadar İran, Afganistan ve Sovyetler Birliği'nde kalmıştır. Kendi çabasıyla bu süre içinde Farsça, Fransızca ve Rusça öğrenmiştir. 1938 yılında yurda dönünce önce Bilecik, sonra Elazığ milletvekilliği yapmış, daha sonra C.H.P. Genel Sekreteri olmuştur (1941 - 1945). Bu görevi sırasında partinin gençleşmesine, 35'ler Hareketi'nin gelişmesine destek olmuş, daha sonra kendi isteğiyle bu görevinden ayrılmıştır (1945). Son yıllarını öykülerini yazmak, yapıtlarını derleyip kitaplaştırmakla geçirmiştir.Memduh Şevket Esendal 16 Mayıs 1952'de Ankara'da ölmüştür.
Yazın Yaşamı
Daha çok "daha çok politika alanında tanıdığı" için ilk öykülerini M.S, M.S.E., Mustafa Yalınkat, M. Oğulcak, İstemenoğlu gibi takma adlarla yazan Esendal, ilk yazılarını İrtika (1902) ve Musavver Fen ve Edep (1910) gibi gazete ve dergilerde yayımlamıştır. Cevdet Kudret, Türk öykücülüğünde özel bir yeri olan Esendal'ın tarihi bilinen ilk öyküsünün "El Malının Tasası" (1912) olduğunu belirtmektedir.Esendal'ın yazarlığının en verimli döneminin Meslek gazetesini çıkardığı 1925 yılı olduğunu, yazarın o yıl, o zamana kadar yazdığı ve yenilerini eklediği 35 öykü yayımladığını belirtmektedir. Esendal'ın ancak 38 tefrikası yayımlanan ve yarım kalan Miras adlı romanı da aynı yıl yine Meslek gazetesinde çıkmıştır. Esendal, Ayaşlı ve Kiracıları'nın yayımladığı 1934 yılına kadar tek tük öyküler yazmakla yetinmiştir.
Esendal'ın yazarlığının en verimli dönemi, siyasal yaşamdan ayrıldığı 1945 yılından sonra olmuş, yazar 1946 yılında on yedi öykü yazmıştır. Esendal 1952 yılına kadar Ülkü, Sanat ve Edebiyat Gazetesi, Seçilmiş Hikayeler, Türk Dili gibi dergilerde görünmüş, özellikle Ulus gazetesinin Pazar eklerinde yayımlanan öyküleriyle ününü genişletmiştir.
Yaşamının ancak dokuz yılında (1923 - 1926 ve 1946- 1952) yazında ciddi biçimde uğraşmış olmasına rağmen, Esendal değişik konuları, anlatımındaki yalınlık ve vuruculuk dolayısıyla yeni Türk öyküsünün en önemli adlarından biri olmayı başarmıştır. Memduh Şevket Esendal, Ayaşlı ve Kiracıları adlı yapıtıyla C.H.P. roman yarışmasında ödül kazanmıştır (1942).
