Windows XP, kendinden önceki diğer Windows serilerinden farklı olarak tamamen 32 bitlik Windows NT ve Windows 2000 çekirdekleri (kernel) üzerine kurulmuştu. Bu üstün çekirdek sistem 16/32 bitlik uygulamalarda başarı ile çalışıyor, mavi ekran tehdidini en aza indirerek CTRL+ALT+DEL tuş kombinasyonunun kullanımını en aza indiriyordu.
Bu işletim sisteminin çarpıcı özelliklerinden bir diğeri ise çok geniş sürücü veritabanına sahip olmasıydı. Böylelikle kullanıcılar yeni aldıkları bir donanımı sadece bilgisayara takarak anında kullanabiliyorlardı.
Yeni işletim sistemi, yepyeni bir kullanıcı arayüzü ile geliyordu. Daha önceki sürümlere göre daha yuvarlak ve renkli olan bu arayüz XP'nin kayda değer özelliklerinden birisidir.
2005 yılı itibariyle Windows XP iki adet hizmet paketi (Service Pack) ile kullanıcılarına en üstün korunmayı ve yeni özellikleri sunuyordu. Microsoft Bilgi Ağı'nda (Microsoft Knowledge Base) duyurulan haberlere göre 3. bir hizmet paketi yoldadır.
Firma 2006 yılında kod adı Longhorn olan Windows Vista'yı piyasaya süreceğini duyurarak XP ile başlayan yeniliklere bir yenisini daha ekleyeceğini gösterdi
