Abd-Türkiye Ilişkileri

Kısaca: ABD-Türkiye ilişkileri, Türkiye Cumhuriyeti'nin Amerika Birleşik Devletleri'yle 1947 yılından bu yana sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir. ...devamı ☟

ABD-Türkiye ilişkileri
ABD-Türkiye Ilişkileri

ABD-Türkiye ilişkileri, Türkiye Cumhuriyeti'nin Amerika Birleşik Devletleri'yle 1947 yılından bu yana sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

İlk ilişkiler

1795 yılında ABD, Osmanlı Devletini Trablusgarp ve Cezayir de yenmiş. Osmanlı gemileri Cezayir'de ABD bayrağını taşıyan gemiyi ele geçirmişlerdir. 1796 yılında Osmanlı-ABD ile Trablus Antlaşması yapılmıştır. Birinci Berberi Savaşı 1801 yılında ABD, Osmanlı'ya savaş ilan etmiş savaş 4 yıl sürmüş. ABD'nin zaferiyle sonuçlandı. Yine 1812 yılında İkinci Berberi Savaşı yapılmış Osmanlılar yenilgiye uğramışlardır.

Cumhuriyet öncesi yakın dönem

Kurtuluş Savaşı sırasında, işgalci devletlerin yanında yer alan ABD, işgale donanmasıyla destek vermiştir. İşgal boyunca ağırlıklı olarak tarafsız bir rol oynasada, Samsun gibi kimi deniz kıyısındaki kentler, bu donanmaya ait gemilerce bombalanmıştır. 1919-1927 döneminde Amerikan Yüksek Komseri sıfatıyla Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyetinde görev yapan Amiral Bristol, ilişkinin ilk yıllarında da etkili olmuştur.

İlişkilerin ilk yılları

, sağda ABD başbakanı Franklin D. Roosevelt.] Türkiye Cumhuriyeti kurulurken ABD ile sıkı ekonomik ilişkiler geliştirmek isteyen ve Lozan Barış Antlaşması sırasında ABD'nin politik desteğini arayan TBMM ve hükümet, 1923 yılı başında Türkiye'de yatırım yapacak Amerikan şirketlerine yoğun teşvikler içeren Chester Teşvikleri yasasını kabul etti. Türkiye Cumhuriyeti II. Dünya Savaşı'nın son aylarında Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin yanında yer alarak Almanya'ya savaş ilan etti. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesi ile birlikte Soğuk Savaş yılları başladı. ABD Senatosu 1947 yılında Sovyetler Birliği'ne karşı Batı bloğunu korumak üzere Truman Doktrini'nin bir parçası olarak Türkiye için bir ekonomik ve askeri yardım paketini onayladı.

Sovyetler Birliği lideri Stalin'in Türkiye'den toprak talepleri karşısında Türkiye de Kore Savaşı'nda (1950-1953) Birleşmiş Milletler'in yanında yer aldı, 1952 yılında NATO'ya katıldı ve 1955 yılında CENTO'nun kurucu üyeleri arasında yer aldı. 1954 yılında ABD'ye İncirlik Hava Üssü'nü kurma izni verildi. Bu üs Soğuk Savaş, I. Körfez Savaşı ve Irak Savaşı'nda kullanıldı.

Silah ambargosu

1 Temmuz 1974 tarihindeki Resmi Gazete'de yayınlanan habere göre Türkiye'nin haşhaş ekimini durdurmadığı için Amerika'nın ambargo koyduğu şeklindedir. Kıbrıs Harekatı'ndan sonra ABD hükumeti ambargoya Kıbrıs Barış Harekatı'nı da eklemiştir (birkaç ay sonrasında bahane olarak öne sürüldü) Türkiye'den Kuzey Kıbrıs'taki askerleri geri çekmesini talep etti. Bu silah ambargosu 1978 yılında ABD Kongresi'nin bir kararıyla kaldırıldı. Ambargonun kaldırılmasına rağmen ancak 1980 yılında Türkiye'ye yapılan silah yardımı 1974 öncesindeki düzeye ulaşabildi. Bu silah ambargosu nedeniyle Türkiye'de ABD'ye bağımlı olan silah ihtiyacı gözden geçirildi ve Türk Savunma Sanayi'nin kurulmasına karar verildi. Birçok önemli Türk Savunma Sanayi firması bu dönemde kurulmuştur. (Aselsan, Roketsan, vb.)

1980 ve 1990'lı yıllar

ve Bush boğaz turunda, 1991 ] 1980'li yıllarda Türkiye hükumetleriyle ABD hükumetleri arasında genel olarak sıcak ilişkiler gözlendi. Bu dönemde Ermeni Sorunu ve Kıbrıs Sorunu Türkiye-ABD ilişkilerine gölge düşürdüyse de ilişkiler genel olarak olumlu düzeyde gelişti. Başbakan (ve Cumhurbaşkanı) Turgut Özal I. Körfez Savaşı sırasında ABD Başkanı George H.W. Bush'la çok yakın bir dayanışma politikası izledi. Türkiye Irak petrollerini taşıyan Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattını kapattı. Ayrıca Demirel ve Çiller hükumetleri savaştan sonra NATO tarafından Kuzey Irak'ta uygulanan uçuş yasağına destek verdiler.

Günümüzdeki İlişkiler

11 Eylül 2001 Saldırıları sonrasında Türkiye, ABD'ye terörizme karşı yaptığı mücadelede destek vermeye devam etti. Ancak ABD'nin 2003 yılında Irak'ı işgal etmek istemesi Türk kamuoyunda büyük bir tepkiyle karşılandı. ABD'nin bu işgal sırasında Türk topraklarını kullanmasına izin vermek için TBMM'ye sunulan 1 Mart tezkeresi'nın reddedilmesi ABD'de büyük bir hayal kırıklığına yol açtı ve Türkiye-ABD ilişkilerinin soğumasına neden oldu.

4 Temmuz 2003 günü Kuzey Irak'ın Süleymaniye kentinde karargah kurmuş bulunan (bir binbaşı komutasında) 11 Türk Silahlı Kuvvetleri mensubunun ve Türkmen mihmandarlarının Irak'taki işgal kuvvetlerinin bir parçası olan Amerikan 173. Hava İndirme Tugayı'na bağlı askerlerce ve yanlarında peşmergelerin de bulunduğu bir ortamda, bir baskın sonucu derdest edilmeleri ve başlarına çuval geçirilmek suretiyle götürülüp 60 saat süresince alıkonularak sorguya çekilmeleri olayı ilişkileri daha da gerginleştirdi.

Günümüzde Türkiye-ABD İlişkilerinde düzelme eğilimi gözlenmektedir. 2007 Türkiye genel seçimleri'nin ardından o sırada başkanlık görevini yürüten George W. Bush, Türkiye Başbakan'ı Recep Tayyip Erdoğan'ı telefonla arayarak kutlamıştır. Ayrıca ABD hükümeti, Türkiye'nin 2007 yılının sonlarında ve 2008 yılında Irak'ta ki PKK unsurlarına yönelik gerçekletirdiği sınır ötesi operasyonlara tepki göstermemiştir.

Ermeni soykırımı iddiaları ve A.B.D

10 Ekim 2007 tarihinde ABD Temsilciler Meclisi’nin Dışişleri komisyonu, 1915 olaylarını sözde soykırım olarak nitelendiren tasarıyı 21’e karşı 27 oyla kabul etti. Bu tasarı Temsilciler Meclisi'nin genel kuruluna sunularak kabul edildiği takdirde yasalaşacaktır. Bu karar Türkiye'de büyük bir tepkiyle karşılandı. Kararın yasalaşması halinde ABD'nin Türkiye'deki askeri etkinliklerinin kısıtlanabileceği belirtildi.

Türkiye'deki Amerikan okulları



Kaynaklar





Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

ABD-Türkiye ilişkileri Resimleri