Tahrihsel Gelişimi
İlk olarak ABD Donanması tarafından tasarlanmışken daha sonra Hava Kuvvetlerindeki jetlere uyarlanmıştır. Füzenin ilk versiyonları Güney Doğu Asya'daki çatışmalarda kullanılmıştır. İlk prototipi AIM-9A Eylül 1953'de başarıyla denenmiştir. İlk üretim AIM-9B 1956'da kullanılmaya başlanmıştır fakat sınırlı bir kapasiteye sahip olması, gece yeteneğinin olmaması ve it dalaşında yeterli verimi verememesi AIM-9'ların geliştirilmesi gereğini ortaya koymuştur. Yere yakın uçan uçaklara saldırılamaması da önemli bir eksiklik olarak görülmüştür.İlk modellerde sensörlerin çok dar bir alanda tespit yapabilmesinin ötesinde, ısı güdümlü bu füzelerin güneşe yönelmesi gibi büyük problemler mevcuttu. Bu sorunların Pakistan ile Hindistan arasındaki savaşta net bir şekilde gözlemlenmesinin ardından.Yapılan çalışmalar sonucu 1977'de B ve E modellerinin geliştirilmesiyle J modeli üretilmeye başlandı. AIM-9J ile it dalaşında manevra kabiliyeti arttı, combat kapasitesi yükseldi, hız ve hedefi vurmadaki başarı oranı büyük ölçüde geliştirilmiş oldu. 1976'da L modeli ile her açıdan hedefe saldırı yeteneği kazandırıldı. J modelinin gelişmiş şekli olan motor izi düşük P modeli de 1978'den itibaren envantere girdi. Kademe kademe füzenin vuruş, takip, saldırı, motor izi bırakmama yetenekleri geliştirildi ve P, P-1, P-2, P-3, M modelleri üretildi. AIM-9X üretimde olan son varyanttır. M modeline benzemekle birlikte füzenin uçuş ve hedefi takip yetenekleri önemli ölçüde yükselmiştir.
Bugüne kadar sıcak temaslarda 1000'e yakın AIM-9 fırlatılmış ve 308 adeti hedeflerini vurmuştur. 1958'de Tayvan F-86'ları aynı gün içinde AIM-9 füzeleri ile 47 Çin Mig-17'sini düşürmüştür. 1982'de Bekaa Vadisinde düşürülen 55 Suriye Mig uçağından 51'ine AIM-9 füzeleri neden oldu. 1982'deki Falkland Adaları Savaşında İngiltere 100'e yakın AIM-9L füzesi kullandı ve 25 Arjantin uçağı düşürdü. AIM-9 en önemli başarısını Irak-İran Savaşı'nda gösterdi. İran, 45 F-4 Phantom, 25 F-14 Tomcat ve 9 F-5 Tiger'dan fırlatılan 73 AIM-9J ve 6 AIM-9P füzesi ile 79 Irak uçağı düşürdü. Körfez Savaşı'nda da fırlatılan 86 füze ile 13 Irak uçağı vuruldu.
Sidewinder'in Yapısı
AIM-9M Sidewinder'ın temel olarak 12,7cm bir tüb şeklindeki borunun içine yerleştirilmiş yüksek teknoloji ürünü parçalardan oluşmaktadır, 287 cm uzunluğundaki AIM-9 tüpünün, ön kısmında BSU-32 kanatçıkları vardır. Bunların uzunluğu 38cm'dir. Arka tarafta bulunan kuyruk kısmının kanat uzunluğu ise 63cm'dir. Ağırlığı 88kg olan Sidewinder'in burun kısmında bu füzenin beyni sayılan, WGU-4A/b Güdüm Kontol Kısmı (GCS/Guidance Control Section)arayıcısı bulunmaktadır. Burada kızıl ötesi enerji yayan kaynakları algılayan bir algılayıcı vardır. Bir magnesium-fluorid transparan cam yüzeyin arkasında bulunan indium-antimonide (InSb)dedektörü ve Joule-Thompson cryosat soğutucunun bulunduğu bu baş kısmında, bir hedef bulunduğunda bilgileri sinyal işlemcisine gönderilir ve bu bilgi daha sonra füzenin yön kanatcıklarına iletilerek füzenin yön kumandaları verilir.Bu Sistemin en ölümcül yanı, iki değşik dalga boyunda da işlem yapabilmesidir.Yanı bu baş kısım hem kısa, hem de orta dalga boylarındaki kızıl otesi işınları tespit edebilmektedirRocket motorlarının hemen önünde WDU-17 harp başlığı bölümü bulunmaktadır.Burdaki 12 kg başlık proximity tapa taşmımaktadır. DSU-15/B Aktif optik Hedef Detektörü (Active Optical Target Detector), lazer detektör halkaları sayesinde bir hedef kaçırıldığı zaman kendi kendini imha ederek şarapnellerin aktif hale gelmesini sağlamaktadır.Türk Hava Kuvvetleri ve AIM-9
AIM-9 Sidewinder füzesi, Türk Hava Kuvvetleri envanterine ilk defa 1960'lı yıllarda girmiştir. Sidewinder'ın ilk modeli olan AIM-9B füzesi, o zamanların en gelişmiş uçakları olarak sayılan ve Türk Hava Kuvvetleri envanterine yeni giren F-5A ve F-104G uçaklarında kullanılmak üzere satın alınmışlardır. Daha sonra AIM-9P füzesi F-4 Phantom uçaklarının alınması sonucunda envantere girmiştir.AIM-9L/M Sidewinder füzesinin gelmesi ise F-16'ların seçilmesi ve filolarda görev başlamasıyla beraber gerçekleşmiştir.Türk F-16'ları L/M/S varyantlarındaki AIM-9 füzelerini modellerini taşımaktadır. Türk Hava Kuvvetleri envanterinde B modelinden 210, M modelinden 500, L modelinden 640, S modelinden 310 ve P modelinden de 750+ adet AIM-9 Sidewinder füzesi olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye ayrıca F-16C ve D modellerinde kullanılmak üzere F-16 CCIP kapsamında 96 milyon dolar maliyetle 225 adet AIM-9X, 5 adet AIM-9X Dummy ve 20 adet AIM-9X Captive eğitim füzesi satın almaktadır.Teknik Veriler
AIM-9X SidewinderÜretici Firma: Raytheon
Üretici Ülke: ABD
Tipi: Kısa Menzilli Hava-Hava
Güdüm Sistemi: IR
Harp Başlığı: 11,3 kg parça tesirli HE
Azami Etkili Menzili: 26 km
Sürati: 2,6+ Mach
İtki Tipi: Katı Yakıtlı Roket Motoru
Uzunluk: 3 metre
Çap: 127 mm
Ağırlık: 85 kg
Ayrıca Bakınız
}Linkler
Kaynak
- MSI Aylık Savunma Teknolojileri Dergisi Sayı: 2006-012
- Savunma ve Havacılık sayı:1999-2,sy.82-85.
thumb|200px|left|Sidewinder AIM-9L
