Anadolu'da Kurulan Medeniyetler ve Devletler

Anadolu'da kurulan medeniyetler ve devletler

Anadolu, göç ve ticaret yollarının üzerinde bulunması, Asya ile Avrupa'yı birbirine bağlaması, topraklarının verimli olması ve ikliminin insanların yaşayışına uygun olması gibi nedenlerden dolayı zengin ve yüksek kültürlerin beşiği olmuştur. Karşılıklı kültür alış - verişleri Anadolu'da uygarlıkların gelişmesini hızlandırmıştır. Anadolu'da kurulan medeniyetler şunlardır:

[Hititler]

Hititler, M.Ö. 2000 yılı başlarında Kafkaslardan Orta Anadolu'ya gelerek Kızılırmak kıvrımı içine yerleşmişlerdir. Hititler, M.Ö. 1400 yıllarında imparatorluk haline gelmişlerdir. Bu dönemin en önemli gelişmesi, Hititler ile Mısırlılar arasında yapılan Kadeş Savaşı Antlaşması'dır. M.Ö. 1280'de imzalanan Kadeş Antlaşması tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır. Hitit Devleti, M.Ö. 1200 yıllarında batıdan gelen kavimler tarafından parçalanmıştır. Ege göçlerinden sonra şehir devletleri halinde yaşayan Hititlere M.Ö. 700 yıllarında Asurlular son vermişlerdir. Asurlulardan sonra Türkiye'de Pers egemenliği kurulmuş ve Hitit toprakları Pers hakimiyetine girmiştir.

[Frigyalılar]

Frigler, Ege göçleri sırasında Anadolu'ya gelerek M.Ö. 800 yıllarında Gordion (Polatlı) merkezli bir devlet kurdular. Kafkaslar üzerinden gelen Kimmerlerin egemenliği altına giren Frigyalılara Persler son vermişlerdir.

[Lidyalılar]

Lidyalılar, M.Ö. 1200'lerde Anadolu'ya gelerek, Gediz ve Küçük Menderes vadileri arasında kalan bölgede Kral Giges tarafından Sard (Salihli) merkezli bir devlet kurmuşlardır. Pers saldırılarına dayanamayan Lidya Devleti, M.Ö. 546 yıllarında yıkılmıştır.

[İyonyalılar]

Dorların baskısı sonucunda Akaların bir kısmı Yunanistan'dan Batı Anadolu'ya göç etmişler ve İzmir çevresindeki yerli halkla kaynaşarak şehir devletleri kurmuşlardır. Bu şehir devletleri arasında siyasal birlik sağlanamamıştır. İyon şehir devletleri arasında en tanınmışları Efes, Milet, Foça ve İzmir'dir. Ön Asya'dan gelen ticaret yollarının bitim noktasında bulunan İyonyalılar, kısa zamanda ileri bir medeniyet kurmuşlar ve kolonicilik faaliyetleriyle zenginleşmişlerdir.

[Urartular]

Urartu Devleti, Doğu Anadolu'da Asya kökenli Hurriler tarafından kurulmuştur. Urartuların merkezi Tuşpa (Van)'dır. Bölgenin en güçlü devletlerinden biri olan Urartular, M.Ö. 600'lerde Medler tarafından yıkılmıştır.

[Türkler]

Kısaca Türk. 10. yüzyıldan beri Anadolu'ya yerleşmiş ve Osmanlı tebaası altında birleşmiş Türkmen halkın devamı niteliğine haiz ulus. 0. yüzyılda Orta Asya'dan ve İran üzerinden Anadolu topraklarına yerleşen Oğuz-Türkmen boyları, zamanla Türk adını kendilerine mal etmişlerdir. Zira Türk adı, Orta Asya'da Türkçe konuşan toplulukların 6. yüzyıldaki ortak adıdır. Anadolu'da gittikçe azalan yerli nüfus yerini Türkler'e bırakmaya başlamış ve 10.yüzyılda kurulan Türkmen prenslikleri sayesinde tüm Anadolu'da Türkçe konuşan topluluklar egemen toplum olmuştur. Anadolu'ya ilk olarak Hun, Sabir, Hazar gibi Türk kavimlerince akın yapılsa da bu akınlar askeri amaçlı yapılmıştır. Ancak 9. ve 10. yüzyılda Karadeniz'in kuzeyinden Balkanlar'a gelen Kıpçak, Peçenek, Uz adlı Türki kavimler Anadolu'ya Bizans eliyle geçirilmiş ve yerleştirilmiştir. Asıl Anadolu'nun Türkmen yurdu haline dönüşmesi, doğudan gelen Oğuz-Türkmen göçleriyle olmuştur. 1071 Malazgirt Savaşı ve 1099 Bizansın Türk bölgelerine baskınlarında Bizans emrinde olan binlerce Türk unsuru saf değiştirerek Anadolu Selçuklu saflarına geçmiştir. Beylikler döneminde doğudan gelen çok sayıda Türkmen aşireti, Anadolu'da Türk nüfuzunun devam etmesine neden olmuştur. Germiyanoğulları, Osmanoğulları Karesioğulları ve Hamitoğulları gibi batıdaki Türkmen beylikleri, Türkmen göçlerinden beslenmişlerdir. 1243 yılında Anadolu'nun Moğol egemenliğine geçmesiyle ve İran'da kurulan İlhanlılar devleti aracılığıyla pekçok Türk ve Moğol unsuru Anadolu'ya yerleşmiştir. Osmanlı devletinin kurulmasıyla Orta Asya'dan gelen göçler kesilmemiştir. Akkoyunlu, Karakoyunlu Türkmenleri devletlerinin yıkılmasıyla Türkmen boyları Anadolu'ya yayılmışlardır. 1402 Ankara Savaşı sonucu pekçok Timurlu soylu Türk Anadolu'ya yerleşmiştir. Orta Asya ve diğer bölgelerden göç Safevi devletinin kurulmasına kadar sürmüştür. 1517 Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferinden sonra binlerce çadırlık Suriye, Irak, Dulkadirli Türkmenleri'nin bir kısmı Batı Anadolu'ya gönderilmiştir.

[İskender İmparatorluğu]

M.Ö. 337�de tahta geçen İskender, önce Yunanistan�daki bütün şehir devletlerini, sonra da Anadolu, İran, Irak, Suriye ve Mısır�da Perslere ait tüm toprakları kendine bağlamayı başardı. Büyük İskender�in Asya seferinin sonucunda Hellenizm uygarlığı doğmuştur. Büyük İskender, 33 yaşında öldü (M.Ö. 323). İskender�in ölümünden sonra kazanılan topraklarda bağımsız devletler kurulmuştur.

[Roma İmparatorluğu]

Romalılar; disiplinli, planlı ve teşkilatlı hareket ederek kısa sürede bütün İtalya�yı Roma�ya bağlamışlardır. Bu gelişmelerden sonra Romalılar, Doğu Akdeniz�e yönelmişlerdir. İskender İmparatorluğu parçalandıktan sonra Selevkoslar Krallığı�nı yenerek Türkiye topraklarının tamamına hakim olmuşlardır. Roma İmparatorluğu�nun siyasal tarihinde; Krallık Cumhuriyet ve İmparatorluk dönemleri yaşanmıştır. Merkezi yönetimin zayıflaması, eyaletlerin güçlenmesi, Hristiyanlığın yayılması, Kavimler Göçü�nün meydana getirdiği kargaşa, iç savaşlara katılan orduların sınırları ihmal etmesi gibi nedenlerden dolayı Roma İmparatorluğu, Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmıştır (395). Bunlardan Batı Roma 476�da, Doğu Roma ise 1453�te yıkılmıştır.