Ancak, diğer elementlere olan yüksek kimyasal ilgisi nedeniyle doğada serbest halde bulunmayan bor’un meydana getirdiği minerallerin, çok eski tarihlerden beri tanındığı ve kullanıldığı bilinmektedir. En yaygın bor bileşikleri; borik asit ve bor’un sodyum, kalsiyum ve magnezyum ile meydana getirdiği bileşiklerdir.
.jpg)
Bor mineralleri, sanayide sayısız denicek kadar çok çeşitli işlerde kullanılmaktadır. Bor minerallerinden elde edilen boraks ve asit borik; özellikle nükleer alanda, jet ve roket yakıtı, sabun, deterjan, lehim, fotoğrafçılık, tekstil boyaları, cam elyafı ve kağıt sanayinde kullanılmaktadır. Bor mineralleri, dünyanın sayılı bir kaç ülkesinde bulunur. Bunlar içinde yedekleriyle en zengin ülke, türkiye’dir. Ancak üretimin ve ihracatın sınırlı olması nedeniyle bu maden, yurt ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Başlıca bor yatakları; Kütahya, Eskişehir ve Balıkesir’dedir. Bor minerallerini işletmek için Bandırma ve Kırkama tesisler kurulmuştur.
Bor madenlerinin türleri, bor madenleri özellikleri ve kullanım alanları
Bor Nitrür'ün genel özellikleri
- Elmastan Sonra En Sert İkinci Malzeme
- Yüksek Termal İletkenlik
- Düşük Termal Genleşme
- İyi Termal Şok Direnci
- Yüksek Elektrik Direnci
- Mikrodalga Geçirgenliği
- Zehirli Değil
- Talaşlı İmalata Uygun
- Büyük Ölçüde Kimyasal Olarak İnert
- Yüksek Yüzey Gerilimi
Bor Nitrür'ün kullanım alanları
- Elektronik
- İnce film kaplamalar (aşınmaya dayanıklı yüzey üretimi)
- Özel abrasivler
- Seramik silkon yarı iletken wafer’larda bor dop malzemesi
- Nükleer uygulamalar (nötron yakalamada büyük kesit)
- Vakum ergitme potaları
- CVD potaları
- Mikrodevre paketleme
- Yüksek hassasiyet contaları,
- Mikrodalga Tüpleri
- Yatay sürekli dökümde stoper halkaları
- Plazma ark yalıtkanları
- Yüksek sıcaklık fırınlarında destekleyici iskeletler
- 900 °C’de sıvı B2O3 içinden NH3 gazı geçirilerek elde edilir.
Bor Karbür'ün kullanım alanları
Serbest partiküllü aşındırıcılar ve polisaj pastaları (çok sert olmasına rağmen, seramik fazlarla bağlanamadığı için abrasiv taşlar ve kesme diskleri bor karbürden yapılamaz) Aşınmaya dayanıklı parçalar (kumlama nozulleri, tel hadde lokmaları, ekstrüder memeleri, otomatik havanlar, tekstilde iplik yönlendiriciler, filtreler, bujiler) B4 C tozu – boraks – potasyumfloroborat karışımları molibden veya çelik yüzeyinde sert ve korozyona dayanıklı tabakalar oluşturur. B4 C tek kristal iğneleri veya B4 C elyafı (mukavemet değerleri 2750 – 3250 N/mm2) reçine ve grafit kompozitleri zırh malzemesidir.10B izotopunun invers nötron absorpsiyon kapasitesinin yüksek olması nedeniyle nükleer reaktörlerde regülasyon, kontrol ve zırhlama amacıyla kullanılabilen en ucuz malzeme bor karbürdür.
Ferrobor'un kullanım alanları
- Çeliklere %0,003 – 0,004 oranında bor katkısı tane inceltir, su alma kabiliyetini arttırır.
- Yüksek oranda Mn, Ni, Cr ve Mo’in sağlayabileceği sertleşebilirlik özelliğini sağlar.
- Paslanmaz çeliklerde kaynak kabiliyetini, sıcak yırtılma mukavemetini, yorulma mukavemetini yükseltir.
- %4’e kadar bor içeren özel çelikler nükleer reaktörlerde regülatör çubuğu olarak kullanılır.
- Yüksek kromlu dökme demirlere %0,01 oranında bor katkısı ile hadde merdaneleri üretilir.
- Paketleme prensibine dayalı ısıl işlemle çeliklerde yüzey sertleştirme amacıyla yüzeysel borlama yapılır.
- Saf bor karbürden haddelenmiş ince levhalar transformatörlerde silisli saç yerine kullanıldığında dönüştürme kayıplarının %75’e yakını ortadan kalkar (bu tür şeritlerin yaklaşık fiyatı 200 USD/kg).
Bor madenlerinin tarihçesi
- 4000 yıl önce uzak doğuda Tibet’te insanoğlu varlığından haberdardı.
- Sümerler ve Etiler tarafından altın ve gümüş işçiliğinde.
- Babiller tarafından uzak doğudan getirilerek altın işlemede.
- Mısırlılar tarafından mumyalama işlemlerinde.
- Romalılar tarafından cam yapımında.
- Eski Yunanlılar tarafından temizlikte.
- 9. yüzyılda Arap doktorlar tarafından ilaç yapımında.
- Çinliler tarafından seramik ve cam üretiminde kullanılmıştı.
- Avrupa’ya Marco Polo tarafından Tibet’ten getirildi.
- Amerika’da ilk kez 18. yüzyılda And Dağlarında bulundu.
Bor madenlerinin üretimi ve genel kullanım alanları
Önceleri ilaç, inşaat,boya,tekstil,deterjan,sabun,ısıya dayanıklı cam, emaye, fiberglas, seramik, elektrik, izolasyon, tarımda kullanılan kimyasal maddelerin üretimi için kullanılmaktaydı. Günümüzde bunlara olarak enerji depolamada, su arıtma işlerinde, atık temizleme işlemlerinde ,otomobillerde hava yastığı ve hidrolik fren imalinde, bilgisayar teknolojisinde, otomotiv ve silah teknolojisinde hafif ve kurşun geçirmez zırh malzemesi olarak, jet ve roket yakıtlarında, atom enerjisi denetim rodlarında, çelik güçlendirmede,ısı ve radyasyondan koruyucu lehavalar,yanmayı geciktirici malzeme ile son derece hafif ve dayanıklı malzemenin imali gibi alanlardada kullanılmasıyla bor minerallerin önemi gün geçtikçe artmaktadır.Ülkemizde Eti Holding'e ait bir kuruluş olan Etibor A.Ş. ne bağlı Eskişehir Kırka Bor işletmesi, Balıkesir Bigadiç Bor işletmesi, Kütahya Emet Bor işletmesi ve Bursa Kestel Bor işletmesinde bor çıkarılmakta Bandırma Bor ve Asit Fabrikasında işlenmektedir. Bor yeraltında değil açık işletmelerde en çıkarıldığı için elde etme maliyeti diğer madenlere göre daha düşüktür.
Türkiye'de bor madenleri
Ayrıca, Etıbank'ın Kırka, Emet, Bigadiç ve Kestelek yataklarındaki üretim ile Bandırma Boraks Fabrikası ve Kırka Bor türevleri tesisındekı ürünlerinin 1983 yılında 21 milyar lira olan net karı yıllar boyunca artarak, 1.2 milyar dolarlık toplam dünya ticareti içinde, 2002 yılında 214 milyon dolara ulaşmıştır. Ürünlerin % 95'ı yurtdışına satılmaktadır. Etibank'ın yapmış olduğu bu belirgin atılım, Türkiye'yi kısa zaman içinde dünya pazarlarına egemen duruma getirmiştir. İşte bu aşamada, mecliste görüşülmesi düşünülen yeni maden yasası ile bor tuzlarının uç ürünleri dışında özel sektöre açılması, Türkiye'nin dünya pazarlarındaki egemen durumunu yıkacak, sonuçta ulusal çıkarlarımıza en büyük darbeyi vurmuş olacaktır. Bu duruma fırsat verilmemelidir. Dünya bor üretiminin ülkelere göre dağılımı Şüphesiz 3213 sayılı Maden yasasında değişiklik yapılmalıdır. Yeraltı kaynaklarımızın aranıp işletilebilmesi için neredeyse 10 değişik bakanlıktan 15 veya 20'ye yakın izin alınması gerekmektedir. Yapılacak düzenlemeler ile bu yetkilerin, alt yapısı oluşturularak belli noktalarda toplanması yatırımcıları teşvik edici nitelikte olacaktır. Bu yasa ile birlikte, Maden Dairesi Genel Müdürlüğü ve MTA Genel Müdürlüğü bünyesi içinde mutlaka yeniden yapılandırılmalıdır.
Mustafa - 5 yıl önce
Yukarıdaki yazıda g7zel ülkemin isminin baş harfini küçük yazdığınızı gördüm.Teknik bir hata olduğunu düşünmek istiyorum ve derhal düzeltileceğini tahmin ediyorum saygılarımla.
mustafa - 5 yıl önce
adamın kendi internet sitesi
sanane mis gibi bilgi vermiş sen ona şükret
mustafa - 5 yıl önce
adamın kendi sitesi
mis gibi bilgi vermiş sen ona şükret