Mahmut Celal Bayar (d. 16 Mayıs 1883, Gemlik - ö. 22 Ağustos 1986, İstanbul), Türkiye Cumhuriyeti eski milletvekili, bakan, başbakanı ve üçüncü cumhurbaşkanı.
1883 yılında Bursa`nın Gemlik ilçesinin Umurbey köyünde doğmuştur. Ailesi, şimdi Bulgaristan`a ait olan Plevne şehrinden göç etmişlerdir. Celal Bayar`ın babası, ilmiye sınıfına mensup bir fıkıh bilgini olan Abdullah Fehmi Efendi`dir. 93 Harbi`nden sonra muhacir olarak geldiği Bursa`nın Umurbey köyündeki rüştiyede müdürlük ve bir ara Gemlik`te müftülük yapmıştır.
Celal Bayar, ilk ve orta öğreniminden sonra memuriyet hayatına atıldı. Adliye, reji ve bankacılık sahasında memuriyet görevlerinde bulundu. Gemlik Mahkeme ve Reji Kalemleri`nde memur olarak çalışma hayatına başlamıştır. Ardından Bursa`ya giderek Ziraat Bankası`nda görev almış ve bu sırada ``Harir Darüttalimi`` ve ``Collí¨ge français de l`Assomption`` isimli okullara devam etmiştir. Bursa`daki çalışmalarını ``Deutsche Orientbankta sürdürmüştür. Daha sonra ``İttihad-ı Milli`` bankasında çalışmıştır. Bu sırada İnegöllü Refet Bey`in kızı Reşide ile evlenmiştir.
1908 yılında İkinci Meşrutiyet`in ilanından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti`ne katıldı. Bu cemiyetin Bursa Şubesi Genel Sekreterliğini yaptı. 1918 yılında Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti`ne girmiştir.
1913 Yılı sonunda İzmir`e gelen Celal Bayar İttihat Terakki Cemiyeti`ne katmak için spor yapan Altay`lı gençleri davet etti ve 1914 yılının 16 Ocak tarihinde Altay fiilen kuruldu. Celal Bayar Şark İdadisinde faaliyet gösteren Altay`ın kuruluşu için para yardımında bulundu.
12 Ocak 1920`de toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi`ne Saruhan Sancağı milletvekili olarak katıldı. Türk Milli Mücadelesinin başlaması ile birlikte Anadolu`ya geçerek bu harekete fiilen Galip Hoca olarak katıldı.
Bu mücadelenin kazanılması sırasında Batı Anadolu`da faaliyet gösterdi. Aynı zamanda Birinci Büyük Millet Meclisi`nde Saruhan (Manisa) Milletvekili olarak görev aldı. 1921`de İktisat Vekili oldu.
Lozan Barış Konferansı`na müşavir göreviyle katıldı. 1923 seçimlerinden sonra İkinci Büyük Millet Meclisi`ne İzmir Milletvekili olarak girdi.
1924 yılında Türkiye İş Bankası`nın kurulmasında önemli rol oynadı. İktisat Vekilliği görevinde bulundu. Türkiye Cumhuriyeti`nin kuruluşunda mücadele adamı, politikacı ve iktisatçı olarak temayüz etti. 1932-1937 tarihleri arasında İktisat Vekilliği, 1937-1939 yılları arasında Başvekillik yaptı. 1943 yılına kadar İzmir Milletvekili olarak siyasi hayatını sürdürdü.
Çok partili siyasi hayata geçilmesi üzerine 1946 yılında arkadaşları ile birlikte Demokrat Parti`yi kurdu ve başkanlığına getirildi. Partisinin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra aynı yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye`nin üçüncü Cumhurbaşkanı seçildi. On yıl boyunca sürdürdüğü bu görevden 27 Mayıs darbesi ile 1960 yılında ayrıldı.
Yassıada Mahkemesi tarafından idama mahkum edildi. (15 Eylül 1961) Yaşı nedeniyle idam cezası daha sonra müebbet hapse çevrildi. Yassıada`dan Kayseri bölge cezaevine nakledilen Bayar, 7 Kasım 1964 tarihinde rahatsızlığı nedeniyle serbest bırakıldı. 7 Temmuz 1966`da da dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından, Anayasa`nın 97. maddesinde yazılı sebeplere dayanılarak affedildi.
22 Ağustos 1986 tarihinde, 103 yaşında İstanbul`da vefat etti ve memleketi olan Bursa-Umurbey`de toprağa verildi.
Doğduğu ev, Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Kazım Taşkent`in katkılarıyla restore edilmiştir.
Kaynak
başlangıç kutusu sıra kutusu| önce = İsmet İnönü | başlık= Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı | yıllar= 22 Mayıs 1950 - 27 Mayıs 1960| sonra= Cemal Gürsel sıra kutusu| önce = İsmet İnönü | başlık= Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı | yıllar= 25 Ekim 1937 - 25 Ocak 1939| sonra= Refik Saydam sıra kutusu| önce = Mustafa Şeref Özkan | başlık= Türkiye Cumhuriyeti İktisat Vekili | yıllar= 10 Kasım 1932 - 25 Ekim 1937| sonra= Şakir Kesebir sıra kutusu| önce = Mustafa Necati Uğural | başlık= Türkiye Cumhuriyeti Mübadele,İmar ve İskan Vekili | yıllar= 6 Mart 1924 - 22 Kasım 1924| sonra= Fevzi Pirinççizade
bitiş kutusu
tr_cumhurbsk
Tr basbakanlarŞablon:II. İcra Vekilleri Heyeti (24 Ocak 1921 - 19 Mayıs 1921)III. İcra Vekilleri Heyeti (19 Mayıs 1921 - 9 Temmuz 1922)
TC 2. HükümetTC 7. HükümetTC 8. HükümetTC 9. HükümetTC 10. Hükümet
DEFAULTSORT:Bayar, Mahmut Celal
