Türkçe Bilgi: İbnü l-Baytar

İslam Dünyası'nda 13. yüzyılda yaşamış olan en önemli bitkibilimci İbnü'l-Baytar'dır (öl.1248). Endülüs'te yetişen İbnü'l-Baytar, öğretmeni Nebati ile birlikte gezilere çıkarak, çeşitli bölgelerdeki bitki örtüleri üzerinde incelemelerde bulunmuştur. Daha sonra Kuzey Afrika yoluyla Mısır'a, Suriye'ye ve oradan da Anadolu'ya geçmiştir. Eyyubilerin yönetimi altındaki Suriye'ye yerleşen İbnü'l-Baytar, incelemeler yapmak maksadıyla sık sık Anadolu'ya da gelmiştir.

İbnü'l-Baytar, Dioscorides başta olmak üzere daha önceki bitkibilimciler tarafından derlenen bilgileri çok iyi bir düzeyde öğrenmişti; ancak bunlarla yetinmemiş, yukarıda da belirtildiği gibi, araştırma gezilerine çıkmış ve yazmış olduğu yapıtlarda bu geziler sırasında toparlamış olduğu bilgileri de kullanmıştır.

Eyyubi hükümdarlarından Salih'e sunmuş olduğu iki yapıtından birincisi Kitabü'l-Muğni fi'l-Edviyeti'l-Müfrede'de (Basit İlaçlara İlişkin Doyurucu Bilgiler), hastalıklar alfabe düzenine göre sıralanmış ve her hastalıkta hangi ilacın kullanılacağına ilişkin ayrıntılı bilgiler verilmiştir.

İkincisi olan Kitabü'l-Cami' li-Müfredeti'l-Edviye ve'l-Ağdiye'de (Basit İlaçlara ve Gıdalara İlişkin Bütün Bilgiler) ise, minerallerden, bitkilerden ve hayvanlardan yapılan basit ilaçlar, Yunan ve İslam kaynaklarına dayanılarak ayrıntılı bir biçimde tanıtılmıştır; dönemin ilaçbilime ilişkin hemen hemen bütün bilgisini derlemiş olan bu yapıt, 1400 ilacı içerir ve bunlardan 300 tanesi tamamen özgündür.

Bu yapıtlarıyla, İbnü'l-Baytar, Batı'da 15. yüzyıla ve Doğu'da ise 19. yüzyıla kadar Dioscorides'le birlikte konusunda otorite olarak kabul edilmiş ve ikinci yapıtı, Osmanlılar döneminde, Cami'ü'l-Müfredati'l-Edviye ve'l-Ağdiye Tercümesi (14. yüzyıl) ve Risale-i Levazım-ı Tıbb-ı Şeyh İbn Baytar (17. yüzyıl) adlarıyla iki defa Türkçe'ye de çevrilmiştir.

İbnü L-Baytar

İbnü L-Baytar Hakkında Detaylı Bilgi

Görüşler ve Yorumlar