Kene

Kısaca: Kene (Ixodoidea), eklem bacaklıların örümceğimsiler (Arachnida) sınıfından kan emici ve gözsüz bir dış parazittir. özellikle göçmen kuşlarla hastalıkları yayıldıkları bilinmektedir. İnsan, koyun, köpek, kedi, deve gibi canlıların derilerine yapışarak kanlarını emer. "Asıl kene" olarak bilinir. ...devamı ☟

kene
Kene



Yetişkin bir kene
Yetişkin bir kene
Kene Yaşadığı yerler: Ot ve ağaçlarda, parazit olarak insan, koyun, köpek gibi canlıların derileri üzerinde. Özellikleri: Kan emer ve hastalık mikroplarını bulaştırır. Erginleri 8 bacaklıdır. Kan emince şişerler. Çeşitleri: 17.000’den fazla türü vardır. Asıl kene, köpek kenesi, sığır kene en çok bilinen çeşitleridir.

Eklembacaklıların örümceğimsiler (Arachnoidea) sınıfının, keneler (Acarina) takımından kan emici bir dış parazit. Çoğu gözsüzdür. İnsan, koyun, köpek, deve gibi canlıların derilerine yapışarak kanlarını emer. Vücutları, başla kaynaşmış bir göğüs ve torba biçimli karın kısmından ibarettir. Dört mm olan bir dişi kene 11-12 mm’ye kadar şişebilir. Erginlerinde dört çift bacak bulunur. Bacakların uçlarında çengeller ve vantuzlar vardır. Deriye rahatça yapışarak hortumlarıyla kan emerler. İyice şiştikten sonra kendilerini yere atarak konaklarından uzaklaşır, ot veya ağaçlara tırmanırlar.

Ön ayaklarının uçları dokunma ve koku alma için özelleşmiştir. Ormanlarda bulunduğu ağacın altından bir hayvan geçtiği takdirde üzerine düşüp derisine yapışır ve etine hortumunu sokarak kanını emer. İlk iki bacak çifti öne, son iki çifti geriye yönelmiştir. Kan emen bir keneyi deriden söküp atmak tehlikelidir. Bu durumda hortum kopup deride kalır ve kaşıntı yapar. Yapışmış keneye alkol veya benzin damlatılırsa kendiliğinden düşer. Yanan kibritin söndürülmüş sıcak ucu da uygulanabilir.

Keneler ayrı eşeylidir ve yumurta ile çoğalır. Dişi yumurtalarını yaprak, çöp veya hayvan kılları arasına bırakır. Gelişimlerinde metamorfoz (başkalaşım) vardır. Yumurtalardan üç çift bacaklı larvalar çıkar. Bunlar bir pupa (koza) devresi geçirerek 8 bacaklı nimfalara (tam gelişmemiş yavrular) dönüşürler. Nimfalar da bir pupa safhası geçirdikten sonra ergin hale gelirler. Larva ve nimfalar genellikle kertenkeleler üzerinde, erginler ise insan, koyun, sığır, köpek gibi memeliler üzerinde parazit yaşarlar.

Bugün 17.000’den fazla kene türü bilinmektedir. Kenelerin hepsi zararlı, parazit ve kör değildir. Sığır ve köpek kene türleri gözlüdür. İnsan ve ehil hayvanlarda parazit yaşayanlar çeşitli hastalık mikroplarını bulaştırdıklarından sağlık bakımından zararlıdır. Çöplüklerde yaşayan bazı türler ev sineklerinin yumurta ve kurtçuklarını yediklerinden son derece faydalıdır. Meyve bahçelerinde yaşayan avcı keneler, bitkiler için zararlı böcekleri yok ederek kontrol altına alırlar. Toprak ve çöplüklerde çürümüş artıklarla beslenenler de vardır. Keneler hemen hemen dünyanın bütün kara parçalarında bulunurlar. Suda yaşayan türleri de vardır.

Ayrı eşeylidir ve yumurta ile çoğalır. Dişi yumurtalarını yaprak, çöp veya hayvan kılları arasına bırakır. Gelişimlerinde metamorfoz vardır. Yumurtalarından üç çift bacaklı larvalar çıkar. Bunlar bir pupa devresi geçirerek 8 bacaklı nimfalara (tam gelişmemiş yavrular) dönüşürler. Nimfalar da bir pupa safhası geçirdikten sonra ergin hale gelirler. Larva ve nimfalar genellikle kertenkeleler üzerinde, erginler ise insan, koyun, sığır, köpek gibi memeliler üzerinde parazit yaşarlar.



Keneler
Keneler
Vücutları başla kaynaşmış bir göğüs ve torba biçimli dişi 11-12 mm'ye kadar sişer. Erginlerinde dört çift bacak bulunur. Bacakların uçlarında çengeller ve vantuzlar vardır. Deriye rahatça yapışarak hortumlarıyla kan emerler. İyice şiştikten sonra kendilerini yere atarak konaklarından uzaklaşır, ot veya ağaçlara tırmanırlar. Ön ayaklarının uçları dokunma ve koku alma için özelleşmiştir. Ormanlarda bulunduğu ağacın altından bir hayvan geçtiği takdirde üzerine düşüp derisine yapışır ve etine hortumunu sokarak kanını emer. İlk iki bacak çifti öne, son iki çifti geriye yönelmiştir. Bugün 889 kene türü bilinmektedir. Kenelerin hepsi zararlı, parazit ve kör değildir. Sığır ve köpek kene türleri gözlüdür. İnsan ve ehil hayvanlarda parazit yaşayanlar çeşitli hastalık mikroplarını bulaştırdıklarından sağlık bakımından zararlıdır ve birçok bakteri de üretmektedir.

Kenenin çıkarılması



Kene çıkarmak için kullanılan Kene Kaşığı
Kene çıkarmak için kullanılan Kene Kaşığı
Kan emen bir keneyi deriden bilgisizce söküp atmak hastalık bulaşma riskini artırdığından oldukça tehlikelidir. Çünkü çıkarılmaya çalışılan kene tepki olarak midesinde bulunan, mikrop ve bakterilerle dolu kanı tekrar geriye boşaltır.Cımbız, pens veya naylon ip yardımıyla deriye en yakın kısımdaki başından sıkıca tutularak dik olarak deriden çekilerek uzaklaştırılır.

Kene penseti

Batı avrupa ülkelerinde halk,kene ve keneden bulaşan hastalıklar konusunda oldukça duyarlı değildir, hastanelerde doktorlar Kırım Kongo virüsünü bile duymamış, keneyi cımbızla çıkarmaya çalışırlar. Ülkemizde ise son yıllarda görülen Kırım Kongo vakaları nedeniyle hemen hemen tüm klinik ve doğayla iç içe olan işletmelerde (maden ocağı revirleri vs.) özel bir kene çıkarıcı kit olan kene penseti kullanımı yaygınlaşmıştır.

Kene kaşığı

Keneye bağlı hastalıkların en yaygın olduğu ülkelerden olan Amerika'da keneyi döndürmeden kolayca ve güvenli bir şekilde çıkarmaya yarayan özel bir kaşık geliştirilmiştir kene kaşığı. Bu araç özel şekli sayesinde ulaşılması güç olan kasık ve eklem yerleri gibi bölgelere yapışan kenelerin kolayca ve keneye zarar vermeden çıkarılmasını sağlar.

Acil durumda çıkarma

Keneleri mümkünse kendiniz çıkarmaya çalışmayın ve en kısa sürede uzman bir sağlık görevlisi tarafından çıkarılmasını sağlayın. Yalnızca birkaç saat içinde ulaşabileceğiniz yakınlıkta bir sağlık merkezi yoksa, keneyi T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından önerilen yöntemlerle kendiniz çıkarmayı tercih edin.


Eğer herhangi bir sağlık kuruluşuna ulaşma imkanınız yoksa, şu adımları izleyin:

1) Kenenin üzerine hiçbir şekilde kimyasal madde dökmeyin, bunu yaparsanız kene rahatsız olup sizi bırakabilir fakat bu esnada emdiği kanın bir kısmını kusar, midesinden gelen tehlikeli virüs ve mikroplar vucudunuza bulaşır.

2) Ucu ince bir cımbız yardımıyla, kenenin vucudunuza en yakın noktasından(kan emdiği hortum) nazikce ve sağlam bir şekilde kavrayın.

3) Sakın kenenin vucuduna dokunmayın, bu emdiği kanı geri boşaltmasına yol açar

4) Kene çıktıktan sonra ısırılan yeri alkol, yoksa sabun ile temizleyin.

5) Keneyi uygun bir şekilde saklayın. Gerekirse tanımlama için gerekli olabilir. Keneyi öldürmek için ezmeyin, patlamasına neden olabilir.

6) En yakın zamanda bir sağlık kuruluşundan yardım isteyin, kontrol yaptırın.

Kenenin Kendiliğinden Düşürülmesi Yöntemi

Kenenin tutup cekilmesini iceren cikarma yontemlerin hepsi kenenin panige kapilip midesindeki kani bosaltmasina sebep olabilir. Bu yuzden kene cikarilmamali, kendiliginden cikmasi saglanmalidir.

Kenenin kendiliginden cikmasini saglamak icin parmak ucunuzu islatin ve keneye bastirmadan, kenenin etrafinda parmak ucunuzla daireler cizin. Kene bir sure sonra kendiliginden yapistigi yerden cikacaktir. Cikar cikmaz baska bir yere yapismasina firsat vermeden tirnaklarin ucu ile alip atin.

Keneler

Kene popülasyonunun artmasında, ılık geçen kış mevsimlerinin etkili olduğu belirtildi.
     Kırım-Kongo kanalı ateşi (KKKA) hastalığına neden olan virüsü taşıyan keneler, korku saçmaya devam ediyor. Türkiye'de 2003 yılından beri tanımlanan bu hastalıktan sadece bu yıl 172 vaka belirlendi, 10 kişi ise virüs nedeniyle hayatını kaybetti.
     KKKA nedir, her keneden bulaşır mı, bu hastalık hep ölümle mi sonuçlanır, Türkiye'nin her yerinde var mı? KKKA virüsü taşıyan keneler sonradan mı çıktı, biyolojik silah mı?...
     Kene uzmanı Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zati Vatansever, ölümle sonuçlanan ve insanlara korku saçan bu virüs nedeniyle bilgi kirliliği yaşandığını, insanların ise virüsü tam olarak tanıyamadığını söyledi.
     Ölüm olayları nedeniyle şehirlerle gereksiz bir panik havası yaşandığını, esas risk taşıyan yaban hayatının olduğu kırsal alanlarda yaşayan insanlarda duyarsızlık olduğunu ifade eden Vatansever, Yeterli önlem alınırsa korkulacak bir şey yok, fakat öncelikle kırsal kesimde yaşayan halkın bilinçlendirilmesi gerekiyor dedi.
     Kene popülasyonunun artmasında ılık geçen kışların ve yaban hayvanı sayısının artmasının etkisinin olduğunu belirten Vatansever, Özellikle KKKA virüsü taşıyabilen keneler sıcağı severler. Nemli yerlerde asla yaşamazlar. Birkaç yıl önce Rusya'da eksi 20 derecenin altında kış yaşandığı için kene popülasyonu önemli derecede azaldı diye konuştu.


Kene'nin asıl görevi



Bir erkek kenenin büyüklük kıyaslaması
Bir erkek kenenin büyüklük kıyaslaması
Keneler aslında hayvanlarda aşı görevi görür. Şu anda tüm dünyanın kene mücadelesi yaptığını, fakat milyon dolarlar harcanmasına rağmen kene popülasyonunun yok edilemediğini anlatan Vatansever, Zaten yok etmek de gerekmiyor, kontrol altında tutulması gerekiyor. Çünkü keneler bir anlamda aşı vazifesi görüyor. Konakladığı hayvana düşük dozda hastalık vererek hayvanın dayanıklılığını artırıyor. Keneyi tamamen yok ederseniz bölgeyi hastalıklara karşı duyarlı hale getirmiş olursunuz diye konuştu.

Vatansever, kenelerin hayvanlara verdiği zararları ise hayvanı zayıflatması, et ve süt verimi düşürmesi olarak sıraladı.

Biyoloji silah olması imkansız



     KKKA virüsü taşıyabilen kenelerin biyolojik silah olduğu yönündeki iddialara kesinlikle katılmadığını belirten Vatansever, KKKA hastalığının aslında hep olduğunu, fakat Türkiye'de 2003 yılında tanımlanabildiğini söyledi.
     Türkiye'de 30'un üzerinde kene türü bulunduğunu, bunların da 800'den fazla hastalık barındırdığını anlatan Vatansever, KKKA'nın öldürücü olması nedeniyle dikkati çektiğini kaydetti.
     Kenenin birçok çeşidinin olduğunu ve dünyada yaşayan birçok kenenin başka ölümcül hastalıklar da taşıdığını kaydeden Vatansever, Dünyada keneden bulaşan hastalıklardan ölüm ortalaması yüzde 10-30 arasında değişiyor. Bizde ölüm oranı yüzde 5 civarında diye konuştu.


Keneler Türkiyede nerelerde yaşıyorlar?

     Vatansever'in verdiği bilgiye göre, virüs taşıyabilen keneler Türkiye'de Karadeniz iklimi ile step ikliminin kesiştiği bölgelerde bulunuyor. Bu tür keneler bodur meşelik alanları ve yaban hayvanların bulunduğu yerleri tercih ediyorlar.
     Bu çerçevede bakıldığı zaman Türkiye'de virüs taşıyabilen keneler için esas odak noktaları öncelikle Çorum, Amasya, Tokat, Yozgat, ikinci sırada da Çankırı, Gümüşhane, Siva, Kastamonu, Artvin ve Erzurum öne çıkıyor.
     Vatansever, virüs taşıyabilen keneler açısından en risksiz bölgelerin Akdeniz ve Karadeniz kıyıları olduğunu belirtiyor.


KKKA Virüsü taşıyan kene



     Türkiye'de 30'un üzerinde kene bulunuyor ve bunlar 800'ün üzerinde hastalık taşıyor.
     KKKA virüsü her kenede bulunmuyor. Bu virüsü özellikle Hyalomma soyuna ait keneler taşıyabiliyor.
     Virüs taşıyabilen kene yumurtadan çıktıktan sonra tavşan gibi küçük yaban hayvanları ile yerde beklenen yabani kuşların üzerinde konaklıyor. Erişkin olduğu zaman buradan yere düşüyor, daha sonra da büyük yaban hayvanları, büyükbaş evcil hayvanlar ve insanların üzerine geliyor. Beslenmesini tamamlayan kene tekrar toprağa düşüyor erkek ölüyor, dişi kene ise önce yumurtluyor (bir defada 5-7 bin adet yumurta bırakıyor) daha sonra ölüyor. KKKA virüsü taşıyan bir kenenin yumurtalarının yüzde 3-5'i virüslü çıkıyor.


     Erişkin avcı kene konaklayacak bir canlı bulamazsa iklim şartlarına göre ortalama 1 yıl yaşıyor. Artı 16-18 derece sıcaklıkta yaşam süresi 3 yıla kadar çıkıyor.


     Büyükbaş yaban veya evcil hayvanlara gelen kene bir defa besleniyor (kan emerek), bu da 10-15 gün sürüyor.
     Bu keneler karakter olarak diğer kenelere benzemiyor. KKKA virüsü taşıyabilen Hyalomma soyuna ait keneler avcı kene olarak da biliyor. Bu keneler diğer keneler gibi otların üzerinde değil toprakta veya toprak altında saklanıyorlar, titreşimleri, ısı, koku ve nefesteki karbondioksiti hissedebiliyorlar, gözleri olduğu için de avlarını siluet şeklinde görebiliyorlar ve avlarına atlıyorlar.


Kenelerle biyoloji mücadele yapılabilir mi?

     Şu anda kene biyolojik mücadelenin yapılamayacağını, çünkü kenelerle biyolojik mücadelenin henüz kanıtlanmadığını kaydeden Vatansever, sığırcık, keklik gibi hayvanların keneleri yediği görüşlerinin kesinlik kazanmadığını, hatta bu tür hayvanların kene popülasyonunu azaltıcı mı, yoksa arttırıcı mı olduğunu kimsenin bilmediğini söyledi.
     Vatansever, Bu keneler erişkin olana kadar bu tür yerden beslenen kuşlar veya tavşan gibi küçük yaban hayvanların üzerinde konaklıyorlar. Bu nedenle bu kuşların azaltıcı mı yoksa arttırıcı mı olduğunu kimse söyleyemez diye konuştu.


Kenelerden korunma yöntemleri

     Vatansever, kırsal alanda yaşayan veya pikniğe çıkan insanlara şu tavsiyelerde bulundu:
     -Sinek kovucu ilaçlar kullanın. Bu ilaçlar keneyi öldürmüyor, fakat yaklaşmasını önlüyor, yani caydırıcı etkisi var.
     -Doğrudan keneyi öldüren ilaçlar var. Bu tür ilaçlarla bir gün önceden giysilerini ve ayakkabılarınızı nemlendirin (asla cilde sıkmayın). Örneğin binde 5 permetrin içeren (böcek öldürücü) ilaçlar keneyi öldürebiliyor. Bu ilacın etkisi birkaç hafta sürüyor.
     (Şu anda Türkiye'de binde 1 permetrin içeren ilaçlar var, Sağlık Bakanlığı binde 5 için ruhsatlandırma çalışması yapıyor. Türkiye'de binde 1 permetrin içeren ilaçlar bile kullanılabilir.)
     -Eve geldiğiniz zaman mutlaka kendinizi kontrol edin.
     -Tarlaya küçük çocukları götürmeyin.
     -KKKA virüsü taşıyabilen keneler ahırlara pek yerleşmiyor, bu nedenle ahır ilaçlaması pek başarılı olmuyor. Fakat çiftlik hayvanlarının mutlaka ilaçlanması gerekiyor.
     -Eğer kene tutunursa bir pens veya ip ile kıvırmadan düzgün bir şekilde çekin. Çıkarttığınız keneyi bir kutuda saklayın, incelenmesi için ilgili kuruluşa götürün.
     -KKKA virüsü alınan doza göre ölümcül olabilir. Kene tarafından ısırıldıysanız kendinizi kontrol edin. İki hafta içinde yoğun halsizlik, baş ağrısı, bulantı, kusma gibi belirtiler görürseniz mutlaka sağlık kuruluşuna gidin.

Kaynak

Ayrıca bakınız



Dış bağlantılar

kene

Türkçe kene kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. tick, wood tick, acarid, hawk moth

kene

koyun, köpek gibi memelilerin derisinde asalak olarak yaşayan, bulaşıcı sayrılıklara neden olan böceklerin genel adı, sakırga; başkalarının sırtından geçinen, asalak, sömürgen.
başkalarının sırtından geçinen, asalak, sömürgen.
koyun, köpek gibi memelilerin derisinde asalak olarak yaşayan, bulaşıcı sayrılıklara neden olan böceklerin genel adı, sakırga.

kene

Türkçe kene kelimesinin Fransızca karşılığı.
tique [la]

kene

Türkçe kene kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Holzbock, Zecke

kene

Koyun, köpek, at vb. hayvanların veya insanların derisinde asalak olarak yaşayan, bulaşıcı hastalıklara neden olan böceklerin genel adı, sakırga.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
kene gibi yapışmak

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

kene Resimleri

Kene
2 yıl önce

bir kene çıkarıcı kit olan kene penseti kullanımı yaygınlaşmıştır. Keneye bağlı hastalıkların en yaygın olduğu ülkelerden olan Amerika'da keneyi döndürmeden...

Animalia, Arachnida, Arthropoda, Bakteri, Bilimsel sınıflandırma, Deve, Eklem bacaklılar, Enfeksiyon, Kan, Kedi
Keten
2 yıl önce

Keten (Latince Linum usitatissimum), Ketengiller familyasından keten cinsinin en yaygın türüdür. Haziran-Ağustos ayları arasında ipek gibi, mavimsi veya...

Keten, Ansiklopedi, Belçika, Botanik, Keten yağı, Lif, Mısır, Polonya, Rusya, Taslak, Boyacılık
Yaz kenesigiller
2 yıl önce

İngilizce adından (hard tick) Türkçeye uyarlanan sert kene adı da kullanılır. Türce en zengin kene familyasıdır. İnsan ve hayvan sağlığını tehdit eden hastalıkların...

Taklitçi kene
6 yıl önce

Taklitçi kene (Amblyomma imitator), yaz kenesigiller (Ixodidae) familyasının kene türüdür. Erginleri, öncelikle sığırlarda asalaktır. Ayrıca, geyik, pekari...

Dul kene
6 yıl önce

Dul kene (Amblyomma cordiferum), yaz kenesigiller (Ixodidae) familyasının kene türüdür. Küçük partenogenetik (döllenmesiz çoğalan) kenedir. Erkekleri bulunamamıştır...

Kızıl bacaklı kene
6 yıl önce

Kızıl bacaklı kene (Rhipicephalus evertsi), yaz kenesigiller (Ixodidae) familyasından kene türüdür. Erginleri konakçısının özellikle kuyruk ve perianal...

Kemi-Tornio Havalimanı
6 yıl önce

Kemi-Tornio Havalimanı (IATA:KEM, ICAO:EFKE) (Fince:Kemi-Tornion lentoasema) Finlandiya'nın Lautiosaari kenti yakınlarındaki Kemi belediyesinde bulunmaktadır...

Kış kenesigiller
2 yıl önce

(Argasidae), örümceğimsiler (Arachnida) sınıfının akarlar (Acarina) alt sınıfından kene familyasıdır. Türkçede kış kenesi, mesken kenesi, ağıl kenesi ya da ahır...