Lala

Kısaca: çocuğun eğitim ve öğretimiyle ilgili bakıcı ...devamı ☟

Lala çocuğun eğitim ve öğretimiyle ilgili bakıcı, yetiştirici. Osmanlı şehzadelerinin eğitim ve terbiyesiyle meşgul olanlara verilen isim. Selçuklularda bu vazifeyi atabegler yaparlardı.

Geleceğin hükümdarını yetiştirmek üzere görevlendirilen bu kişiler din ve fen ilimlerinde mümtaz şahsiyetler arasından seçilirlerdi. Şehzadeler sancağa çıkarken bazen yanlarına birden fazla da lala görevlendirilirdi. Bu durumda en kıdemlisi “Lala Paşa” ünvanını taşırdı. Lalanın ilmi kıymeti yanında padişahın fevkalade itimadını kazanmış emin bir kimse de olması gerekliydi. Çünkü bunlar şehzadenin iyi bir devlet adamı olarak yetişmesi yanında onun padişaha karşı itaatini de kırmaması lazımdı. Îtimadı sarsacak durumlarda lalaların görevden alınması padişahın yetkisindeydi. Lalalar yetiştirdikleri şehzadenin padişah olması durumunda büyük bir nüfuz kazanırlardı. Tahta geçen yeni padişah, lalalarının en kıdemlisi olan Lala Paşayı vezirliğe ve bazen de sadrazamlığa tayin ederdi.

Osmanlılarda, saray içinde itibarlı olanların, ileri gelenlerin veya varlıklı kişilerin çocuklarını yetiştirmek için tuttukları, kişiye verilen addır. Geleceğin hükümdarını yetiştirmek üzere görevlendirilen ve çeşitli kabiliyetleri olan bu kişiler, genellikle "Lala" adı altında anılırlardı. Osmanlı Devleti'nde lalalar yetiştirdikleri şehzadenin hükümdar olması ile nüfuz kazanmışlardır. Başarısızlığa uğrayan ve hayatını kaybeden şehzadelerin lalaları ise ölümden kurtulabilirlerse de, siyasi hayatlarını kaybetmiş olurlardı. Şehzadeler sancağa çıkarken, emirlerine tayin edilen devlet memurları içinde bir veya birkaç lala da bulunurdu. Bunlardan en önde geleni ve şehzadenin veziri derecesinde bulunanı "Lala Paşa" unvanını taşırdı. Lalalık, hassas ve tam bir güvene dayanan görevlerdendi. Şehzadenin iyi bir devlet adamı olarak yetiştirilmesinin yanında şehzadenin padişaha karşı itaatinin devam ettirilmesi de gerekmekte idi. Güveni sarsacak olaylarda, haberler ve ihbarlar sonunda lalaların görevlerinden alınması yetkisi hükumetindi. Şehzadeler de zevklerine göre lalaları bir dereceye kadar kabul edip etmemekte hak sahibi idiler. Şehzadeler için kafes usulü uygulanmaya başladıktan sonra, şehzade bir yaşında sütten kesilince, kendisine ayrılan görevlilerden üçü has odalılardan seçilirdi. Bunların en yaşlısı ve en tecrübelisi baş lala unvanıyla onun yetiştirilmesinden sorumlu tutulurdu. Lala deyimi, ayrıca, eğitici anlamında, halk arasında, konak ve evlerde durumuna göre çocukların yetiştirilmesi için seçilen kişilere verildiği gibi saraylarda, acemilerin yetiştirilmesi görevinde bulunan kimselere de verilirdi. Aynı lalanın idaresinde bulunan acemiler "Laladaş" unvanını alırlardı. Lalaların acemileri yetiştirme sırasında onların kusurlarını düzeltmelerine ve nasihatta bulunmalarına "Lala nizam etti", bir konuyu inceleme, öğretme çabalarına "Lala divan etti" denirdi.

Lala deyimi ayrıca halk arasında konak ve evlerde çocukların yetiştirilmesi için alınan görevliler için de kullanılmıştır.

lala

İngilizce lala kelimesinin Fransızca karşılığı.
n. toilettes, W.C., cabinets (Argot, familier)

lala

İngilizce lala kelimesinin Almanca karşılığı.
n. (Slang) Toilette

lala

İngilizce lala kelimesinin İtalyanca karşılığı.
s. (slang) toilette, gabinetto, servizi

lala

İngilizce lala kelimesinin Portekizce karşılığı.
s. (Gíria) banheiro

lala

Türkçe lala kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. (Slang) toilet
v. sing a lullaby

lala

İngilizce lala kelimesinin Flemenkçe karşılığı.
zn. (Slang) toilet

lala

n. (Slang) toilet
v. sing a lullaby

lala

çocuğun bakım, eğitim ve öğretimiyle görevli kimse.
şehzadelerin özel eğitmenleri.
padişahların vezirlerine seslenirken kullandıkları san.

lala

Türkçe lala kelimesinin Fransızca karşılığı.
mentor [le]

lala

Osmanlıca lala kelimesinin Türkçe karşılığı.
f. Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında "Atabek" karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad verilirdi. * Saraya alınan acemilerin terbiyesine memur edilenler. * Eskiden büyük memurlarla zenginler de çocuklarının terbiyesine bakmak üzere "lâla" istihdam ederlerdi. Lâla, görünüşte hizmetkâr vaziyetde idiyse de, terbiyesi kendisine havale olunan çocuğa karşı âmir yerinde bulunur; esasen yaşlı ve kâmil insanlardan seçildikleri için çocuklar da kendisine bir mürebbi, bir hoca gibi tâzim ve hürmet ederlerdi.

İlgili konular

baba dudu kada bibi nene tete dede cece atabek

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Lala
2 yıl önce

Lala, Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında Atabey karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad...

Lala, Baba, Dudu, Kada, Bibi, Nene, Tete, Dede, Cece, Atabek
Lala Mustafa Paşa
2 yıl önce

Lala Mustafa Paşa (Lala Kara Mustafa Paşa; y. 1500 – 7 Ağustos 1580), III. Murad saltanatında 28 Nisan 1580 ile 7 Ağustos 1580 tarihleri arasında üç ay...

Lala Şahin Paşa
2 yıl önce

Lala Şahin Paşa ile Bolu 'nun Alpagut köyünde 795 Hicri tarihli zaviye vakfeden Şahin Lala bin Izzeddin 'i karıştırmamalıdır. Abdülmuin oğlu Lala Şahin...

Lala ݞahin Paşa, Lala ݞahin Paşa
Lala mustafa paşa camii
2 yıl önce

Lala Mustafa Paşa Camii ile şunlar kastedilebilir: Lala Mustafa Paşa Camii, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Gazimağusa'da bir camidir. Lala Mustafa...

Lala Mustafa Paşa Cami, 1328, 1571, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Osmanlı Devleti
Lala Mustafa Paşa Camii (Erzurum)
6 yıl önce

Erzurum Lala Mustafa Paşa Camii, Türkiye'de Erzurum İli merkez ilçesi Yakutiye'de Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış Erzurum ’daki ilk Osmanlı camisidir...

Sokolluzade Lala Mehmed Paşa
2 yıl önce

için Lala Mehmed Paşa Peçuy'da kışladı. 6 Ocak 1599'da üçüncü defa sadarete getirilen Damat İbrahim Paşa'nın bu seferin serdarlığını üzerine aldı. Lala Mehmed...

Sokolluzade Lala Mehmed Paşa, 1604, 1606, 21 Haziran, 26 Temmuz, Bayram Paşa, Boynuyaralı Mehmed Paşa, Boşnak Derviş Mehmed Paşa, Bıyıklı Koca Derviş Mehmed Paşa, Cerrah Mehmed Paşa, Civankapıcıbaşı Sultanzade Semiz Mehmed Paşa
Lala Mehmed Paşa
2 yıl önce

Lala Mehmed Paşa, Osmanlı İmparatorluğu tarihinde aynı ismi taşımış ve birbirlerine yakın dönemlerde sadrazamlık yapmış iki ayrı kişi anlamına gelebilir...

Lala Mehmed Paşa, Lala Mehmed Paşa
Tekeli Lala Mehmed Paşa
6 yıl önce

Tekeli Lala Mehmed Paşa (d. ? - ö. 29 Kasım 1595), III. Murad saltanatı döneminde 1595 yılında 18 - 29 Kasım tarihleri arasında on gün sadrazamlık yapmış...