Muhammed Rıza Pehlevi

Kısaca: Muhammed Rıza Pehlevi (26 Ekim 1919 - 27 Temmuz 1980) son İran şahı. 1941 den 1979 yılındaki devrime kadar İran'ı yönetmiştir. İran şahlarından. Pehlevî Hanedanının kurucusu Rıza Şahın en büyük oğludur. 26 Ekim 1919’da İran’ın başşehri Tahran’da doğdu. İsviçre’de öğrenim gördü. 1935’te İran’a döndü. İngiltere ve Sovyetler Birliği’nin İran’ı işgal etmesi üzerine tahtı bırakmak zorunda kalan babasının yerine 16 Eylül 1941’de tahta geçti. Bu ülkelerle, işgal kuvvetlerinin en kısa zaman içind ...devamı ☟

Muhammed Rıza Pehlevi
Muhammed Rıza Pehlevi

Muhammed Rıza Pehlevi (26 Ekim 1919 - 27 Temmuz 1980) son İran şahı. 1941'den 1979 yılındaki devrime kadar İran'ı yönetmiştir. İran şahlarından. Pehlevi Hanedanı'nın kurucusu Rıza Şah'ın en büyük oğludur. 26 Ekim 1919’da İran’ın başşehri Tahran’da doğdu. İsviçre’de öğrenim gördü. 1935’te İran’a döndü. İngiltere ve Sovyetler Birliği’nin İran’ı işgal etmesi üzerine tahtı bırakmak zorunda kalan babasının yerine 16 Eylül 1941’de tahta geçti. Bu ülkelerle, işgal kuvvetlerinin en kısa zaman içinde geri çekilmeleri karşılığında bir antlaşma izaladı.

1943’te Almanya’ya karşı savaş açtı. Böylece, sarsılan şahlık otoritesini İngiliz desteğiyle ayakta tutmayı başardı. Savaş sonrasında ülkenin petrol yataklarını yabancı şirketlere açtı. Muhammed Musaddık önderliğinde güçlü bir milliyetçi hareketin doğmasına yol açtı. 1951’de vazifeye başlayan Başbakan Musaddık’la 1953 Şubatında arası açıldı. Şah Muhammed Rıza ile Musaddık arasındaki bu anlaşmazlık güç denemesine dönüştü. Ağustos 1953’te Musaddık’ı başbakanlıktan uzaklaştırma teşebbüsünde bulunduysa da başaramadı. Ülkeden kaçmak zorunda kaldı. Fakat ABD’den destek gören Musaddık muhaliflerinin çıkardığı karışıklıkların ardından ülkeye dönerek yeniden iktidarı ele geçirdi. Musaddık’ın başlattığı millileştirme politikasına son vererek Batıyla ekonomik ve siyasi işbirliğini arttırmaya gayret etti.

1955’te Bağdat Paktına katıldı, 1956’da gizli polis teşkilatı Savak’ı kurdurdu. Böylece konumunu pekiştirdikten sonra ABD desteğiyle Beyaz Devrim adını verdiği bir milli kalkınma proğramı uygulamaya başladı. Hava, kara ve demir yolları ağının genişletilmesini, bir dizi baraj ve sulama projesini, sanayinin geliştirilmesini ve toprak reformunu içine alan bu proğramla birlikte kırsal bölgelere sağlık ve eğitim hizmetlerini götürecek bir teşkilatlanmayı başlattı. Batı ülkeleri ve özellikle ABD tarafından desteklendi. Rejime karşı her türlü muhalefeti acımasızca bastırdı. 1960-1970’lerde daha bağımsız bir dış politikaya yönelerek SSCB ve Doğu Avrupa ülkeleriyle de iyi ilişkiler kurdu. 1967’de Şehinşah ünvanını aldı. 1971’de Pers İmparatorluğunun 2500. yıldönümünü kutlamak üzere gösterişli bir tören düzenledi. Bu törende hanımı Farah Diba’ya imparatoriçe tacı giydirdi.

İran’daki sünni Müslümanlara da hak ve hürriyetler tanıyan Muhammed Rıza Şah, Hanefi mezhebine mensup medreseler açılmasına izin verdi. Muhammed Rıza Şahın reformlarını yetersiz bulan bazı kesimlerle Batı yanlısı düzenlemeler yaptığı ve sünni Müslümanlara da hak ve hürriyet verdiği için karşı çıkan mutaassıp Şiiler Şaha karşı geniş çaplı muhalefet başlattılar. Toplumda geniş destek bulan muhalifler, Paris’te sürgünde bulunan Şii lider Âyetullah Humeyni’nin etrafında toplandılar. Âyetullah Humeyni’nin teşvikiyle isyan eden Şiiler İran’ın büyük şehirlerinde gösteriler düzenlediler. 1978’de başlayan bu karışıklıklar ard arda dört hükumetin düşmesine sebep oldu. Çok kan döküldü. İran’da Şii cumhuriyeti kuruldu. Binlerce devlet adamı, subaylar, talebeler öldürüldü. 1980 Eylülünde başlayıp Ağustos 1988’e kadar süren Irak-İran Harbinde sanayi merkezleri harap oldu.

Muhammed Rıza Şah 16 Ocak 1979’da ülkeyi terk etti. Bir müddet Mısır, Fas, Bahamalar ve Meksika’da kaldı. Yakalandığı lenf kanserinin tedavisi için 22 Ekim 1979’da ABD’ye gitti. İran’daki militan gruplar Tahran’daki ABD Büyükelçiliğini basarak 50’den fazla ABD’liyi rehin aldılar. Rehinelere karşılık Şah’ın İran’a geri verilmesini istediler. ABD, bu isteklerini kabul etmediyse de, Şah, ABD’den ayrılarak Panama’ya gitti. Mısır devlet başkanı Enver Sedat’ın daveti üzerine Mısır’a gitti. 27 Temmuz 1980’de Kahire’de kederinden öldü. Rıza Pehlevi’nin 2 erkek 2 kız olmak üzere dört çocuğu ve hanımı daha sonra ABD’ye yerleştiler. Bir müddet sonra büyük oğlu babasının yerine şah olduğunu ilan ettiyse de hiçbir ülkeden destek görmedi (Şubat-1994).

Bağlantılı

misafir - 8 yıl önce
Rıza Pehlevinin Son oğlu olan Rıza Pehlevi nin doğum Tarihi ve ayını örenmek istiyorum Lütfen bilen varsa söylesin .. ! Teşekkürler ...

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Muhammed Rıza Pehlevi Resimleri