Sınıflama:
1. İnflamatuvar (İltihabi)
a.İnfeksiyöz
* Viral * Bakteriyel
b.Atrofik rinit (Burun mukozasında silinme ile gider) c.Eosinofili ile giden non-allerjik rinit (NARES) d.Burundaki poliplerle ilgili rinitler e.Burunda mastositoz
2. Non-inflamatuvar (İltihabi olmayan)
a.Medikamantöz rinit (ilaçlara bağlı)
* Lokal kullanılan ilaçlar * Sistemik ilaçlar
b.Vazomotor rinit c.Hormonla oluşan vazomotor dengesizlik
* Hormonal hastalıklar-Tiroid hormonu azlığı (hipotiroidi) * Gebelik
d.Yapısal problemlerle ilgili burun hastalığı
* Septum deviasyonu (Burun orta hat yamukluğu) * Beyim-omurilik sıvısının burundan gelmesi ile sonuçlanan kafa travması * Tümörler * Yabancı cisimler
Vazomotor Rinit:
* En sik rastlanilan non-allerjik rinittir, * Yil boyu süren burunda konjesyon (ödem), burun akintisi ve burun arkasina akinti ile karakterize sebebi bilinmeyen bir durumdur. * Göz şikayeti olmaz. * Bulgular tipik olarak sabahlari artar; sigara dumani, irritanlar, kimyasal maddeler, parfümler, kötü kokularla alevlenir. * Bulgular, ani sicaklik degisiklikleri ile tetiklenebilir.
Infeksiyöz Rinitler:
* Koyu kivamli, sari yesil renkli burun akintisi vardir. * Sinüs hassasiyeti akut veya kronik sinüzitle birlikteligini gösterir.
Atrofik Rinit:
* Yaslilarda, sebebi belli olmayan, * Burun tikanikligi, kötü koku, burun için kabuk oluºumu ile giden bir hastaliktir.
NARES:
* Eosinofili ve burun ifrazatinda eosinofil görülen iltihabi bir rinittir. * Sebebi bilinmiyor. * Allerjenlerle yapilan prick testi negatiftir. * Burun içi allerjik rinitteki gibi soluk ve parlak renkli ve ödemlidir. * NARES, burundaki polipozisin sebeplerinden biridir.
Nasal Mastositozis:
* Nadir görülen bir hastalik, * Burunda mukozada artmiş mast hücre bulunmasi ile tani konulur.
Medikomantöz Rinit:
* Lokal veya sistemik ilaçlarin uzun süreli kullanimlari ile olusur. * Antihipertansifler Reserpin, Hidralazin Guanetidin Metildopa Prazosin Beta-blokerler ACEI’ leri * Psikotropik ilaçlar Tioridazin Klordiazepoksid-amitriptilin * Kadinlik hormon ilaçlari Oral kontraseptifler (dogum kontrol ilaçlari) * Fenilefrin ve oksimetazolin gibi topikal vazokonstrüktörlerin (Burun içine kullanilan ve hizla burun akmasini durduran ilaçlar) uzun kullanilmasi sonucu, burun kanamasi, ilaci biraktiktan sonra burunda konjesyon ve bazen de burun septumunda yirtilma gelişebilir.
Hormonal Sebepler:
* Hipotiroidi, miksödem, * Gebeligin son üç ayinda (bu durum progesteron veya östrojenle ortaya çikan burun damarlarinda genislme ve mukus ifrazati artimina baglidir).
Anatomik (yapisal) Sebepler:
* Ileri derecede burun septum deviasyonu (yamuklugu), * Burun tümörleri, * Beyin-omurilik sivisinin burundan gelmesi (Tüm kafa kadiesi kiriklarinin % 5’ inde görülür).
Degerlendirme: Muayene:
- Burun septal yamuklugu,
- Soluk, parlak, ödemli mokuza? Allerjik rinit/NARES/burunda polipozisi gösterir
- Kirmizi ve kanamali görüntü? Medikomantöz rinit (ilaçla olusan)
Tedavi: Non-allerjik rinitin, inflamtuvar veya non-inflamatuvar oldugunun ayrimi tedavinin seçimi açisindan önemlidir.
* Non-inflamatuvar rinit tedavisi: Medikomantöz rinit? Sorumlu ilaç kesilmeli Burun içine steroid uygulanmasi ödemi azaltmada faydali Hamilelikte ortaya çikan rinit? Mümkün oldukça ilaç verilmemeli Çok gerekli ise Burun içine steroid (budesonid veya beklametazon), güvenli ve etkilidir. Hipotiroidi ve miksödem? Tiroid hormon tedavisi Burun deviasyonu? Operasyon Beyin-omurilik sivisinin burundan gelmesi? % 50 kendiliginden düzelir, Devam edenlerde;Menenjitten korunma için için damardan antibiyotik, Cerrahi tedavi. Vazomotor rinit tedavisi? Problemli * Sigara, parfüm gibi çevresel faktörler önlenmeli, * 12 saatte bir verilecek olan yavas salinimli agizdan dekonjesan (psödoefedrin veya fenilpropanolamin), * Oral dekonjesana cevap vermeyenlerde brun içine steroid eklenmeli, * Vazomotor rinitin bir özelligi olan kolinerjik asiri cevabin engellenmesine yönelik 80 m g 4x1/gün ipratropium etkili * Çogu hastada agizdan sempatomimetiklerle birlikte burun içine steroid/ipratropium vasomotor bulgulari kontrol altina alir.
* Allerjik rinitle birlikte olan vazomotor rinitte; tek başina veya dekonjesanla birlikte antihistaminik etkili.
Inflamatuvar rinit tedavisi:
* NARES? Burun içine steroid (Başlangiç dozu idamede en aza indirilerek bulgularin tekrarlamasi engellenir. * Infeksiyöz rinit ve tekrarlayici sinüzit ? Uygun antibiyotik tedavisi, * Virüslerle olusan burun bulgulari? Semptomatik tedavi (antihistaminik-dekonjesan) Uzm. Dr. Cengiz KIRMAZ
