Takrir-I Sükun Kanunu

Kısaca: Takrir-i Sükun Kanunu (Huzurun Sağlanması Kanunu) 3 Mart 1925'te TBMM'de kabul edilen ve Hükümete olağanüstü yetkiler veren kanun. 13 Şubat 1925′te başlayan Şeyh Sait Ayaklanması’nın bastırılması ve suçluların cezalandırılması amacıyla TBMM tarafından çıkarılan kanun. ...devamı ☟

Takrir-i Sükun Kanunu 4 Mart 1925'te TBMM'de kabul edildi. Hükümete olağanüstü yetkiler veren Takrir-i Sükun Kanunu ile Kasım 1924 ortalarında "dinsel gericilik" tehlikesine karşı Başbakan İsmet İnönü sıkıyönetim ilan edilmesini istedi. Ancak Meclis'te bu isteğini kabul ettiremeyince istifa etti ve yerine yumuşak kişiliğiyle tanınan Fethi Bey (Fethi Okyar) başbakanlığa getirildi.1925 Şubat ortalarında Şeyh Sait Ayaklanması patlak verince, Doğu Anadolu'da hemen sıkıyönetim ilan edildi. Fethi Bey düşürüldü ve yeni hükümeti 3 Mart'ta İsmet Paşa kurdu. Yeni hükümet ilk iş olarak Takrir-i Sükun Kanunu'nu Meclis'ten geçirdi ve biri isyan bölgesinde, öteki "Ankara" adını taşımakla birlikte yurdun geri kalan bölgelerinde çalışmak üzere iki de İstiklal Mahkemesi kurulmasını kararlaştırdı.

3 maddeden oluşan Takrir-i Sükun Kanunu'nun 1. maddesi şöyleydi:

İrtica ve isyana ve memleketin nizam-ı içtimaisi (toplumsal düzen) ve huzur ve sükunu ve emniyet ve asayişini ihlale bais (bozmaya yönelik) bilumum teşkilat ve tahrikat ve teşvikat ve neşriyatı ( örgütlenmeleri, kışkırtmaları, yüreklendirmeleri ve yayınları), hükümet reisi cumhurun tasdikiyle ve re'sen ve idareten man'e mezundur (kndi başına yasaklamaya yetkilidir). İş bu ef'al erbabını (bu eylemleri işleyenleri) hükümet İstiklal Mahkemesi'ne tevdi edebilir.

Cumhuriyet tarihinde bir dönüm noktası olan Takrir-i Sükun Kanunu, uzun bir döneme damgasını vurdu. Bütün muhalif odaklar bu kanuna dayanılarak büyük ölçüde susturuldu. Bu dönemde hükümet veya mahkeme kararıyla pek çok yayın kapatıldı ve özellikle sol yayınlar tamamen yeraltına itildi.

Kanun

İngilizler, Orta Doğu'daki zengin petrol yataklarını denetim altında tutmak için daha Birinci Dünya Savaşı yıllarından itibaren bazı faaliyetlerde bulunmuşlardı. Bunlardan biri de Güneydoğu Anadolu'da kendi himayelerinde bir devletin kurulmasıydı. Lozan Antlaşması'yla bu oyun bozuldu. Fakat İngilizler, emellerinden vazgeçmediler. Lozan'da halledilemeyen Musul sorununun görüşüldüğü sırada, cumhuriyet rejimine karşı olanları kullanarak Güneydoğu ve Doğu Anadolu illerinin bir kısmında etkili olan bir ayaklanma çıkarttılar. Şeyh Sait isimli kişinin başkanlığında çıkmış olan bu ayaklanmaya Şeyh Sait Ayaklanması adı verilmiştir.

Şeyh Sait Ayaklanması, Ergani ilçesine bağlı Piran köyünde başladı (13 Şubat 1925). Kısa sürede etrafa yayıldı. Muş, Elazığ ve Diyarbakır yöresinde etkili olan ayaklanmanın bastırılması için hemen tedbirler alındı, önce sıkıyönetim ilan edilerek olaylar yatıştırılmaya çalışıldı. Bu yeterli olmayınca Başbakan Fethi Bey istifa etti.

3 Mart 1925'te başbakan olan İsmet İnönü, ayaklanmanın bastırılması için hükümete geniş yetkiler veren Takrir-i Sükun Kanunu'nu TBMM'den çıkardı. Diğer taraftan ordu birlikleri harekete geçirildi. Yapılan planlı askeri harekat ile, isyancılar dağıtılıp, elebaşıları yakalandı. Suçlular İstiklal Mahkemelerinde yargılandılar. Suçlu görülenler çeşitli cezalara çarptırıldılar. Yapılan soruşturmada isyancıların bir kısmının Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'na mensup oldukları belirlendi. Bunun üzerine parti 3 Haziran 1925'te kapatılarak, cumhuriyet rejimine yönelen önemli bir tehlike ortadan kaldırılmış oldu.

Erkan - 5 yıl önce

Şeyh Sait Allahın hükmü hakim olsun diye kıyam etmiştir


Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Takrir-i Sükûn Kanunu
2 yıl önce

Takrir-i Sükûn Yasası (Osmanlıcası: تقرير سكون قانوني; Günümüz Türkçesi: Huzurun Sağlanması Yasası), 4 Mart 1925'te Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul...

1929
2 yıl önce

Ocak - Türkiye - Uruguay dostluk antlaşması imzalandı 4 Mart - Takrir-i Sükun Kanunu kaldırıldı. 18 Mayıs - Sivas'ın Suşehri ilçesinde meydana gelen...

1929, 15 Haziran, 15 Ocak, 19. yüzyıl, 1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı, 1930
Şefik Hüsnü
6 yıl önce

TKP'nin Üçüncü Kongresinde oy birliğiyle Genel Sekreter seçildi. Takrir-i Sükun Kanunu çerçevesinde TİÇSF kapatıldı ve yurt dışında bulunan Dr. Şefik Hüsnü...

Şefik Hüsnü, 10 Eylül, 1887, 1912, 1920, 1924, 1929, 1933, 1939, 1941, 1943
Kurt Kanunu
2 yıl önce

konuşmalar sırasında Kara Kemal'in fikirleri daha net anlaşılır. Takrir-i Sükun Kanunu'na ve İstiklal mahkemelerinin adaletsiz yargılamalarına karşı olan...

1925
2 yıl önce

16 Şubat - Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu) kuruldu. 4 Mart - Takrir-i Sükun Kanunu kabul edildi. 7 Mart - Rusya dış Moğolistan'ı işgal etti. 5 Nisan...

1925, 12 Mart, 14 Haziran, 15 Aralık, 15 Ağustos, 15 Haziran, 16 Mayıs, 16 Temmuz, 16 Ş�ubat, 17 Kasım, 1866
Abdülmelik Fırat
2 yıl önce

sürgüne gönderildiler. Sürgüne gönderilenler, 1929'un Mart ayında Takrir-i Sükun Kanunu'nun kaldırılmasıyla memleketlerine geri dönebildi. Ancak topraklarına...

HAKPAR, Siyaset, Kürtler, Biyografi
Tanin
2 yıl önce

organı olarak kabul edildi. “Dinsel gericilik” tehlikesine karşı Takrir-i Sükun Kanunu çıktıktan sonra 16 Nisan 1925'te süresiz olarak kapatıldı. Tanin...

4 Mart
2 yıl önce

- Hükûmete olağanüstü yetkiler veren Takrir-i Sükun Kanunu, TBMM'de kabul edildi. 1929 - Takrir-i Sükun Kanunu yürürlükten kalktı. 1934 - Ankara Radyosu...

4 Mart, 10 Mart, 1137, 1193, 11 Mart, 12 Mart, 13 Mart, 1493, 14 Mart, 15 Mart, 1678