Dünyada, mal ve emtialarda kalite arayan ilk millet Türkler oldu ve ilk defa standardizasyon uygulamasını Osmanlılar başlattı. 1502 tarihinde, Sultan İkinci Bayezid zamanında başlatılan standart uygulaması Batı ülkelerine de örnek olmuştur. Kanunname-i İhtisab-ı Bursa ismini taşıyan Standart Fermanı’nda bütün tarım ürünleri gerek kalite, gerek fiyat yönünden standarda bağlandı. Fermanda; et, şeker, tuz, yumurta, peynir, börek, mücevherat ve deri gibi çeşitli mamullerin özellikleri ayrı ayrı belirtilerek standardize edilmiştir.
TSE’nin başlıca görevleri şunlardır: Her türlü mal ve hizmetin standartlarını hazırlamak, hazırlatmak ve bu standartlara uyulmasını sağlamaktır. Bu amaçla araştırmalarda bulunur, üniversiteler, çeşitli bilimsel kurumlar ve milletlerarası kuruluşlarla işbirliği yapar, yayınlar hazırlar. Enstitü içinde ve dışında hazırlanan standartlardan incelemeler sonucunda TSE tarafından uygun görülenler “Türk Standardı” olarak kabul edilir. Bu standartlardan uyulması zorunlu görülenler ilgili bakanlığın onayına sunulur. Resmi Gazetede de yayınlanarak üretime geçilmesine başlanır.
Enstitü başkanı, Genel Kurulca kuruluşun üyeleri arasından üç yıllığına seçilir. Enstitü Genel Kurulu; çeşitli bakanlıklardan, kamu kurum ve kuruluşlarından seçilen temsilcilerle, Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, Deniz Ticaret Odaları, üniversiteler ve ticaret borsaları birliğince seçilen temsilcilerden meydana gelir. Genel Kurul, TSE’nin en yetkili karar organıdır.
Her yıl Mayıs ayında olağan toplanır. Yönetim Kurulu, Teknik Kurul, Denetleme Kurulu veİhtisas Kurulu TSE’nin diğer kurullarıdır. Yönetim Kurulu bir başkan ve dört üyeden teşekkül eder. Bütçeyi, çalışma programını, tüzük, tasarı ve yönetmelikleri hazırlayarak Genel Kurula sunmak ve Genel Sekreteri atamak Yönetim Kurulunun görevidir. Enstitü Başkanı bu kurulun da başkanlığını yürütür. Teknik Kurul, Enstitünün hazırladığı standartları onaylar ve bunların arasından uyulması zorunlu olanları belirler.
TSE’nin Ana hizmet birimleri ise; Planlama Dairesi, Standart Hazırlama Dairesi, Marka ve Belgelendirme Dairesi,Laboratuvarlar ve Kalite Kontrol Dairelerinden müteşekkildir.
Enstitünün İstanbul ve İzmir’de birer adet bölge müdürlükleri, Adana, Antalya, Bursa gibi birçok şehirde de mahalli temsilcilikleri mevcuttur.
Bir de TSEK diye bilinen belge vardır. Bu belge; yerli veya yabancı bir firmanın malı için belirlenen kalite özelliklerinin TSE tarafından test edilerek, verilen kalite ve uygunluk belgesidir. TSEK belgesi TSE gibi geçerlidir, TSE garantisindedir.
TSE'nin Kuruluşu
Türk Standardları Enstitüsü; her türlü madde ve mamuller ile usul ve hizmet standartlarını yapmak amacıyla 18.11.1960 tarih ve 132 sayılı kanunla kurulmuştur. Enstitünün ilgili olduğu bakanlık Sanayi ve Ticaret Bakanlığıdır. Enstitü, tüzel kişiliği haiz, özel hukuk hükümlerine göre yönetilen bir kamu kurumu olup, kısa adı ve markası TSE'dir. Bu marka çeşitli şekillerde gösterilir. Türk Standardları Enstitüsü'nün izni olmadan bu marka hiçbir şekil ve şart altında kullanılamaz. Yalnız Türk Standardları Enstitüsü tarafından kabul edilen standartlar Türk Standardı adını alır. Bu standartlar ihtiyari olup, standardın ilgili olduğu bakanlığın onayı ile mecburi kılınabilir. Bir standardın mecburi kılınabilmesi için Türk Standardı olması şarttır. Mecburi kılınan standartlar Resmi Gazete'de yayımlanır.
TSE'nin Görevleri
Türk Standardları Enstitüsü'nün görevleri şunlardır:
- Her türlü standardı hazırlamak ve hazırlatmak.
- Enstitü bünyesinde veya hariçte hazırlanan standartları tetkik etmek ve uygun bulduğu takdirde Türk Standartları olarak kabul etmek.
- Kabul edilen standartları yayımlamak ve ihtiyari olarak uygulanmalarını teşvik etmek, mecburi olarak yürürlüğe konmalarında fayda görülenleri ilgili bakanlığın onayına sunmak olmak.
- Kamu sektörü ve özel sektörün talebi üzerine standartları veya projelerini hazırlamak ve görüş bildirmek.
- Standartlar konusunda her türlü bilimsel teknik incelemelerle araştırmalarda bulunmak, yabancı ülkelerdeki benzer çalışmaları takip etmek, uluslararası ve yabancı standart kurumları ile ilişkiler kurmak ve bunlarla işbirliği.
- Üniversiteler ve diğer bilimsel ve teknik kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlamak, standardizasyon konularında yayım yapmak, ulusal ve uluslararası standartlardan arşivler oluşturmak ve ilgililerin faydalanmalarına sunmak.
- Standartlarla ilgili araştırma yapmak ve ihtiyari standartların uygulanmasını kontrol etmek için laboratuarlar kurmak, kamu sektörü veya özel sektörün isteyeceği teknik çalışmaları yapmak ve rapor vermek.
- Yurtta standart işlerini yerleştirmek ve geliştirmek için elemanlar yetiştirmek ve bu amaçla kurslar açmak ve seminerler düzenlemek.
- Standartlara uygun ve kaliteli üretimi teşvik edecek çalışmalar yapmak ve bunlarla ilgili belgeleri düzenlemek.
- Metroloji ve kalibrasyon ile ilgili araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak ve gerekli laboratuarları kurmak.
Türk Standardları Enstitüsü'nün bu görevlerinin öncelik esasına göre tanzimi Genel Kurul'ca kararlaştırılır ve ilgililere duyurulur.
