Türkiye'de kamu düzeninin korunması ve kamu güvenliğinin sağlanması görevleri, İçişleri Bakanlığı'na bağlı olarak görev yapan jandarma ve emniyet teşkilatları tarafından yürütülmektedir. Ayrıca toplu yerleşim birimlerindeki bütün belediyeler, yerel güvenlik hizmetlerine katkı sağlayabilmek amacıyla kendilerine bağlı zabıta görevlileri istihdam etmektedir.
Polis Teşkilatı. Emniyet Genel Müdürlüğü'ne bağlı olarak faaliyetlerini sürdüren polis teşkilatı, bünyesinde merkez, taşra ve yurtdışı kuruluşlarını bulundurmaktadır. Bazı hizmet birimleri için bölge kuruluşları da oluşturulmuştur. Türk polisinin sorumluluk alanı belediye sınırları içerisindedir. Polisin sorumluluk alanı dışındaki yerlerde, bu görevler jandarma teşkilatı tarafından yürütülmektedir.
Adli otoritenin emir ve talimatları doğrultusunda harekete geçmek, suç delillerini toplamak, suç faillerini tespit edip yakalamak, Cumhuriyet Başsavcıları'nın yerine ve onların bilgileri altında soruşturma veya tahkikat yapmak, sanıkla birlikte suç delillerini adli makamlara teslim etmek polis teşkilatının adli görevleri arasında yer almaktadır.
Polis teşkilatı, devletin bütünlüğü ve anayasal düzenin korunması gibi siyasi görevleri de üstlenmiştir. Bunun yanı sıra polisin önleyici, koruyucu ve yardım edici görevler olmak üzere, idari görevleri de bulunmaktadır. Türk polis teşkilatı bütün bu görevlerini yerine getirirken, çağdaş hukuk devleti ilkelerinden hareketle, insan haklarına saygılı bir çizgi izlemeyi ilke edinmiştir. Bu çerçevede eğitime önem verilmiş, polisin eğitim düzeyi yükseltilerek kalitesi artırılmış ve eğitim amacıyla çok sayıda personel yurtdışına gönderilmiştir.
Trafik hizmetlerinin ekonomik ve sosyal yaşantıyı doğrudan etkilediğini dikkate alan polis teşkilatı, şehir içi ve şehirlerarası yollarda trafiğin aksamaması ve trafik kazalarının önlenmesi için son yıllarda yoğun bir faaliyet içine girmiştir. Konunun üzerine ciddi bir şekilde gidilmesini sağlamak amacıyla Trafik Hizmetleri Başkanlığı, Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu ve Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu oluşturulmuştur.
Polis teşkilatının üstlendiği bütün görevler, 2003 yılı itibariyle yaklaşık 191 bin personel tarafından yürütülmektedir. Bu personelden 169.982’si emniyet hizmetlerinde, 14.828’i yardımcı hizmetlerde, 3.894’ü genel idari hizmetlerde, 532 personel ise sağlık hizmetlerinde görev yapmaktadır.
Ayrıca, bu görevlerin dışında kalan işlerin yürütülmesi amacıyla, sözleşmeli ya da işçi sınıfı kadrolarında 1.364 personel istihdam edilmektedir. Türk Polis Teşkilatı'nın yönetim düzeyine ilişkin personel kaynağı, Polis Koleji ve devamı olan Polis Akademisi'dir. Teşkilatın memur kaynağı ise Türkiye'nin çeşitli illerinde bulunan ve Polis Akademisi'ne bağlı 2 yıllık eğitim-öğretim veren 20 adet Polis Meslek Yüksekokulu’dur.
Jandarma Teşkilatı. Jandarma teşkilatı, polis teşkilatının sorumlu olduğu il ve ilçe belediye sınırları dışında kalan yerler ile Polis teşkilatı bulunmayan ilçe merkezlerinde görev yapmaktadır. Buna göre; Jandarma Genel Komutanlığı Türkiye yüzölçümünün %92’sinden sorumludur. Jandarma sorumluluk bölgesinde Türkiye nüfusunun %41’i olan 27 milyon vatandaş yaşamakta, bu nüfus yaz aylarında 43 milyona (%65) kadar ulaşmaktadır.
Jandarma Genel Komutanlığının emniyet ve asayiş görevlerini icra eden asli unsurları olan iç güvenlik birlikleri, mülki taksimata uygun olarak teşkilatlanmıştır. Jandarma Genel Komutanlığı İç Güvenlik Birlikleri’nin sevk ve idaresini, kendisine bağlı Jandarma Bölge Komutanlıkları vasıtasıyla yürütmektedir. Bölgenin emniyet ve asayiş durumu, ulaşım şartları ve arazi yapısı dikkate alınarak; Jandarma Bölge Komutanlıkları’na değişik sayıda İl Jandarma Komutanlıkları bağlanmıştır.
Türkiye’deki bütün illerde İl Jandarma Komutanlıkları mevcut olup, İl Jandarma Komutanlıkları kuruluşunda ilçe sayısı kadar İlçe Jandarma Komutanlığı, Tesis Koruma Birlikleri, Cezaevi Koruma Birlikleri, Komando Birlikleri ve Özel Harekat Birlikleri ile hizmet destek unsurları bulunmaktadır. Ayrıca her ilde; delilden suçluya ulaşma prensibi doğrultusunda, olay yerinin kontrol altına alınarak incelenmesi, delillerin usulüne uygun toplanarak adli makamlara veya inceleme laboratuarlarına intikal ettirilmesi amacıyla, Olay Yeri İnceleme Timleri ve Olay Yeri İnceleme Birimleri ile trafik denetim ve kontrol görevleri için Jandarma Trafik Timleri kurulmuştur.
İhtiyaç duyulan İl Jandarma Komutanlıkları’nda ise özellikle turizm bölgelerinde diğer araçların kullanılamadığı yerlerde, emniyet ve asayiş görevlerini yürütmek üzere “Motosikletli Jandarma Asayiş Timleri”; otoyollarda emniyeti sağlamak ve trafik olaylarına müdahale etmek amacıyla “Otoyol Asayiş Timleri”; kış sporlarının yoğun olarak yapıldığı merkezlerde kaybolan, zor durumda kalan vatandaşlara yönelik olarak, arama-kurtarma ve ilk yardım görevlerini ifa etmek üzere “Dağ Arama ve Kurtarma Timleri”; karadan ulaşılamayan bölgeler ile ada ve adacıklarda emniyet ve asayiş hizmetlerinde “Jandarma Asayiş Bot Komutanlıkları”; uyuşturucu maddelerle mücadelede ve iz takibinde kullanılmak üzere “Narkotik ve İz Takip Köpek Timleri”; toplum olaylarına müdahalede ve kırsal bölgelerdeki devriye hizmetlerinde kullanılmak üzere “Atlı Jandarma Birlikleri”; çocuklara sahip çıkarak suç işlemelerini önlemek amacıyla “Çocuk Suçlarını Önleme Merkezleri”; çevre ve doğal hayatın korunmasında önleyici görevler yapmak ve çevre suçlarına müdahale etmek amacıyla “Çevre Koruma Timleri”; doğal hayatı, hazine ve orman arazilerini korumak ve kollamak amacıyla bazı illerde “J.Doğal Hayatı Koruma Takımları” oluşturulmuştur.
İlçe Jandarma Komutanlıkları, emniyet ve asayiş hizmetlerini asli unsurları olan Jandarma Karakolları vasıtasıyla yürütmekte olup, 24 saat esasına göre emniyet ve asayişi sağlamakla görevli bu Karakollar tüm ülke sathında yaygın olarak teşkilatlanmıştır.
Türkiye’nin idari taksimatına uygun konuşlandırılan Jandarma İç Güvenlik Birlikleri’nin gücünü aşan olaylara karşı yeterli kuvvetle müdahale ve takviye için ayrıca Jandarma Komando Birlikleri ve Jandarma Komando Özel Harekat Birlikleri oluşturulmuştur. Ayrıca, ülkenin tamamında görevlendirilecek şekilde; tabii afetlere müdahale etmek, arama-kurtarma ve yardım faaliyetlerini yürütmek amacıyla, özel yetiştirilmiş Jandarma Komando Özel Asayiş Komutanlığı, havadan müdahaleler için ise Türkiye genelinde hizmet veren “Jandarma Havacılık Birlikleri” oluşturulmuştur.
