Atık Madde Nedir

Böbrekler, akciğerler, karaciğer, deri ve kalın bağırsak atık maddeleri vücudumuzdan uzaklaştıran organlardır. Bu organlar atık maddeleri idrar, solunum, terleme ve dışkı yoluyla atar. Eğer bu atık maddeler vücudumuzdan uzaklaştırılmadıkları takdirde zehirleyici olabilir. Bunun sonucu olarak vücudumuz görevlerini yerine getiremez.

Deri

Vücudumuzdan suyun ve tuzun fazlasını terleme yoluyla dışarı atar.Aynı zamanda bu sayede vücut sıcaklığı da korunmuş olur.

Akciğerler

Kan içindeki karbon dioksiti ve suyu soluk verme esnasında vücut dışına atar.

Karaciğer

Proteinlerin sindirilmesi sonucunda oluşan zehirli bir maddeyi, daha az zararlı olan üreye dönüştürür.

Kalın bağırsak

Su, safra ve besin atıklarının dışkı şeklinde vücuttan atılmasını sağlar.

Böbrekler

Kan içindeki zararlı atıkları ve üreyi süzerek idrar şeklinde vücuttan uzaklaştırır. Besin içeriklerinin hücrelerimiz tarafından kullanılması sonucunda atık maddeler oluşur. Oluşan bu atık maddeler hücrelerimizden kanımıza geçer. Atık maddelerle kirlenmiş kanın vücudumuza zarar vermemesi için bir an önce temizlenmesi gerekir. Bu atık maddeler vücudumuzdan boşaltım yoluyla uzaklaştırılır. Tıpkı fabrikaların zehirli atıkları temizleyerek uzaklaştıran arıtma tesisleri gibi vücudumuzdan atık maddeleri uzaklaştıran ve boşaltım sistemi adı verilen bir sistem vardır. Vucuttaki atık maddeler; azotlu organik maddeler ve azotsuz organik maddeler olmak üzere iki grupta incelenir.

Vucuttaki azotlu atık maddeler

Üre, kreatinin, ürik asit, kreatin, hippürik asit, indikan, ürobilinojen, ürobilin, amino asitler, enzimler, pürinler, azotlu hormon ve vitaminler, hidroksiprolin. Bu atık maddeler azotlu atık maddeler olarak bilinir.

Üre

Fizyolojik önemi bulunan bir bileşiktir. Memelilerin vücudunda protein maddelerinin yakılması sonucu meydana gelen amonyak, karaciğerde karbondioksitle üreye dönüşür. Kana geçen üre, idrarla dışarıya atılır. Üre ayrıca az miktarda ter, süt ve gözyaşında da bulunur. Yetişkin bir insan günde 25-30 gram üreyi idrarla atar.

Kreatinin

İdrarda 0,5-1,0 g/24 saat olarak bulunur. İdrarda 24 saatlik kreatinin ekskresyonu oldukça sabittir ve kas kitlesiyle orantılıdır. Jaffé tepkimesi ile idrarda kreatinin tanımlanması için, 2-3 mL idrar üzerine 1 mL doymuş pikrik asit ve 1 mL %10'luk NaOH ilave edilir. Kırmızı-turuncu renk oluşumu gözlenir.

Ürik asit

İdrarda 0,7 g/24 saat olarak bulunur. Kreatin erkeklerin idrarında çok az olarak bulunur.

Hippürik asit

İdrarda 0,6 g/24 saat olarak bulunur. Benzoil glisin yapısındadır.

İndikan

İdrarda 1-35 mg/24 saat olarak bulunur. Potasyum indoksil sülfat yapısında olan indikan bağırsaklarda putrefaksiyonun artması halinde idrarda artar. Apse, gangren, ampiyem gibi durumlarda eksüdalardaki proteinin bakteriyel parçalanması nedeniyle idrardaki indikan miktarı artar.

Ürobilinojen, ürobilin, amino asitler, enzimler, pürinler, azotlu hormon ve vitaminler

Genelde az miktarda bulunan azotlu organik maddelerdir. Zehirlenme hallerinde idrarda amino asit miktarı artar ve bu, renal tübülüslerin harabiyetini belirtir. Hidroksiprolin büyümekte olanların idrarında, kollajen metabolizmasının fazlalığı nedeniyle bol miktarda vardır. Proteinler idrarda yok denecek kadar azdırlar.

Vucuttaki azotsuz atık maddeler

Glukuronik asit, oksalik asit, sitrik asit, laktik asit, fenoller, krezoller, vitaminler, steroidler ve diğer hormonlar. Bu maddeler vucutta bulunan azotsuz atık maddeler olarakta bilinirler.

Glukuronik asit

İdrarda 1,5 g/24 saat olarak bulunur.

Oksalik asit, sitrik asit, laktik asit, fenoller, krezoller, vitaminler, steroidler ve diğer hormonlar

İdrarda çok az miktarda bulunabilirler.

Glukoz, kolesterol, keton cisimleri

Genel olarak idrarda yok denecek kadar azdırlar.