Budizm Kavramları

Kısaca: abhidhamma: Bir kutsal yazı kategorisi olup Budist öğretileri kullanarak bütün dünyevî fenomeni sistematik, somut biçimde açıklamaya çalışır. ...devamı ☟

abhidhamma:

B

ir kutsal yazı kategorisi olup

B

udist öğretileri kullanarak bütün dünyevi fenomeni sistematik, somut biçimde açıklamaya çalışır. | style="width:150px" | * abhi "üst" veya "hakkında", dhamma ise "öğreti" demektir * Pāli: abhidhamma * Sanskrit: abhidharma | style="width:200px" | *

B

ur: အဘိဓမ္မာ, abhidhamma (əbḭdəmà) * Tib: chos mngon pa * Mn: их ном, билиг ухаан; ikh nom, bilig ukhaan * Tayca: อภิธรรม a-pi-tam * 阿毘達磨/阿毗昙 **

C

n: Āpídámó ** Jp: Abidatsuma ** Ko: 아비달마, Abidalma ** Vi: a-tì-đạt-ma |- valign="top" |Abhidhamma Pitaka Pali

D

erlemesi
'ni oluşturan Tripitaka'nın üçüncü sepeti, manastır yasasının üçüncüsü olup bütün doktrinlerin sistematik şekilde düzenlemesidir. | * Pāli: * Sanskrit: | *

B

ur: အဘိဓမ္မာပိဋကတ်, Abidhamma Pitakat (əbḭdamà pḭdəɡaʔ) * Mon: အဘိဓဝ်ပိတကတ (əpʰìʔtʰò pɔeʔtəkɔt) * Tayca: อภิธรรมปิฎก a-pi-tam-pi-dok * 論藏, 論蔵 **

C

n: Lùnzàng ** Jp: Ronzō ** Ko: 논장, Nonjang ** Vi: Luận tạng, Tạng luận, tạng thứ ba trong ba tạng là kinh, luật và luận * Mn: Илт ном, Ilt nom |- valign="top" |acariya, günlük dilde "öğretmen" demektir.

B

ir aday rahibin iki öğretmeninden biridir.

D

iğerineupādhyāya denir. | * Pāli: ācariya [1] * Sanskrit: ācārya | *

B

ur: ဆရာ, saya (sʰəjà) * Şan: ဢႃႇၸရီႉယႃႉ, atsariya (ʔaː˨ tsa˩ ri˥ jaː˥) * Tayca: อาจารย์ ajahn * 阿闍梨 or 阿闍梨耶 **

C

n: āshélí or āshélíyē ** Jp: ajari or ajariya ** Ko: 아사리, asari or 아사리야 asariya ** Vi: a-xà-lê or a-xà-lê-da |- valign="top" |adhitthana: Kararlılık, dua etmek, istemek | * Pāli: '' * Sanskrit: | *

B

ur: အဓိဋ္ဌာန် (ədeiʔtʰàɴ}) * Tayca: อธิษฐาน
ah-tid-taan * 決心 or 決意 **

C

n:
Juéxīn, juéyì ** Jp: kesshin ** Ko: 결심, gyeolsim or 결의, gyeolui ** Vi: |- valign="top" |'Agama': Sutra Pitaka'nın Mahayanacı olmayan kolu. | * Sanskrit: Āgama | * Pāli: Āgama (genellikle Nikāya denir) * 阿含 **

C

n:
Āhán ** Jp: Agon ** Ko: 아함, Aham ** Vi: A-hàm |- valign="top" |'ahimsa: Şiddetsizliğe ve her türlü yaşam şekline saygılı davranmaya kendini adama. Ahimsa'ya uyanlar, çoğu zaman vejetaryen veya vegandırlar | * Sanskrit: ' * Pāli: '' | * Tayca: อหิงสา 'ah-hing-sa' * 不害 **

C

n:
bù hài ** Jp: fugai ** Ko: 불해, bulhae ** Vi: bất hại |- valign="top" |'Akshobhya | * Sanskrit: ' | * Mn: ᠬᠥᠳᠡᠯᠦᠰᠢ ᠦᠭᠡᠢ᠂ ᠦᠯᠦ ᠬᠥᠳᠡᠯᠦᠭᠴᠢ; Үл Хөдлөгч, Хөдөлшгүй; Ködelüsi ügei, Ülü hödelügci |- valign="top" |alayavijnana, see store consciousness | * Sanskrit: ālayavijñāna | * Tib: ཀུན་གཞི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ kun gzhi rnam par shes pa * 阿賴耶識, 阿頼耶識 **

C

n: ālàiyēshí ** Jp: araya-shiki ** Ko: 아뢰야식, aroeyasik ** Vi: a-lại-da thức |- valign="top" |Amitabha: günlük konuşmada "Sonsuz Işık'ın

B

udası" demektir. Arık Ülke okulu başlıca

B

udası olmasına rağmen başka Mahayana mezheplerinde de popülerdir. İmajı, şekilsiz olan bilgelikten kaynaklanırcasına ışıktandır. Ayrıca Tan Luan, Şinran ve diğer On Konut'a giren Engellenmeyen Işığın Tathagata'sı olarak yorumlanır. | * Sanskrit: amitābha (lit. "limitless light") and amitāyus (lit. "limitless life") | * 阿彌陀 or 阿彌陀佛, 阿弥陀 or 阿弥陀仏 **

C

n: Ēmítuó or Ēmítuó fó ** Jp: Amida or Amida-butsu ** Ko: 아미타, Amita or 아미타불, Amitabul ** Vi: A-

D

i-Đà
, A-

D

i-Đà Phật
, or Phật A-

D

i-Đà
* Tib: འོད་དཔག་མེད། * Mn: ᠠᠮᠢᠨᠳᠠᠸᠠ᠂ ᠴᠠᠭᠯᠠᠰᠢ ᠦᠭᠡᠢ ᠭᠡᠷᠡᠯᠲᠦ; Аминдаваа, Цаглашгүй гэрэлт; Amindava, Tsaglasi ügei gereltü |- valign="top" |Amoghasiddhi | * Sanskrit: Amoghasiddhi | * Tib:

D

ön yö drub pa * Mn: ᠲᠡᠭᠦᠰ ᠨᠥᠭᠴᠢᠭᠰᠡᠨ᠂ ᠦᠢᠢᠯᠡ ᠪᠦᠲᠦᠭᠡ᠋᠌᠋᠋ᠺᠴᠢ; Төгс Нөгчигсөн, Үйл Бүтээгч; Tegüs nögcigsen, Üyile

B

ütügegci
|- valign="top" |anagarika A white-robed student in the Theravada tradition who, for a few months, awaits being considered for Samaneras ordination | * Pāli: anāgarika | * Tayca: อนาคาริก a-na-ka-rik |- valign="top" |anapanasati Nefesin farkındalığı meditasyonu | * Pāli: ānāpānasati * Sanskrit: ānāpānasmṛti *

B

ur: အာနာပါန, anapana (ànàpàna̰) | |- valign="top" |anatta olgularda ruhun varlığının reddi ilkesi. See also negative theology. | * Pāli: anattā * Sanskrit: anātman | *

B

ur: အနတ္တ, anatta (ənaʔta̰) * Şan: ဢၼတ်ႉတႃႉ (ʔa˩ nat˥ taː˥) * 無我 **

C

n: wúwǒ ** Jp: muga ** Ko: 무아, mua ** Vi: vô ngã |- valign="top" |anicca Geçicilik | * Pāli: anicca * Sanskrit: anitya | *

B

ur: အနိစ္စ, aneissa (əneiʔsa̰}) *Şan: ဢၼိၵ်ႈၸႃႉ (ʔa˩ nik˧ tsaː˥) * 無常 **

C

n: wúcháng ** Jp: mujō ** Ko: 무상, musang ** Vi: vô thường |- valign="top" |anuttara Unsurpassing | * Pāli: anuttara * Sanskrit: anuttara | * 阿耨多羅/阿耨多罗 (無上/无上) **

C

n: Ānòuduōluó ("wǔshàng") ** Jp: ? ** Ko: 아뇩다라, anyokdara ** Vi: A-nậu-đà-la (vô thượng) ** Fi: Ylittämätön |- valign="top" |arhat, kelime karşılığı "

D

eğerli kişi", aydınlanmaya ulaşmış yaşayan biri. | * Pāli: arahat or arahant * Sanskrit: arhat or arhant | *

B

ur: ရဟန္တာ, yahanda (jaháɴdà) * Şan: ရႁၢၼ်းတႃႇ, rahanta (ra˩ haːn˦ taː˨) * Tib: དགྲ་ཅོམ་པ་, dgra com pa * Mn: архад, arkhad * 阿羅漢 **

C

n: āluóhàn ** Jp: arakan ** Ko: 아라한, arahan ** Vi: a-la-hán |- valign="top" |anuttara samyak sambodhi, | * Pāli: * Sanskrit: | * Tib: , * Tayca: อรหันต์ uh-ra-hann * 阿耨多罗三藐三菩提 **

C

n: ** Jp: ** Ko: 아뇩다라삼먁삼보리, Anyokdara sammyak sambori ** Vi: A-nậu-đà-la tam-miệu tam-bồ-đề, Vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác, Sáng-suốt giác-ngộ hoàn-toàn |- valign="top" |atman kelime karşılığı "benlik", kimi zaman "ruh" veya "ego".

B

udizm'de baskın öğreti, karşıtı olan anatman doktrinidir, anatman doktrini kalıcı, değişmez bir atman bulunmadığını, ve atman inancının cehaletin birincil sonucu, samsaranın temeli olduğunu kabul eder. | * Pāli: atta * Sanskrit: ātman | *

B

ur: အတ္တ, atta (aʔta̰) * 我 **

C

n: ** Jp: ga ** Ko: 아, a ** Vi: ngã |- valign="top" |Avalokitesvara, lit. "One Who Hears the Suffering

C

ries of the World", The bodhisattva of compassion (see also Guan Yin) | * Sanskrit: Avalokiteśvara *

B

ur: လောကနတ်, lawka nat (lɔ́ka̰ naʔ}) | * Tib: སྤྱན་རས་གཟིགས་ spyan ras gzigs * Mn: Жанрайсиг, Janraisig * 觀世音 or 觀音 **

C

n: Guānshì Yīn or Guān Yīn ** Jp: Kanzeon or Kannon ** Ko: 관세음, Gwanse-eum or 관음, Gwaneum ** Vi: "Quan Thế Âm

B

ồ Tát" , "Quán Thế Âm

B

ồ Tát' or "Quan Âm" |- valign="top" |avidya "ignorance" or "delusion" | * Sanskrit: avidyā | * Pāli: avijjā *

B

ur: အဝိဇ္ဇာ, aweizza (əweiʔ zà) * Şan: ဢဝိၵ်ႉၸႃႇ, awitsa ( wik˥ tsaː˨) * Tayca: อวิชชา aa-wit-sha * Tib: མ་རིག་པ་ ma rig-pa * 無明 **

C

n: wúmíng ** Jp: mumyō ** Ko: 무명, mumyeong ** Vi: vô minh |} B }) * Tib: དགེ་སློང་ dge slong * Mn: гэлэн, gelen * Tayca: ภิกขุ bhikku * 比丘 **

C

n: bǐ qiū ** Jp: biku ** Ko: 비구, bigu or 스님 seunim, also 중, jung (pejorative) ** Vi: tỉ-khau, tỉ-khưu or tì-kheo, tăng |- valign="top" |bhikkhuni/bhikshuni

B

udist rahibe. | * from bhikkhu * Pāli: bhikkhuni * Sanskrit: '' | *

B

ur: ဘိက္ခုနီ,
bheikkhuni (beiʔkʰùnì) * Şan: ၽိၵ်ႈၶူႇၼီႇ (pʰik˧ kʰu˨ ni˨) * Tib: དགེ་སློང་མ་ sde slong ma * Mn: гэлэнмаа, gelenmaa * Tayca: ภิกษุณี bhiksuni * 比丘尼 **

C

n:
bǐqiūní" ** Jp: bikuni ** Ko: 비구니, biguni, 여승 (女僧), yeoseung ** Vi: tỉ-khau-ni, tỉ-khưu-ni veya tì-kheo-ni, ni |- valign="top" |bija, sözcük anlamı "tohum"dur. Yogacara okulunun öğretilerinde nesnelerin kökenini ya da nedenini ifade eden bir metafor olarak kullanılır. | * Sanskrit: bīja | *

B

ur: ဗီဇ, biza (bì za̰) * 種子 **

C

n: zhŏngzi ** Jp: shuuji ** Ko: 종자, jongja ** Vi: chủng tử, hạt giống, hột giống |- valign="top" |bodhi Uyanış veya aydınlanma | * Pāli, Sanskrit: bodhi | *

B

ur: ဗောဓိ, bawdhi (bɔ́dḭ) * Şan: ပေႃးထီႉ, ( tʰi˥}}) * Tayca: โพธิ์ poe * Tib: བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ byang chub * Mn: бодь, bodi * 菩提 **

C

n: pútí ** Jp: bodai ** Ko: 보리, bori ** Vi: bồ-đề, giác, giác ngộ |- valign="top" |'

B

odhi ağacı
' Altında Gautama

B

uddha'nın aydınlanmaya ulaştığı Hint inciri ağacı (
Ficus religiosa) | * yukarıdaki bodhi'den | *

B

ur: ဗောဓိညောင်,
bawdhi nyaung (bɔ́ dḭ ɲàuɴ) *Şan: ၺွင်ႇပေႃးထီႉ (ɲɔŋ˨ pɔ˦ tʰi˥) * 菩提樹 **

C

n:
Pútíshù ** Jp:

B

odaiju ** Ko: 보리수,

B

orisu ** Vi:

B

ồ-đề thụ,

B

ồ-đề thọ, cay

B

ồ-đề |- valign="top" |'bodhicitta'

B

ir bodhisattva'nın hareketlerini yönlendiren motivasyon | * Pāli, Sanskrit:
bodhicitta | *

B

ur: ဗောဓိစိတ္တ,
bawdhi seitta (bɔ́dḭ seiʔ da̰) * Tib: བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་, phyang chub kyi sems * Mn: бодь сэтгэл, bodi setgel * 菩提心 **

C

n:
pútíxīn ** Jp: bodaishin ** Ko: 보리심, borisim ** Vi: bồ-đề tam |- valign="top", tam bồ đề |'bodhisattva' tüm duyarlı canlıları ızdıraptan kurtarmak amacıyla

B

uda olmak isteyen biri | * Pāli:
bodhisatta * Sanskrit: bodhisattva | *

B

ur: ဗောဓိသတ်,
bawdhi that (bɔ́ dḭ θaʔ) * Mon: တြုံ လၟောဝ် ကျာ် (kraoh kəmo caik) * Tayca: โพธิสัตว์ poe-ti-satt * Tib: བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ, phyang chub kyi sems pa * Mn: бодьсад(ва), bodisad(va) * 菩薩 **

C

n: púsà ** Jp: bosatsu ** Ko: 보살, bosal ** Vi: bồ-tát |- valign="top" |

B

oghda
Kutsal, yaşayan

B

uda, yaşayan

B

oddhisattva. Jebtsundamba Khutuktu ünvanı; aynı zamanda en yüksek

B

udist ustaların adlarıyla kullanılan bir ünvan, örneğin boghda Tsongkhapa, Panchen boghda | * Şan: ၽၵ်ႈၵဝႃႇ, ( ka˩ waː˨}}) * Mn: богд, bogd | * Tib: བོག་ད་ bogda |- valign="top" |

B

uda
bir

B

uda; aynı zamanda, Siddhārtha Gautama. | * √budhdan (uyanmak) * Pāli, Sanskrit: buddha | *

B

ur: ဗုဒ္ဓ, bodha (bouʔda̰) * Şan: ပုၵ်ႉထႃႉ, ( tʰaː˥}}) * Tib: སངས་རྒྱས sans rgjay * Mn: бурхан, burhan * 佛, 仏 **

C

n: ** Jp: butsu or hotoke ** Ko: 불,

B

ul
or 부처,

B

ucheo
** Vi: Phật or

B

ụt
|- valign="top" |

B

uda-doğası
Aydınlanmaya yönelik olarak tüm duyarlı varlıklarda gizli, yaratılmamış ve ölümsüz

B

uda unsuru veya ilkesi; doğuştan gelen

B

uda özü (özellikle Tathagatagarbha sutraları, Tendai/Tiantai, Nichiren düşüncesinde vurgulanır) | * Sanskrit: buddha-dhatu, buddha-svabhāva, "tathagata-dhatu", veya tathagatagarbha. | * 佛性, 仏性 **

C

n: fóxìng ** Jp: busshō ** Ko: 불성, bulseong ** Vi: Phật tính, Phật tánh,

C

ái tánh sáng-suốt giác-ngộ hoàn-toàn
|- valign="top" |

B

uddizm
| * √budh: uyanmak kökünden * Pāli, Sanskrit: | *

B

ur: ဗုဒ္ဓဘာသာ, boddha batha (bouʔda̰ bàðà) * Şan: ပုၵ်ႉထႃႉၽႃႇသႃႇ (puk˥ tʰaː˥ pʰaː˨ sʰaː˨) * Mon: ဗုဒ္ဓဘာသာ (pùttʰɛ̀ʔ pʰɛ̀asa) * Tib: ནང་བསྟན། * Mn: Бурханы Шашин,

B

urhanii Shashin
* 佛教, 仏教 **

C

n: Fójiào ** Jp: bukkyō ** Ko: 불교, bulgyo ** Vi: Phật-giáo |} C Ç D }) * Tayca: ทาน taan * 布施 **

C

n: bùshī ** Jp: fuse ** Ko: 보시 bosi ** Vi: bố thí * Mn: өглөг |- valign=top |deva many different types of non-human beings who share the characteristics of being more powerful, longer-lived, and, in general, living more contentedly than the average human being | * Pāli and Sanskrit: deva | *

B

ur: ဒေဝ, dewa (dèwa̰) * Khmer: ទេព or preah (ព្រះ) * Mn: тэнгэр tenger * Mon: ဒေဝတဴ, tewetao () * Şan: တေႇဝႃႇ, ( wɔ˨}}) *天 **Zh: tiān **Ko: cheon **Jp: ten **Vi: thiên |- valign="top" |dependent origination, see Pratityasamutpada | * Pāli: '' * Sanskrit: pratītya-samutpāda | *

B

ur: ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်,
padeissa thamopad (pədeiʔsa̰ θəmouʔpaʔ) * Tib: rten.cing.'brel.bar.'byung.ba * Mn: шүтэн барилдлага shuten barildlaga * 因縁, also 緣起, 縁起 **

C

n:
yīnyuan, also yuánqǐ ** Jp: innen, also engi ** Ko: 인연 inyeon, also 연기 yeongi ** Vi: nhan duyên, duyên khởi |- valign="top" |'dhamma/dharma Often refers to the doctrines and teachings of the faith, but it may have broader uses. Also, it is an important technical term meaning something like "phenomenological constituent." This leads to the potential for confusion, puns, and double entendres, as the latter meaning often has negative connotations | * from ': to hold * Pāli: dhamma * Sanskrit: dharma | *

B

ur: ဓမ္မ, dhamma (dəma̰) * Mon: ဓဝ်, ([2]}}) * Tayca: ธรรมะ tam-ma * Tib: ཆོས་, choi * Mn: дээдийн ном, deediin nom * 法 **

C

n: ** Jp: ** Ko: beop ** Vi: pháp |- valign="top" |dhammavinaya The dharma and vinaya (roughly "doctrine and discipline") considered together. This term essentially means the whole teachings of

B

uddhism as taught to monks | | * Mn: суртгаал номхотгол, surtgaal nomkhotgol |- valign="top" |dhammacakka/dharmacakra A symbolic representation of the dharma, also known as the Wheel of

D

harma | * Sanskrit: dharmacakra * Pāli: dhammacakka | *

B

ur: ဓမ္မစကြာ, dhamma sekya (dəməsɛʔtɕà) * Tib: ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ, chai gyi khorlo * Mn: номын хүрдэн, momiin khurden * 法輪 **

C

n: Fǎlún ** Jp: hōrin ** Ko: beopryun ** Vi: pháp luan |- valign=top |

D

hammapada
a versified

B

uddhist scripture traditionally ascribed to the

B

uddha | * Pāli:

D

hammapada
* Sanskrit:

D

harmapada
| *

B

ur: ဓမ္မပဒ,

D

hammapada
(dəma̰pəda̰) *法句經 **

C

n: Fǎ jù jīng (sc. 法句经) ** Jp: Hō-ku kei (shin. 法句経) ** Ko: ** Vi: Kinh Pháp

C

ú
|- valign="top" |dhammapala/dharmapala A fearsome deity, known as protector of the

D

harma | * Sanskrit: dharmapāla * Pāli: dhammapāla | * Tib: chos-kyong * Mn: догшид, dogshid; хангал, khangal * 護法 **

C

n: hùfǎ ** Jp: gohou ** Ko: hobeop ** Vi: Hộ Pháp |- valign="top" |

D

hyana
, see jhana | * Pāli: jhāna * Sanskrit: dhyāna | *

B

ur: ဈာန်, zan (zàɴ) * Mon: ဇျာန်, (

Budizm
2 yıl önce

döngüsünün tekrarı ve karma denilen neden-sonuç zinciri gibi kavramlar oluşturmaktadır. Budizm, Sanskritçe ve Pali dillerindeki eski Budist metinlerinde...

Budizm, Hindistan, Gautama Buddha, Hinduizm, Lankavatara Sutra, Zen, Mahayana, Zen Budizmi, Dört Asil Hakikat, Asil Sekiz Yol, Nirvana
Dharma (Budizm)
2 yıl önce

Dhamma; Çince: 法, fǎ; Japonca: 法, hō; Tibetçe: chos; Moğolca: nom) terimi Budizmde başlıca iki anlamda kullanılmaktadır: Gautama Buddha'nın kişiyi aydınlanmaya...

Nirvana
2 yıl önce

ilahilerde "nirvanaya doğmak" ve "nirvanaya ulaşmakta" da kastedilen budur. Budizm Mokşa Tasavvuf ^ H.Hart, Michael (Şubat, 2008). Nurşan (Ed.). Dünya Tarihine...

Nirvana, Nirvana (Budizm), Nirvana (albüm), Nirvana (grup), Anlam ayrım
Üç çağ (Budizm)
6 yıl önce

dönem taslağının kökeni Hint Budizm’ine dayanmaktadır. Ancak ilk olarak Çin Budizm’inde ve sonra da Doğu Asya Budizm’ine yayılmış; orada uygulanmaya başlanmıştır...

Sekiz Aşamalı Asil Yol
6 yıl önce

aṭṭhaṅgiko maggo, Sanskrit: Ārya 'ṣṭāṅga mārgaḥ (आर्याष्टाङ्गो मार्गो), Budizm'de acıları sona erdiren yol olarak kabul edilir. Gautama Buddha'ya atfedilen...

Buda
2 yıl önce

göstericisi olmadan kendiliğinden “uyanan” herkes için kullanmıştır. Budizm'de “Buda” kavramıyla ifade edilen: kişinin ruhunun saflık, masumiyet ve mükemmelliğinin...

Buddha, Asil Sekiz Yol, Bodhisattva, Budizm, Dört Asil Hakikat, Kurtuluş (Ezoterizm, Teozofi ve Mistisizm ), Mahayana, Mokşa, Nirvana, Taslak, Tibet Budizmi
Anicca
2 yıl önce

geçicilik ızdıraba neden olur. Budizmde değişime tabi olmayan tek şey Nirvana'dır; çünkü nirvana dualist kavramlar, varlık ve yokluğun ötesindedir....

Mahayana Sutraları
6 yıl önce

varlığını ileri sürme) kavramlardır. Bir varlığın hem varlığını hem yokluğunu ileri süren bir görüştür. Burada Mahayana Budizm’inde bir araya gelen görüş...