Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Cabir Bin Eflah

Kısaca: Cabir BİN EFLAH Endülüs’te yetişen büyük Müslüman astronomi ve matematik âlimi. Künyesi Ebû Muhammed olup, Avrupa’da Geber ismiyle şöhret buldu. Bu zât, kimyâcı Câbir bin Hayyân es-Sûfî ve Muhammed bin Câbir Bettânî ile ekseriyâ karıştırılmaktadır. Câbir bin Eflah, Endülüs’te, Sevilla’da doğmuştur. Doğum târihi ve yaşadığı târih kesin bilinmemesine rağmen, 12. asrın ortalarında vefât ettiği tahmin edilmektedir. Câbir bin Eflah, Batlamyüs’ün bâzı görüşlerini t ...devamı ☟

Cabir Bin Eflah Endülüs'te yetişen büyük Müslüman astronomi ve matematik alimi. Künyesi Ebu Muhammed olup, Avrupa'da Geber ismiyle şöhret buldu. Bu zat, kimyacı Cabir bin Hayyan es-­Sufi ve Muhammed bin Cabir Bettani ile ekseriya karıştırılmaktadır. Cabir bin Eflah, Endülüs'te, Sevilla'da doğmuştur. Doğum tarihi ve yaşadığı ta­rih kesin bilinmemesine rağmen, 12. yüzyılın ortala­rında vefat ettiği tahmin edilmektedir.

Cabir bin Eflah, Batlamyus'un bazı görüşleri­ni tenkit etti. Özellikle güneşe takriben 3 dakika­lık bir ihtilaf-ı manzar (dünya üzerinde duran bir gözlemcinin gözünden herhangi bir yıldıza giden hat arasındaki açı, paralaks) kabul ettiği halde, dünyaya güneşten daha yakın olan Merkür ve Ve­nüs'te görülebilecek kadar ihtilaf-ı manzar bulun­madığı hakkındaki iddiasını tenkit etmiş ve çü­rütmüştür. Endülüs'ün Sevilla şehrinde yapılan rasathanenin nasıl yapılması gerektiğini tespit ve inşasını bizzat kontrol etmiştir.

Cabir bin Eflah, çubuklu güneş saatini yaptı. Bu saat, astronomi kitaplarında Cabir'in Teodalit'i di­ye geçmiştir. Azimut kadranı denilen bu çubuklu güneş saatini,(yandaki şekilde) Avrupa'dan ancak üç asır sonra Al­man astronomi bilgini ve matematikçisi Regio­montonus (1436-1476),1450 senesinde modeline uygun yeniden yapabilmişti.

Trigonometri alanında, bilhassa küresel tri­gonometri ile ilgili prensipler üzerinde durdu. Dünyada ilk defa dik açılı bir üçgen için beşinci te­mel prensibi ortaya koydu. Küresel trigonometri ile ilgili prensiplerden bir sonuç elde edebilmek için "dört boyut kuralı"nı uyguladı. Düzlem trigono­metride ise öncekilerin usulüne göre hareket etti.

Eserleri: Cabir bin Eflah'ın günümüze kadar gelen en önemli eseri, Islah-ül-Mecisti adıyla bilinen Kitab­üI-Hey'et'tir. Eser, bir astronomi kitabıdır. Bu ki­tabında Cabir, Batlamyüs'ü tenkit ederek, onun bazı ilmi hatalarını ve buluşlarındaki noksanlıkları meydana çıkarmıştır. Bu eserde, küre ve düzlem trigonometriden de bahsetmiştir. Eser, Latince’ye tercüme edilerek, Petrus Apianus tarafından 1534 senesinde Nürnberg'de bastırılmıştır. Eser, bugün Berlin ve Escurial'de bulunmaktadır.

Kaynak : Yeni Rehber Ansiklopedisi; Cilt-4, Sayfa:257-258

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.