Cypraea
Cypraea tanım:
Kelime: cypraeacypraea
Cypraea``, yumuşakçalar şubesinin karından bacaklılar sınıfındaki Cypraeidae familyasında yer alan bir deniz salyangozu cinsidir.
``Cypraea`` türlerinin yumurtaya benzeyen, göz alıcı desenlere sahip olabilen, pürüzsüz ve parlak yüzeyli kabukları, çağlar boyunca koleksiyon malzemesi, mücevher, takı, tılsım ve para olarak kullanılagelmiş, kadınlık, doğurganlık ve zenginlik sembolü olarak görülmüştür.
Genel özellikler
``Cypraea``Canlı ``Cypraea`` etkin durumdayken bir manto tabakasıyla sırtındaki kabuğu örter [1] [2]. Bu manto tabakasının, olasılıkla,
* kamuflaj için ek desen oluşturmak,
* korunma için duyarlı yüzey oluşturmak ve
* solunuma yardım etmek
gibi işlevleri bulunmaktadır.
``Cypraea`` türlerinin kabukları az çok bir yumurtayı andırır ve 5 milimetreden, (özellikle bazı tropikal türlerde (örn., ``Cypraea tigris`` [3]) görüldüğü üzere) 15 santimetreye kadar ulaşan uzunluklarda olabilir. Pürüzsüz ve parlak yüzeyli kabukların üst yüzü yuvarlak iken, görece düz alt yüzünde kabuk boyunca uzanan dar yarık şeklinde bir açıklık vardır. Üst yüz, değişik ve göz alıcı desenlere sahip olabilir.
Kabukların kullanımı
Yukarıda bahsedilen yapısal özellikleri nedeniyle ``Cypraea`` kabukları, çağlar boyunca koleksiyon malzemesi, mücevher, takı, tılsım ve para olarak kullanılagelmiş ve kadınlık, doğurganlık ve zenginlik sembolü olarak görülmüştür.Para
``Cypraea`` kabukları (öz., ``Cypraea moneta`` [4] [5] ; NCBI ``Entrez Taxonomye ve gastropods.com`a göre, ``Monetaria moneta``), Afrika`da nakit para olarak kullanılmıştır. Gana`nın para biriminin adı olan sedi, büyük olasılıkla, Gana`nın yerel dillerinden Akan`ın bir lehçesi olan Fante (ya da Fanti) dilinde "küçük kabuk" anlamına gelen ve ``Cypraea`` kabuklarını kasteden bir kelimeden türemiştir.Çin`de de kabukların kendisi ya da kopyalarının bir değiş tokuş aracı olarak kullanıldığına inanılır.
Tılsım
Kuzey Amerika`nın ``Ojibwa`` yerlileri, "beyaz kabuk" ya da "Kutsal Megis Kabuğu" adını verdikleri ``Cypraea`` kabuklarını, kültürlerine ait ``Midewiwin`` törenlerinde kullanmışlardır ve Kanada`nın Manitoba eyaletindeki ``Whiteshell Provincial Park`` (Beyaz Kabuk Eyalet Parkı) da bu kabuklara atfen adlandırılmıştır. Ojibwa yerlilerinin, doğal kaynakları olan denizden bu kadar uzaktaki bölgelerde kabukları nasıl elde ettiklerine dair tartışmalar sürmektedir. Sözel hikayelerden ve huş kabuğu yazmalarından elde edilen bilgiler, bu kabukların yerde ve/veya göl ya da nehirlerin kıyılarına vurmuş olarak bulunduğunu belirtmektedir. Karanın bu kadar içlerinde ``Cypraea`` kabuklarının bulunabilmesi, bu kabukların o bölgelerde daha erken dönemlerde bulunmuş kabile ya da topluluklar tarafından da kullanıldığına ve yaygın bir ticaret ağına işaret etmektedir.``Cypraea`` kabukları, Batı Afrika`nın Yoruba etnik topluluğu içinde gelişmiş bir kahinlik sistemi olan Ifá`da ve yine Afrika`ya ait olup, günümüzdeki Benin`de varlığını sürdürmüş olan Dahomey krallığında kehanet aracı olarak kullanılmıştır. Kahinler, belli sayıda kabuğun zar gibi yere atılması ile açıklığı yukarı bakacak şekilde düşen kabukların sayısına dayanarak kehanette bulunmuşlardır.
Diğer
- Hint tavlası (İng., ``pachisi``), zar yerine ``Cypraea`` kabuklarının kullanıldığı, oyun tahtasıyla oynanan ve tavlaya benzeyen bir tür oyundur. 6-7 adet ``Cypraea`` kabuğu atılır ve açıklığı yukarı bakan kabukların sayısı, atılmış olan sayıyı belirler.
- ``Cypraea`` kabukları, yakın geçmişte ve kimi kültürlerde, üzerine çorap geçirilerek topukların yamandığı yumurta olarak da kullanılmıştır. Kabuklardaki yarık biçimli açıklık, iğnenin kumaş altına rahatça geçebilmesini sağlar.
- Uganda`nın 1895 yılına ait posta pulları, ``Cypraea`` kabuklarının İngilizce`deki tekil adı olan ``cowry`` (ya da ``cowrie``) üzerinden ``"Cowries"`` olarak anılır.
Türler
Sağ üstte yer alan bilgi kutusunda sunulmuş güncel ``Cypraea`` sınıflandırmasının kaynağı olan NCBI ``Entrez Taxonomye göre, ``Cypraea`` türleri şunlardır: }- ``Cypraea annulus``
- ``Cyprea linx``
- ``Cypraea pantherina``
- ``Cypraea spurca``
- ``Cypraea tigris``
- ``Cypraea vitellus``
Farklı sınıflandırmalar
Canlıların bilimsel sınıflandırılması ile ilgili başka internet sitelerinde farklı sınıflandırmalarla karşılaşmak mümkündür. Buna ``Integrated Taxonomic Information System`` (ITIS; Bütünleştirilmiş Taksonomik Bilgi Sistemi), veri sağlayıcı otorite olarak büyük ölçüde ITIS`i kaynak gösteren ``Global Biodiversity Information Facility`` (GBIF; Küresel Biyoçeşitlilik Bilgi Kuruluşu) ve ``Animal Diversity Web`` (ADW; Hayvan Çeşitliliği Ağı) siteleri örnek olarak verilebilir. Bu üç sitedeki güncel ``Cypraea`` sınıflandırmaları aynıdır ve aşağıdaki gibidir: }- Alem : Animalia
* Şube : Mollusca
* Sınıf : Gastropoda
* Takım : Neotaenioglossa
* Familya : Cypraeidae
* Cins : Cypraea``
- ``Cypraea albuginosa``
- ``Cypraea annettae``
- ``Cypraea arabicula``
- ``Cypraea cervinetta``
- ``Cypraea cervus``
- ``Cypraea cinerea``
- ``Cypraea isabellamexicana``
- ``Cypraea mus``
- ``Cypraea nigropunctata``
- ``Cypraea robertsi``
- ``Cypraea spadicea``
- ``Cypraea spurca``
- ``Cypraea surinamensis``
- ``Cypraea zebra``
- ITIS / GBIF listesi ve
- ``Cypraea carneola``
- ``Cypraea cribraria``
- ``Cypraea talpa``
- ``Cypraea tigris``
- ``Cypraea vitellus``
Fotoğraflar
}Kaynaklar
Temel
- . İngilizce Wikipedia. Sürüm: 27 Haziran 2006.
Bilimsel sınıflandırma, ek metin
- NCBI ``Entrez Taxonomy``
` de ``Cypraea`` ve ``Monetaria moneta`` - ``Integrated Taxonomic Information System`` (ITIS; Bütünleştirilmiş Taksonomik Bilgi Sistemi) sitesinde Cypraea``
- ``Global Biodiversity Information Facility`` (GBIF; Küresel Biyoçeşitlilik Bilgi Kuruluşu) sitesinde Cypraea``
- ``Animal Diversity Web`` (ADW; Hayvan Çeşitliliği Ağı) sitesinde Cypraea`` ve Family`` Cypraeidae
Görsel
- Wikimedia Commons`da ``Cypraea chinensis`` ( GBIF`de gözden geçirilmemiş örnek/gözlem verisi başlığı altına alınmış bir tür)
- oceanlight.com`da ``Cypraea moneta``
- seashellsofnsw.org.au`da ``Cypraea moneta``
- divegallery.com`da `da ``Cypraea tigris``
- gastropods.com`da ``Cypraea tigris``
- gastropods.com`da ``Monetaria moneta``
Sözlük
- bartleby.com`da cowrie`` ve cowry``
