Derbent, Kocaeli

düzenle|Ağustos 2007

Marmara Bölgesinde Kocaeli İlinin sınırları içinde kalan; Belde Belediyesi olarak Büyük şehir Belediyesi sınırları içinde merkez ilçe İzmit`e 20 km uzaklıkta bir yerleşim birimidir. Kocaeli yöresi tarihi içindeki gelişmelerde yerleşim yeri olarak Derbent ile ilgili bilgilerin ilk izlerine rastlayabiliriz.

İzmit ve Kocaeli bölgesi, 3000 yıldan fazla bir geçmişe sahip tarihi kentimizdir. Efsanelere dayanan kentin tarihi içinde Sit`ler, Amazonlar ve Aslar bölgenin ilk halklarıdır. Bu efsanelerden biride, Yzmit Körfezi sahillerine Amazon Kraliçesi güzel Olbya geldi, sarayını İzmit Körfezinin parlak denizi dibine kurulmuş olan deniz tanrısı Poseidon kraliçeye aşık oldu. Bu aşkın meyvesi olarak da, ASTAKUS isminde bir çocuk dünyaya geldi. Bu çocuk bugünkü İzmiti kurarak ona kendi ismini verdi.

Efsaneler dışında coğrafi bölgenin M.Ö 12. yy.a kadar dönemi karanlıktır. Bu dönemden itibaren Phygie "Frikler" in Bosforos "Boğazlar" yolu ile Anadoluya sarkarak Hititleri yenilgiye uğrattıları, sonradan kendi adlarını verdikleri yöreyi yurt edindikleri dönemdir. Trakyadan Anadolu içlerine göçen Frikler daha sonra Mysiens "Misya"lılar İzmit çevresinin ilk belirli halklarıdır. M.Ö 712 yılına ait bir yüzünde kent tanrıçası Olbia, diğer yüzünde kent arması İSTAKOZ resmi bulunan -Devlet olmanın simgesi olmak üzere- para basması bir kent devleti durumunu oluşturur. Yunanca Astakos kelimesi İzmit körfezinde çok avlanan Istakoz deniz hayvanına delalet eder.

İstakosu ele geçiren Bithynialı Dedalses Bithynia Krallığını kurdu. Bu dönemde İzmit "Nikomedia" adıyla Bitinya Krallığının başkentliğini bir süre üstlenmiştir. Helenistik dönemin en önemli merkezlerinden biri oldu.

M.S I. yy. bölgede Roma hakimiyetini ve dönemde M.S. 284 yılında Roma İmparatoru Diokletianus, Nikomedia`yı başkent yapar. Onun zamanında Nikomedia; Roma, Antakya ve İskenderiye`den sonra dünyanın dördüncü büyük şehri olmuştur. 4. yy. dan itibaren de Bizans hakimiyetini görmekteyiz.11.yüzyılın son çeyreğinde kısa bir dönem Anadolu Selçuklu hakimiyeti ve kısa bir sürede Haçlı Seferleri sırasında Latinlerin hakimiyetinde kalır.Bu kısa aralıklarla Selçuklu ve Latin hakimiyetleri dışında , uzun süren Bizans hakimiyeti nihayet ; Hicri 737 (Miladi 1337) da Türk hakimiyetine geçer. Şehir Osmanlılar döneminde İsnikmid, Cumhuriyet döneminde ise Kocaeli Vilayeti adı ile varlığını sürdüren bir kentimizdir.

Coğrafi konumu dolayısıyla çok önemli stratejik noktada bulunması, tarihin her döneminde Avrupa-Asya arasynda göç ve ticaret yolu üzerinde bulunması, verimli toprakları ormanları ve denizi sayesinde bu topraklarda medeniyet kurmuş olan devletler zamanında da şehir önemli bir yerleşim yeri olmuştur.

Kocaeli yöresinin zengin tarihi içinde Derbent`in tarihide önemli bir yere sahiptir. Cihan İmparatorluğu konumuna gelen Osmanlı İmparatorluğu tarihi içinde “Osmanlı Teşkilat Tarihi” incelendiğinde İmparatorluğun Yönetimi eyalet, sancak, liva gibi yönetim birimlerine ayrılmasının yanında bazı bölgelerinde “DERBENT TEŞKİLATINA” ayrılmış olduklarını görürüz.

Derbent ve Derbentçilik; bu teşkilat yapısı içinde önemli bir birimdir. Osmanlı Devletinin ilk kuruluş dönemlerinden, son dönemlerine kadar bu özelliğini koruyan bir teşkilat birimidir.

Derbent: Osmanlı vesikalarında 15. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanmış “Derdend” ismi Farsça kökenli olup, “geçit tutmak” anlamynda bir anlam ifade eder. Korunaklı derbent tesisleri, dört tarafı duvar ile çevrili küçük bir kale şeklinde ve yanında han, cami, okul ile dükkanlar vb. bulunmakta idi. Bu suretle de derbentler etrafında hemen bir köy ya da kasaba oluşuyordu. Genellikle kavşak noktalarına veya merkezi yerlere yapılıyordu. Osmanlı idari sisteminde derbentler daha ziyade iskan bölgelerinden uzak, ıssız mevkilerde tesis edilmiş bir köyün yakınında olduğu gibi köyden uzak alanlarda da olabiliyordu. Önemli ticaret ve askeri yolların kavşak noktaları ve dağların geçit verdiği yerler Derbent olarak seçilmiş yerlerdi. Bir nevi ticaret merkezleri üzerindeki kervanların ve kervansarayların korunması bu yollarda ticaret ve genel asayişin sağlanmasına da yardımcı oluyorlardı. Derbentçi ise: Derbent olarak ayrılmış bölgelerdeki birimlerde yaşayan halka verilen isimdi. Derbentçiler, yaşadıkları bölgelerin her türlü asayişinden sorumluluğuna karşı Osmanlının diğer birimlerinde yaşayan halkın devlete ödediği bir takım vergilerden de bu görevlerine karşılık olarak muaf tutulmuşlardır. Bu noktadan hareketle Derbent Teşkilatı içinde yaşayan Derbentçiler özel seçilmiş güvenilir. Devletle her zaman karşılıklı itimada dayalı bir gönül bağı kurulmuş kimselerdi. Derbentçiler, yol güzergahlarındaki kervansarayları ve civar yolları eşkıya guruplarının saldırı ve yağmalamalarından koruyarak, bölgenin emniyetini sağlıyorlardı. İhtiyaç duyulduğunda yolculara rehber olarak hizmet veriyorlardı. Bu yolculardan herhangi birisinin malları kaybolursa zararı kendi mallarından karşılıyorlardı. İşte yüklendikleri bu ağır görevlerine karşılık olarak devletin bir takım vergilerinden de muaf olduğunu belirtmiştik. Tekalif-i Örfiye ve Avarız-ı Divaniye gibi vergiler, Derbent`lerde yaşayan Derbentçilerden devletin muaf tuttuğu vergi çeşitleriydi. Derbent`lerde yaşayan halk bu görevleri yanynda yaşamlarını tarım ve hayvancılık yaparak sağlarlardı.

Kocaeli yöresi içinde çok özel yeri olan Derbent, Osmanlının Anadolu`ya ve Ortadoğu`ya açılan önemli Bağdat ticaret yolu üzerinde olmasının yanında; İstanbul`dan, Hicaza giden Haç yolu üzerinde bulunması Kocaeli yöresinin Başkent İstanbul yolu üzerinde önemli bir Derbent birimi olarak hizmet vermiştir. Nitekim Evliya Çelebinin Seyahatnamesinde yolculuğu sırasında geçtiği güzergahları anlatırken Kocaeli yöresinden geçerken Derbent ismi yerleşim yeri olarak zikredilmiştir. Evliya Çelebi`nin seyahatnamesinin dışında; İzmit`i gezip görmüş olan birçok seyyah ve gezginlerinde kaleme aldykları gezi notlarında Derbent benzer özellikleri ile yerleşim yeri olarak nakledilen bilgiler arasındadır.

Derbent`in 19. yüzyıllın ikinci yarısından sonra Şeyh Şamil`in hareketinin sonrasında Kafkasya`dan (1864) gelen göçmenler ve 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı sonrası Balkanlardan gelen diğer göçmen unsurların bir bölümü Kocaeli yöresine yerleştirilmesi için izlenen iskan siyaseti ile Kafkasya kökenli göçmenler daha çok Derbent ve havalisine yerleşmişlerdir.

Milli Mücadele döneminde İzmit ve çevresindeki yerleşim birimlerinde Yunanlı askerler ile yerli çetecilerin bölgeyi kan gölüne çeviren isyan ve ayaklanmaların yaşanmasına karşılık Derbent kendi iç dinamikleri ile bu acıları en aza indirgemeyi başarmıştır. Kurtuluş Savaşının her döneminde Mustafa Kemal ve birliklerinin yanında hizmet vermiştir. Özellikle 27-28 Haziran`da İzmit`in Kurtuluşunu sağlayacak olan Türk Birlikleri 24 Haziran`da Yunan savunmasını yarmak ve taarruza geçmek için İzmit`e 20Km. mesafede Hikmetiye, Derbent, Acısu, Uzuntarla hatlarında mevzilinde Körfezde bulunan Yunan zırhlısının kent dışındaki Türk birliklerine yoğun top ateşi başlatmış olmalarına karşılık, Türk Birlikleri Derbent hattındaki kuvvetleri ile buna karşılık verdiler. Mevzilerindeki direnişlerini kahramanca sürdürdüler. Kazım Bey komutasındaki Türk Birlikleri 25 Haziranı hazırlıklarla geçirip 26/27 Haziran gecesi İzmit`e Türk Birliklerinin taarruzu sonucu 28 Haziranda İzmit düşman işgalinden kurtulmuştur.

Kaynaklar

Vikipedi

İlgili konular

derbent kocaeli

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Derbent
2 yıl önce

İstanbul ili Sarıyer ilçesine bağlı mahalle Derbent, Kartepe, Kocaeli ili Kartepe ilçesine bağlı mahalle Derbent, Yunanistan, Doğu Makedonya ve Trakya bölgesinin...

Derbent, Dağıstan, Derbent, Dağıstan, Derbent, Konya, Anlam ayrım
Kartepe, Kocaeli
2 yıl önce

Sarımeşe, Köseköy, Uzunçiftlik, Balaban, Uzuntarla, Eşme, Acısu, Maşukiye, Derbent, Arslanbey ve Suadiye beldelerinin birleşimiyle olmuştur. Kartepe deki...

Kocaeli Üniversitesi
2 yıl önce

Kocaeli Üniversitesi (KOÜ) Kocaeli, Türkiye'de yer alan 1976 yılında "Kocaeli Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi" adı altında Elektrik, Makine,...

Kocaeli İœniversitesi, 1976, 1982, 1992, 3 Temmuz, Devlet, Kocaeli, Kuruluş, Kurum, Taslak, Türkiye
Marmara Bölgesi
2 yıl önce

Çanakkale Kocaeli Yalova Sakarya Bilecik Bursa Balıkesir Marmara Denizi'ne kıyısı bulunan iller İstanbul Tekirdağ Çanakkale Balıkesir Bursa Yalova Kocaeli Marmara...

Marmara, Adapazarı, Akdeniz Bölgesi, Anadolu, Aralık, Asya, Avrupa, Avşa, Avşa adası, Ayçiçeği, Ağustos
Kirazdere Barajı
2 yıl önce

sağlamaktadır. Kocaeli ilinin su ihtiyacının %80'ini karşılamaktadır. 2006 yılı yazında kuruyan baraj yapılan çalışmalar sonucunda 2007 yazında Kocaeli halkının...

Kirazdere Barajı, 1987, 1999, 2006, 2007, Adıgüzel Barajı, Afşar Barajı, Akdeniz Bölgesi, Akkaya Barajı, Akköy Barajı, Alakır Barajı
Türkiye'nin İlçeleri
6 yıl önce

Ahırlı Akören Akşehir Altınekin Beyşehir Bozkır Cihanbeyli Çeltik Çumra Derbent Derebucak Doğanhisar Emirgazi Ereğli Güneysınır Hadim Halkapınar Hüyük...

şişli
2 yıl önce

uzantısında bulunmaktadır. Galata'dan başlayan ve Beyoğlu, Şişli, Maslak, Derbent ve Büyükdere yönünde uzanan büyük sırt, Beyoğlu Platosunun su bölüm çizgisini...

ݞişli, ݞişli
Afyonkarahisar (il)
2 yıl önce

Sincanlı-Gezler, Kurucuova, Bozhüyük, Kızılören, Bayramaliler, Döğer Emre, Yedikapı, Derbent, Çepni, Bostanlı Çiftlik, Kızıldağ, Çıkrık, Karaağaç, Şehit Uzman Çavuş...