Türkçe Bilgi: enternasyonel

Enternasyonel Alm. İnternationale, Fr. İnternationale, İng. İnternational. Milletlerarası işçi birlikleri; Avrupa’nın çeşitli şehirlerinde ayrı zamanlarda toplanan, işçi diktatörlüğüne dayalı sosyalist ve komünist partilerin birliğini sağlama amacına yönelik milletlerarası işçi birliklerinin genel adı. Sözlükte “milletlerarası, beynelmilel, uluslararası” manasında kullanılır.

Milletlerarası işçi birliği dört merhale geçirmiştir. 28 Eylül 1964’te Londra’da kurulan milletlerarası işçi birliği, I. Enternasyonali meydana getirir. Bu kuruluşun beyannamesi, Karl Marx tarafından hazırlanmıştır. Teşkilatın amacı, bütün dünya ülkelerinde işçi idaresini hakim kılmaktı. Yeni kurulan bazı sendika ve dernekler Enternasyonale bağlandı. Yürütme organı durumundaki Genel Konsey, teşkilatın dünya çapındaki bütün işlerini yürütüyordu. I. Enternasyonal, daha ilk yıllarındaalmanya, Avusturya, Fransa ve İspanya’da kanundışı ilan edildi ve rağbet görmedi. Nihayet Karl Marx ile teşkilatın diğer üyesi Bakunin arasında anlaşmazlık çıktı ve çatışma oldu. Başarısızlığa uğrayan teşkilat, Temmuz 1876’da yapılan Philadelphia Kongresinde, I. Enternasyonalin resmen dağıldığını ilan etti.

Sosyalist parti ve sendikaların teşvikiyle teşkilatlanan ve 23 ülkenin sosyalistlerini bir araya getiren II. Enternasyonal, 1889 senesinde Paris’te toplanan bir kongre ile kuruldu. Yürütme organı ancak kuruluşundan on bir yıl sonra gerçekleştirilebildi. Merkezi Brüksel’de olup, ikinci toplantısı 1891’de yapıldı. 1896 senesinde merkezi teşkilat, uyum sağlayamayan, birliği bozan muarızlarını ihraç etti. Sınıf mücadelesi ve devrim konusunda ısrar eden teşkilatı savaş konusu rahatsız ediyordu. Devletlerarası çıkan savaşa katılıp katılmama konusunda, teşkilat üyeleri birbirine düştü. Savaşın kapitalizm ile ilgili olduğu görüşü ağır bastı. Savaşı engellemek için genel greve gidilmesi kongreye getirildiyse de reddedildi. Birinci Dünya Savaşındaki ittifaklar, savaşan ülkelerin sosyalist partilerini karşı karşıya getirdi veEnternasyonalin bölünmesine yol açtı. Teşkilatın üyelerinden bir kısmı koparken; Lenin’in önderliğindeki sol grup, savaşın bir sınıf savaşına döndürülmesi için çaba sarf etti. Çalışamaz hale gelen II. Enternasyonel de iflas etti.

Komünist Enternasyonal: Kısaca Komintern olarak da bilinen III. Enternasyonal, komünist partilerin birliğini sağlamak maksadıyla 1919 senesinde kuruldu.

Üçüncü Enternasyonalin temelinde Rus bolşevikleri ve II. Enternasyonalin iflasını ilan eden Lenin vardır. Teşkilatın kurucu kongresi, 21 ülkeden 54 delegeyle toplandı. Merkezi Moskova’daydı. Moskova’da toplanan ikinci bir kongreye ise 37 ülkeden temsilciler katıldı. Bu kongrede Lenin, Komünist Enternasyonale katılma şartlarını belirleyen 21 maddeyi kabul ettirdi. Bu maddelere göre; üye partilerin adlarını değiştirip komünist parti adını almaları, gizlice girecekleri orduda ve köylüler arasında komünist propagandayı sürdürmeleri, kongrenin zorlayıcı kararlarına boyun eğmeleri, Sovyet Cumhuriyetlerinden hiçbir yardım ve desteği esirgememeleri gerekiyordu. III. Enternasyonal, bir partiler federasyonu değil, bütün komünist partileri bünyesinde toplayan bir dünya partisi ve amacı da bir Dünya Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği kurmaktı. Komünist Enternasyonal’in, Kiev, Stockholm, Viyana, Amsterdam ve Berlin’de büroları vardı. Enternasyonal Haberleşme adını alan ve dört dilde yayımlanan bir yayın çıkardı. İlk zamanlarda kongrenin bütün toplantılarına katılan Stalin, Enternasyonalin 1924-26’dan sonra ülkesindeki hakimiyetini güçlendirdiği dönemlerde yapılan toplantılarına katılmaz oldu. Trocki, ilk kongrelerde önemli bir rol oynadı. Parti içinde hizipleşmeler baş gösterdi. Fakat Stalin’in Komünist Parti içindeki ağırlığı arttı.

Komünist Partisi öyle bir hal aldı ki, SSCB’yi her yola başvurarak savunmak birinci hedefi oldu. Haziran 1941 senesinde Hitler’in SSCB’ye saldırması üzerine Komünist Partisi birbiri içerisinde çelişkiye düştü. Nihayet 1943’te Stalin, Komünist Enternasyonali feshetti.

Stalin’e muhalif bir yol izleyen Trocki, Komintern’i, işçi sınıfının lideri olarak görüyor ve teşkilatta faal rol oynuyordu. Bilahare, komintern’in gayesinden saptırıldığı ve Avrupa’daki milliyetçi akımlara karşı çıkılmadığı inancına kapıldı. Komintern’de karşı bir cephe kurdu. Bunun üzerine 1929’da Rusya’dan sürüldü. Sürgün sırasında; Fransa, Almanya, İspanya ve özellikle İtalya’dan birçok fikir yanlılarını biraraya toplamayı başardı. Troçki’nin bu çalışmaları devam ederken, Stalin Rusya’da Troçki yanlılarını öldürtüyordu.

Dördüncü Enternasyonalin kuruluş konferansı, 3 Eylül 1938’de Fransa’nın Perigny şehrinde toplandı. Konferansa katılanlar, Troçki’nin hazırladığı programa uygun olarak, IV. Enternasyonalin kurulduğunu ilan etti. Hazırladıkları program daha yüksek ücret, daha iyi çalışma şartları ve refah bir ülke adı altında işçi sınıfını ve halkı aldatmaktan öte gitmiyordu. Troçki’nin ölümünden sonra, 1949 senesinde Pablo, Enternasyonalin dağılması çağrısında bulundu. Hizipler arasında çatışma başladı. Diğer Enternasyonaller, kendi devletine ve milletine bir şey veremediği gibi, IV. Enternasyonal de 1953 senesinde kendi aralarında ikiye bölünerek tarihe karıştı.

Sosyalist Enternasyonal: 30 Temmuz 1951 senesinde Frankfurt’ta kurulan ve dünyadaki sosyalist partilerin çoğunu içine alan siyasi teşkilat. Sosyalist Enternasyonale; kurucularının, komünist hareketin karşısında olduklarını söylemelerine rağmen, komünizmin yumuşatılmış şekli denilebilir. Sosyalist Enternasyonal, iki yılda bir toplanır ve ortak bir bildiri yayınlar. Başkan, dört yılda bir seçilir. On dokuz başkan yardımcısı vardır. Avrupa’daki sosyalist partiler, Sovyet emperyalizmini kınadıklarını söylerler. Üçüncü Dünyanın sosyalist partileri ise, esas tehlikenin Amerikan emperyalizminden kaynaklandığı görüşündedirler.

31 Ekim 1978 senesindeki Paris toplantısında, CHP’nin 1986 senesinde Lima’da yapılan genel kurulda da SHP’nin Türkiye sosyalist hareketini temsilen teşkilata katılması kabul edildi.

Günümüz hür dünyasında, komünizmin ve nasyonal sosyalizmin, hiçbir devlet ve ülke için kurtuluş reçetesi olmadığı ortaya çıkmıştır. İşçilerine fabrikalar ve diğer sanayi işletmeleri; köylüye bol arazi; memlekete ise, sulh, hürriyet ve refah vaad eden komünist yönetimler; geride sefalet, işsizlik, hastalık, kan ve gözyaşından başka birşey bırakmamıştır. Kandırılmış miyonlarca insan, felakete maruz bırakılmıştır. 1927 yılından 1939 yılına kadar, sadece Rusya’da 17 milyon masum insan bir hiç uğruna yok edilmiştir. Doğu Avrupa devletlerinde de binlerce insan tank altında can vermiştir. Komünizm, köylüye ve işçilere o kadar çok şey vaad edince cahil kafalarıyla Cennet hayatına kavuşacaklarını sananlar ancak seneler sonra, komünizmin ferdi mülkiyet düşmanlığını, diktatör idaresinin zulmünü, din düşmanlığını, bütün çalışanların işçi, ırgad haline sokulması ve sefalette eşitlik fikrini anlamıştır. Bu sebeple, başta işçiler olmak üzere insanlar; maddeye, nefsin arzularına iten, dinden imandan habersiz bırakarak, hayvan gibi boğaz tokluğuna çalıştıran o dikta idareden kurtulma çarelerini aramışlardır. Nitekim uzun yıllar komünist idare altında yaşayan Sovyetler Birliği, demirperde ülkeleri ve diğer komünist devletlerin halkları ayaklanarak komünist idarelere bir bir son vermeye ve 1990’dan itibaren bu ülkelerde demokrasi tesis etmeye başladılar.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Enternasyonel

enternasyonel

İlgili konular

Enternasyonal

Celal Kadri Kınoğlu

Haluk Dinçer

Sosyalist enternasyonal

Uluslararası üslup

Sadrettin Celal Antel

Enternasyonel

Enternasyonel Hakkında Detaylı Bilgi

Enternasyonel Sözlük Anlamları