Erzurum Nüfus ve Sosyal Hayat

Nüfusu: 1990 sayımına göre toplam nüfusu 848.201 olup, bunun 400.348’i şehirlerde, 447.853’ü köylerde yaşamaktadır. Yüzölçümü 25.086 km2 olup, nüfus yoğunluğu 34’tür.

Örf ve adetleri: Erzurum Anadolu’nun en eski yerleşim merkezlerinden biridir. Hititlerden Bizanslılara kadar pekçok millet ve devletler, doğu-batı yolu üzerinde bulunan Erzurum’u istila ettiler, göçler ve bölgede olan büyük savaşlarla eski medeniyetler kayboldu. Erzurum 1071 Malazgirt Zaferinden 22 sene önce Türklerce fethedildi. İbrahim Yınal ve Kutalmış kumandanların emrindeki Türkmenler 1048 ‘de buralara yerleşti. Yine Anadolu’da ilk Türk Beyliği Erzurum’da kuruldu. Bin seneye yakın bir zamandan bu yana Erzurum’da Türk-İslam kültürü yerleşti. Bilhassa Ramazanda Erzurum görmeye değer. Sahura kadar yatılmaz. Çoluk-çocuk zevkle sahuru bekler.

Erzurumlular asırlarca hayvancılıkla uğraşmış, yazın yaylalara çıkmış, sonbaharda şehre inmiş, şehir ve göçebe hayatını birlikte yürütmüştür.

Kıyafet: Erzurum’un mahalli kıyafeti vardır. Kadınların geleneksel giyimi ihram (ehram)dır.İhram 185x215 cm ebadında seyrek dokunmuş bir kumaştır. Kızların, gelinlerin ve güngörmüş hanımların giydikleri ihramlar ayrı şekil ve renktedir. Ayrıca bindallı, üçetek, şalvar, pamuklu ceket ve yelek, gümüş kemer, gümüş takunya, çiçekli ve sırmalı fes, ayağa giyilen yemeni, nalın veya potin kadın kıyafetleridir. Erkeklerde ise şalvar, yelek, kazak, kuşak ve çarık en çok kullanılan mahalli kıyafet idi. Bugün çoğu terk edilmiştir.

Yemekleri: Mahalli başlıca yemekleri; kesme çorbası, hınkal, çaşır, aşotu, kadayıf dolması, çiriş, lor dolması ve lavaştır.

El sanatları: Orta Asya’dan gelen kervanlar Erzurum’a uğrayıp Trabzon’a geçerlerdi. Ticaret merkezi olan Erzurum’da el sanaları çok gelişmişti. Bakırcılık, kuyumculuk, oltu taşından tesbih, kolye ve çeşitli eşya yapımı, dokumacılık, kıldan çadır ve çuval, yünden ihram, şal ve çorap yapılır. Narman, İspir ve Hınıs köylerinde halı dokumacılığı yaygındır.

Halk Edebiyatı: Erzurum efsane, destan, atasözü, halk hikayeleri, masal, mani, tekerleme ve ninnileri ile zengin ve meşhurdur. Divan edebiyatı şairlerinden Nef’i (1572-1635), Erzurum’un Pasinler ilçesinde doğdu. Halk şairlerinden birçoğu Erzurumludur. Bunlardan Katibi Lezgi Ahmed, Erzurumlu Emrah, Erbabi, Şehvari, Sümmani, Hinani, Zelalet ve Havasi, alim ve şair Kadı Mustafa Darir en çok tanınanlarıdır.

Folklor: Erzurum folklor ve türküler bakımından çok zengindir. Mertlik, dürüstlük ve kahramanlık sembolü olan “dadaş”ların oynadığı “bar”ı meşhurdur. Çeşitli “bar”lar vardır. Temirağa, Turna, Uzundere, Hançer, Tavuk ve Güvercin barı başta gelir. Bar hususi kıyafet giyilerek oynanır. Erkek ve kadınlar ayrı ayrı oynarlar.

Atlı cirit: Orta Asya’dan bu yana Türklerin eski ve milli bir sporu olan ve at üzerinde oynanan cirit pekçok yerde unutulmasına rağmen, Erzurum bu geleneği devam ettirmiştir.

Eğitim: Erzurum en çok köyü olan bir ilimizdir. Köylerinin % 90’ında okul vardır. Okuma-yazma nisbeti düşük olup, % 70’tir. İlde 38 anaokulu, 1225 ilkokul, 82 ortaokul, 8 mesleki ve teknik ortaokul, 22 lise, 17 mesleki ve teknik lise vardır. 1958’den bu yana faaliyette bulunan Erzurum Atatürk Üniversitesine bağlı Ziraat, Fen, Edebiyat, Tıp, İşletme, Diş Hekimliği, İslami İlimler, Veterinerlik Fakülteleri, Yabancı Diller Okulu (Fakülte), 4 Yıllık Eğitim Fakülteleri, Meslek Yüksek Okulu (Fakülte) ve İlahiyat Fakültesi bulunmaktadır.

Erzurum Nüfus ve Sosyal Hayat

Erzurum

Aziziye

Hınıs

Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi

Vilâyat-ı Sitte

Bayburt

Murat Başesgioğlu

Türkiye demografisi

Erzurum Nüfus ve Sosyal Hayat