Esrar Dede Osmanlı mutasavvıf ve tezkire yazarı. 1748’de İstanbul Sütlüce’de doğdu. Asıl adı Mehmed’dir. Küçük yaşından itibaren tasavvuf muhitinde yaşadı. İyi bir tahsil gördü; Arabi, Farisi, Latince ve İtalyanca öğrendi. Mevleviliğe intisab etmesinden önceki hayatı bilinmemektedir. Şeyh Galib’in Galata mevlevihanesine girdi. Hocasının terbiyesi altında yetişerek “Dede”liğe yükseldi. Esrar Dede, güzel huyu, edeb ve olgunluğu ile kısa zamanda kendisini hocasına sevdirdi, onun gönlünü kazandı. Şeyh Galib de onun mevkiini yükselterek “Kazancı Dede”liğe getirdi. Şeyh Galib’den tasavvuf, ilim ve edepte çok istifade etti. Bu hususu şiirlerinde yer yer dile getirmektedir. 1796 (H.1211) senesinde vefat etti. Kabri, Galata Mevlevihanesi haziresinde Fasih Ahmed Dede’nin kabri yanındadır.
Şeyh Galib, Esrar Dede’nin vefatına son derece üzülmüş ve bu hadise üzerine Ünlü mersiyesini yazmıştır.Hassas ve ince ruhlu bir şair olan Esrar Dede, tarikat (yol) itibarıyle aşırılığa kaçmamış, Mevlana’ya bağlı kalmıştır. Samimi duygularını saf ve sade bir dille anlatmıştır. Buna rağmen tasavvufi şiirlerinde anlaşılması güç mısralar da bulunmaktadır. Şairlik kuvveti, kendisini tasavvufi şiirlerinde gösterir. Aynı asır şairler arasında Ünlü olamayışı, Şeyh Galib gibi kuvvetli bir şairin zamanında bulunmasındandır. Bu sebeple gölgede kalmıştır.
Ayrıca Nabi, Sabit, Fehim gibi şairlerin tesirinde de kalan Esrar Dede, Şeyh Galib ile Arzi ve Fasih Dede’ye nazireler de yazmıştır. 3920 beyitten meydana gelen Türkçe Divanı’nda, gazel, kaside, rubai ve kıtalar dışında Arabi ve Farisi birer gazeli bulunmaktadır. Bu divan ve 145 beyitten meydana gelen Mübarekname-i Esrar adlı bir manzume ile 176 beyitlik Fütüvvetname-i Esrar adlı manzume birlikte 1841 (H.1257)de yayınlandı. Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye; Mevlevi şairlerin hal tercümelerini anlatan bir eser olup, vefat yılı olan 1796’da tamamlanmıştır. Lügat-ı Tilyan diğer bir eseridir. Rumca ve İtalyanca ile ilgili bir lügat ve gramer kitabıdır.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Şeyh Galib, Esrar Dede’nin vefatına son derece üzülmüş ve bu hadise üzerine Ünlü mersiyesini yazmıştır.Hassas ve ince ruhlu bir şair olan Esrar Dede, tarikat (yol) itibarıyle aşırılığa kaçmamış, Mevlana’ya bağlı kalmıştır. Samimi duygularını saf ve sade bir dille anlatmıştır. Buna rağmen tasavvufi şiirlerinde anlaşılması güç mısralar da bulunmaktadır. Şairlik kuvveti, kendisini tasavvufi şiirlerinde gösterir. Aynı asır şairler arasında Ünlü olamayışı, Şeyh Galib gibi kuvvetli bir şairin zamanında bulunmasındandır. Bu sebeple gölgede kalmıştır.
Ayrıca Nabi, Sabit, Fehim gibi şairlerin tesirinde de kalan Esrar Dede, Şeyh Galib ile Arzi ve Fasih Dede’ye nazireler de yazmıştır. 3920 beyitten meydana gelen Türkçe Divanı’nda, gazel, kaside, rubai ve kıtalar dışında Arabi ve Farisi birer gazeli bulunmaktadır. Bu divan ve 145 beyitten meydana gelen Mübarekname-i Esrar adlı bir manzume ile 176 beyitlik Fütüvvetname-i Esrar adlı manzume birlikte 1841 (H.1257)de yayınlandı. Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye; Mevlevi şairlerin hal tercümelerini anlatan bir eser olup, vefat yılı olan 1796’da tamamlanmıştır. Lügat-ı Tilyan diğer bir eseridir. Rumca ve İtalyanca ile ilgili bir lügat ve gramer kitabıdır.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Görüşler