Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Garip (Kitap)

Kısaca: ''Garip'', Türk şairler Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat Horozcu ve Melih Cevdet Anday'ın 1941 yılında İstanbul'da yayınlanan ilk şiir kitabı. 1945 yılında, yalnızca Orhan Veli'nin imzası ve şiirleriyle yeniden basılan eser Garip akımının ismine kaynak olmuştur. ...devamı ☟

Garip (kitap)
Garip (kitap)

Garip, Türk şairler Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat Horozcu ve Melih Cevdet Anday'ın 1941 yılında İstanbul'da yayınlanan ilk şiir kitabı. 1945 yılında, yalnızca Orhan Veli'nin imzası ve şiirleriyle yeniden basılan eser Garip akımının ismine kaynak olmuştur. Açıklama İlk kez 1941 yılının Mayıs ayında yayımlanan Garip'te Melih Cevdet Anday'ın on altı, Oktay Rifat Horozcu'nun yirmi bir, Orhan Veli Kanık'ın ise yirmi dört şiiri yer aldı. Daha sonraları bu şairlerin temellerini attıkları şiir akımına adını veren Garip'in önsözü Orhan Veli tarafından yazıldı. Bu önsöz Şiire Dair başlığı altında Varlık dergisinde parça parça yayınlanan yazıların bir araya getirilerek düzenlenmiş haliydi ve Garip akımının bildirgesi niteliğindeydi. Orhan Veli, amaçlarının "eskiye ait olan her şeye karşı çıkmak ve her şeyden önce şairanenin aleyhinde bulunmak" olduğunu yazmıştı. Şair, ayrıca ilk önsözü birçok açıdan gözden geçirip, 1945'teki şiir anlayışına yaklaştırmaya çalıştı. Bu gaye için bazı yargılarını dahi yumuşattı. İçerik Kitapta yer alan şiirler çoğunlukla 1937-1941 yılları arasında yazıldı ve Varlık, İnsan, Gençlik, Ses, İnkılapçı Gençlik, İşte gibi dergilerde önceden yayınlandı. Garip'in ilk baskısının 19 ile 26. sayfaları arası Melih Cevdet'in şiirlerine ayrılmıştı. Şairin kitapta Serçe, Ağaçların Yukarıdaki Yaprakları, Ellerimiz Gibi, Yeni Baştan, Gurbet, İkinci Harbı Umumi, Islık Çalmak, Noktürn, Saadet Şiirlerinden II, Ağız Mızıkası, Seyahat Şiirlerinden I, Günlerimizden, Gün Batarken, Bir Misafirliğin Fotoğrafı, Ölmüş Bir Arkadaştan Mektup isimli eserleri yer aldı. Bu şiirlerin yedi tanesi daha önce yayınlanmamışken, sekizi Varlık, bir tanesi ise Ses dergisinde basılmıştı. Kitabın 25 ile 44. sayfaları arasında yer alan Oktay Rifat şiirleri ise Şükür, Hayranlık, Yıldızlar, Ekmek ve Yıldızlar, Gün Sonu Konuşması, Şehitlik I, Şehitlik II, Kuzu, Gelin, Sübyan, Karga, Karaca Ahmet, Bir Otelin İki Odası, Kırlangıç, Nanoç'un Çocukluk Resmi, Pencere, Peyizaj, Uykusuzluk, Zurna, Kuşdili ve Tecelli idi. On tanesi Varlık, ikisi Sokak, biri Oluş, biri Ses, biri Yenilik dergisinde daha önceden yayınlanmış bu eserlerin altı tanesi ise ilk kez bu kitapta basılmıştı. İlk baskıda yer alan Orhan Veli şiirlerinin sekizi Varlık, dördü İnsan, biri Ses dergisinin önceki sayılarında yer almışken onbir tanesi yeniydi. Orhan Veli, şiirlerin sıralamasında da yeni bir düzenleme yapmıştı. Garip'te yer alan şiirlerden en çok ilgi çeken şaşırtıcı ve yıkıcı özelliği ile Kitabe-i Seng-i Mezar I oldu. Konuşma diliyle yazılmış şiirlerde sık sık şehir halkının kullandığı deyimlere, atasözlerine ve tekerlemelere de yer verilmişti. Orhan Veli'nin ilk dönem şiirlerinde görülen çocukluk temasını işleyen, çocukların ağzından onların bakış açısıyla yazılmış ürünlere bu kitapta da raslanır: Robenson, Rüya, Bayram, Gözlerim, Gemilerim, Harbe Giden, Fena Çocuk gibi. Güzel Havalar, Sevdaya mı Tutuldum, Anlatamıyorum, Gölgem, Efkarlanırım, Derdim Başka, Baş Ağrısı, Sabaha Kadar, Ne Kadar Güzel gibi şiirlerde ise Kanık'ın kişisel yaşamı ile ilgili ayrıntılar yer alır. İsmi Cavit Yamaç, Mehmed Kemal'in yaptığı bir röportajda kitaba Garip adını kendisinin koyduğunu şöyle açıkladı:
Bir gün Nisuvaz'da oturuyordum. Orhan geldi, bir şiir kitabı çıkaracağını söyledi. Bir türlü kitabına bir ad bulamıyordu. Koymak istediği ad Tahatturdu. Bilirsin Orhan Veli'nin "Alnımdaki bıçak yarası senin yüzünden... Tabakam senin yadigarın... Seni nasıl unuturum ben... Vesikalı yarim" diye bir şiiri vardır. Onun adı Tahattur'dur. Kitabına bunu vermek istiyordu. Bana sordu ne dersin diye... Ben de bu adın çok eskimiş olduğunu daha yeni ve ilgi çekici bir ad bulmasını söyledim. Bu yeni adın ne olabileceğini sordu. Ben de senin şiirlerin yadırganıyor, acayip garip bulunuyor, öyle bir ad vermelisin dedim. Öyleyse bir ad bul, dedi. Yaban, acayip garip derken... Garip sözü üzerinde durduk. Orhan Veli'nin kitabının adı ortaya çıkmıştı. Garip, sadece şaşırtıcı, acayip anlamına gelmiyor, gurbette kalmışa da yakışıyordu. Zaten o dönemde Orhan Veli ve arkadaşları da biraz kural dışı, biraz gurbette kalmış gibiydi.
Tepkiler Garip'te Kitabe-i Seng-i Mezar'ın başını çektiği birçok yeni, yıkıcı ve şaşırtıcı şiir yer alıyordu. Bu yüzden de kitap yayınlanmasının ardından büyük ilgi çekti ve hem iyi hem de kötü eleştiriler aldı. Örneğin, Hece şiirinin öncülerinden Yusuf Ziya Ortaç Kitabe-i Seng-i Mezar için "Vezin gitti, kafiye gitti, mana gitti... Türk şiirinin berceste mısraı diye "Yazık oldu Süleyman Efendi'ye!" rezaletini alkışladılar... Göğüslerinde cehennemler yanan sanat cücelerinin kınalar yakıp, ziller takıp şıkır şıkır oynadıklarını gördük! Sanatın darülacezesiyle timarhanesi el ele verdi, birkaç mecmuanın sahifesinde saltanat kurdular! (...) Ey Türk gençliği! Sizi bu hayasızlığın suratına tükürmeye devam ediyorum." diye yazdı. Garip akımının destekçilerinden olan Nurullah Ataç ise "Yazık oldu Süleyman Efendi'ye" mısrası sayesinde şiirin vapurlara, tramvaylara, kahvehanelere kadar girebildiğini söyledi. Bu aşırı eleştiriler ve övgüler sebebiyle Orhan Veli Kanık kısa zamanda büyük ün kazandı. * * * * *

Notlar

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Garip
2 yıl önce

Garip akımı, Birinci Yeni olarak da bilinen 1940'lı yıllarda ortaya çıkan Türk şiir akımı Garip (kitap), Orhan Veli Kanık'ın bir kitabı Garip (film),...
Bir Garip Orhan Veli
2 yıl önce

sergilenişin hem yönetmeni hem de oyuncusuydu. Bir Garip Orhan Veli, 1993 yılında Metis Yayınları tarafından kitap olarak basıldı. Devlet Tiyatrosu web sayfasında...
Bir Garip Cindi Zümrüdüanka
6 yıl önce

Sımayıl Der Bana", Altay Öktem, Radikal Kitap [1]4 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Bir Garip Cindi Zümrüdüanka", A. Ömer Türkeş...

Bir Garip Cindi Zümrüdüanka, 2005, Ali Teoman (yazar), Kitap, Taslak, Sel Yayıncılık
Tamer Garip
2 yıl önce

Wayback Machine sitesinde arşivlendi." kitap olarak basıldı Yakın Doğu Üniversitesine 2011 yılında katılan Tamer Garip halen İletişim ve İnovasyon Başkanı...
Orhan Veli Kanık
2 yıl önce

arkadaşlarıyla birlikte çıkardıkları Garip adlı şiir kitabında bu fikirlerinin örnekleri olan şiirleri yayınlandı ve Garip akımının doğmasına sebep oldu. Bu...

Orhan Veli, Edebiyat, Türkiye, Şiir, Şair, Garip Akımı, Edebiat-ı Cedide, Türk Edebiyatı
Vazgeçemediğim
2 yıl önce

Rahmi Eyüboğlu tarafından çizilmiştir. Vazgeçemediğim, şairin ilk kitabı Garip'ten dört sene sonra yayınlandı. Bu süre içerisinde Orhan Veli'nin şiir...
Oktay Rifat
2 yıl önce

ve Melih Cevdet Anday ile birlikte Garip adlı şiir kitabını yayımlayarak Garip şiir akımının öncülerinden oldu. Garip dönemi şiirlerinde kentte yaşayan...

Oktay Rifat, 10 Haziran, 18 Nisan, 1914, 1932, 1936, 1940, 1941, 1944, 1954, 1955
Dr. Moreau'nun Adası
6 yıl önce

içindeki ormanlarda pusu kuran tehlikelerin arasında çıktığı yolculuklarda garip ayinlerle, Kanun'la karşılaşacak, yeni ve tuhaf arkadaşlar edinecektir....

Dr. Moreau'nun Adası, Dr. Moreau'nun Adası