İsmailîlik

Kısaca: İsmâilîlik ya da İsmailîyye, (Arapça: الإسماعيليون al-Ismā'īliyyūn; Farsça: اسماعیلیان Esmā'īliyān; Urduca: اسماعیلی Ismā'īlī) Şiîlik'te Cafer es-Sadık öldüğünde, yedinci Şiî imamı olarak Musa bin Cafer el Kâzım'ın yerine Cafer-i Sadık'tan önce ölmüş olan oğlu İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek'i yedinci imâm olarak kabul eden mezhep. ...devamı ☟

İsmailîlik
İsmailîlik

İsmaililik ya da İsmailiyye, (Arapça: الإسماعيليون al-Ismā'īliyyūn; Farsça: اسماعیلیان Esmā'īliyān; Urduca: اسماعیلی Ismā'īlī) Şiilik'te Cafer es-Sadık öldüğünde, yedinci Şii imamı olarak Musa bin Cafer el Kazım'ın yerine Cafer-i Sadık'tan önce ölmüş olan oğlu İsmail bin Ca'fer el-Mubarek'i yedinci imam olarak kabul eden mezhep. Tarihçe İlk İsmaili topluluk tarihte 148/765 yılında İmam Cafer-i Sadık'ın vefatından sonra ortaya çıkmıştır. Bu dönemde Abbasiler, Emevi hanedanını yıkıp kendi halifelerini tahta geçirmiş ve İmamiye Şiası ilk dönem İsmaililerini de içine alan farklı gruplara bölünmüştü. İsmaililer kurdukları gizli topluluklarla kendi gözlerinde Ali ve soyuna ait halifelik hakkını gaspettiklerini düşündükleri Abbasiler'e karşı mücadele vermeye yine bu dönemde başlamışlardır. İlk dönem İsmailileri tarafından Davah (el-Dava) veya "al-dawa al-hadiya" yani hak olarak yönlendirilen dava adlandırılan bu hareket yaklaşık olarak Hicri 3/Miladi 9. yüzyılda başlamış ve Dava'nın propaganda veya misyonunu sürdüren Da’iler eylemlerini Irak, Pers, doğu Arabistan ve Yemen topraklarına yaymaya başlamışlardı. Da’iler Müslümanları onları kurulu düzenin adaletsizliklerinden kurtaracak ve Ehl-i Beyte yeniden hilafeti kazandıracağını söyledikleri İsmaili İmam Mehdi ile dayanışma yapmaya davet ediyorlardı. Yediciler ve Yedicilik i'tikadı İlk defa ortaya çıktığında mensupları içinde sadece Yedi imama inanan bir grup (Yediciler/Yedi İmamcılık) olarak adlandırılmıştı. Daha sonraları ise Yediden daha fazla imamlara sahip olan İsmailiyye mensuplarının da bazen Yediciler olarak adlandırıldığı olmaktadır. Ayrıca, İsmailiyye İmamet içerisinde bir de "Yedili-Döngü Nazariyesi" bulunmasından dolayıdır ki, İsmailiyye i'tikadı "Yedicilik" olarak adlandırılmaktadır. Bu mezhebin i'tikadi temelleri yedinci “Natık–Samet olan Muhammed bin İsma‘il eş-Şakir ile “ʿAbd Allah İbn-i Meymun ve Oğulları” tarafından tesis edilmiştir.

İ'tikatları

“Dünya” hiçbir zaman imamsız kalamaz ve de kalmayacaktır. Cenab-ı Hakk her peygamber arasında tamamlayıcı olarak yedi imam gönderilmiştir. Peygamber Muhammed Mustafa'dan sonra birincisi Ali el-Murteza olmak üzere yedi imam daha gönderilmiştir. İsma‘il bin Ca’fer el-Mubarek’in yedinci imam olduğu söylenir. Yedi imamın birer de yardımcısı olduğu ve bunların dini yaymakla ve yüceltmekle görevlendirildikleri anlatılır.

“Natık” ve “Samet İmam” silsileleri

Peygamberlere “Natık” ve yardımcılarına da “Samet İmam” unvanı verildiği söylenir. Her yedi “Samet” silsilesinin sonunda bir “Natık” gönderildiği ve böylece dinin sürekli olarak geliştirildiği söylenir. Âdem’den ve oğlu Şit’ten itibaren altı “Natık–Samet silsilesinden sonra (NuhSam), (İbrahimİsma‘il), (MusaHarun), (İsaŞem’un), (Muhammed bin ʿAbd AllahAli bin Eba Talib), (Muhammed bin İsma‘il (Meymun’ul-Kaddah)–ʿAbd Allah İbn-i Meymun ve Oğulları) ile hitam bulan “Natıklar ve Sametler silsilesi” ile sürmektedir. Gözle görülen eşyanın tasavvufi manalarını kaldıran İbn-i Meymun’dur ve herkes ona itaatle yükümlüdür. Kollar İsmail'i Dailerin bu daveti başarıya ulaşmış ve Hicri 2. yüzyılda ilk Şii devleti olan Fatımi Devletini kurmuşlar ve Nizari ve Mustali kollarına ayrıldıktan ve Fatımiler yıkıldıktan sonra Nizari önderleri İran'ın doğusundan Suriye'ye kadar olan çeşitli bölgelere dağılmış, birbirlerine sıkı bağlarla bağlı toplulukları yönetmeye devam etmişlerdir. 1830'ların sonunda İran'daki politik gelişmelerden ötürü Nizarilerin 46. İmamı ve ilk Ağa Han unvanını taşıyan Ağa Hasan Ali Şah, İran'dan Hindistan'a göç etmiş ve 1848'de Bombay'a yerleşerek mezhebin yönetim yerini buraya taşımıştır. 19. yüzyılın ikinci yarısı ve 20. yüzyılın başlarında İsmaililer önemlice bir kısmı Hint alt kıtasından Doğu Afrika'ya göç etmiştir. Öğretileri Fatımi Devleti döneminde genişleyecek olan İsmailiğin temelleri devletin kuruluşundan çok daha önce ilk dönem İsmaililer tarafından atılmıştı. İsmaililer kutsal metin ve dini emirlerde zahir (dışrak/exoteric) ve batın (içrek/ezoterik) şeklinde iki temel yapı olduğunu ve literal (sözcüğü sözcüğüne) anlamın batıni yani gizli ve içsel gerçekliğe işaret ettiğini kabul etmişler ve Kur'an'da bulunan bu söz konusu değişmez ve içrek hakikatleri ortaya çıkarmak için agnostik bir düşünce sistemi geliştirmişlerdi. Bu ilk dönem İsmaililer aynı zamanda peygamberler veya söz sahipleri (Nutaqa) tarafından izah edilen dini yasaların dönem dönem değişiklik geçirmesine karşın hakikatin sonsuza kadar baki kaldığını ifade etmekteydiler. Peygamberlerin halifeleri olan Evliya veya İmamlar ise her devirde tevil veya ezoterik yorum yoluyla vahiylerdeki gizli anlamları açıklamaktaydılar. İsmaililiğin İmam Silsilesi İsmaililik Oniki İmam Şiiliği ve Caferiye mezhebinin İmam silsilesinden farklı olarak Caferi Sadık'ın oğlu Musa (745–799), (Musa al Kazim olarak da bilinir) yerine İsmail'e tabi olmuşlardır. Cafer'i Sadık'a kadar olan İmamları ise Şiiliğin her iki mezhebi de kabul etmektedir. İsmailik içinde de Mustaali ve Nizari kollarının İmam listesinde bazı farklılıklar bulunmaktadır. Aşağıda İsmailiğin kabul ettiği İmam silsilesi Musta'li ve Nizari kolları da dahil olmak üzere yer almaktadır. 0/1. Ali bin Eba Talib Merkedi (Mustali İmam olarak sıralandırır fakat numaralandırmaz; Nizarilik'te Birinci'dir.)
1/-. Hasan el-Mucteba (Mustali Birinci İmam olarak sıralandırır, Nizarilik'te ise İmam değildir, çünkü İmamet 'na göre İmamet babadan oğula geçer, bu nedenle de onun imamlığı kabul değildir.)
2. Hüseyin ibn Ali
3. Ali Zeyn el-Âb’ı-Din
4. Muhammed el-Bakır
5. Cafer-i Sadık
6. İsmail bin Ca'fer el-Mubarek
7. Muhammed bin İsma‘il eş-Şakir
8. Vafi ʿAhmed (Daftari'ye göre) / Wafī Ahmad (Nizari kolunun resmi listesine göre)
9. Taki Muhammed
(Daftari'ye göre) / Takī Muhammad (Nizari kolunun resmi listesine göre)
10. Razi ʿAbd Allah (Daftari'ye göre) / Radiyu-d-Dīn Abdullāh (Nizari kolunun resmi listesine göre)
11. Birinci Fatımi Halife/İmamı Ebu Muhammed ‘Ubayd Allah ibn el-Huseyn el-Medhi
12. İkinci Fatımi Halife/İmamı Kaim

13. Üçüncü Fatımi Halife/İmamı Mansur
14. Dördüncü Fatımi Halife/İmamı Mu‘izz

15. Beşinci Fatımi Halife/İmamı Ebu Mansur Nizar el-Aziz Billah
16. Altıncı Fatımi Halife/İmamı EbuʿAli el-Mansur el-Hakim bi-EmrʿAllah (Dürziler'in ortaya çıkışı)
17. Yedinci Fatımi Halife/İmamı ʿAlī az-Zāhir li-Iʿzāz Dīnillāh
18. Sekizinci Fatımi Halife/İmamı Ebu Tamim Ma’add el-Mustensir bil-Lah
İsmaililiğin Mustali Kolunun İmamları:
19. Dokuzuncu Fatımi Halife/İmamı ʿAhmed el-Musta‘li
20. Onuncu Fatımi Halife/İmamı El-Âmir bi'Ahkami’l-Lah (Hafızilik kolu oluştu)
21. Et-Tayyib Ebu’l-Kasım ( "Mustali Gizlenen-İmamı" )
İsmaililiğin Nizariyye Kolunun İmamları:
19. Ebu Mansur Nizar el-Mustafa li-Din’il-Lah ibn el-Mustensir bil-Lah
20. Elemutlar "Birinci Gizlenen-İmamı" El-Hadi bin el-Nizar (Ebu Mansur Nizar el-Mustafa li-Din’il-Lah'ın öz oğlu olarak tanıtılan)
21. Elemutlar "İkinci Gizlenen-İmamı" El-Môhtadi bin el-Hadi (Ebu Mansur Nizar el-Mustafa li-Din’il-Lah'ın öz torunu olduğu iddia edilen - I. Muhammed)
22. Elemutlar "Üçüncü Gizlenen-İmamı" El-Kahir bin el-Môhtadi bi-Kuvvet’ul-Lah / bi-Ahkami’l-Lah bin el-Hadi bin el-Nizar ( I. Hasan - Hasan bin el-Muhammed bin Ali )
23. Elemutlar "Birinci Gözüken-İmamı" Hasan-ı Sani Ala Zikrihi’s-Selam ( II. Hasan - Nasıl ki İslam inancına göre Muhammed Sall’Allah-u Âleyhi’s Selam'ın adı her zikredildiğinde veya işitildiğinde Sall’Allah-u Âleyhi’s Selam ibaresinin söylenmesi dini bir mükellefiyyet halini almışsa, Nizar’iyye mezhebinin akidesine göre de Hand Hasan'ın adının duyulması veya söylenmesi halinde samimi bir Nizari'nin "Ala Zikrihi’s-Selam" ibaresini onun peygamberliğini kalben ikrar etmek maksadıyla tekrarlaması şarttır.) 24. Elemutlar "İkinci Gözüken-İmamı" Nur’ud-Din Muhammed bin Hasan-ı Sani (II. Muhammed)
25. Elemutlar "Üçüncü Gözüken-İmamı" Celal’ed-Din Hasan-ı Salis (III. Hasan)
26. Elemutlar "Dördüncü Gözüken-İmamı" Ala’ed-Din Muhammed bin Hasan-ı Salis (III. Muhammed)
27. Elemutlar "Beşinci ve Son Gözüken-İmamı" Rukn’ed-Din Hur-Şah
('Bağımsız Elemut Nizari Devleti 1256 yılında Hülagu tarafından sona erdirildi. 1256 yılından sonra Nizariler inançlarını Sufilik şemsiyesi altında devam ettirdiler.')
28. Şems’ed-Din Muhammed
29. Kasım Şah
30. İslam Şah
31. Muhammad ibn İslam Şah
32. II. Mustensir bil-Lah
33. Abd’us-Selam Şah
34. Garib Mirza / III. Mustensir bil-Lah 35. Ebu Zer ʿAli Nur’ud-Din 36. Murad Mirza 37. Z’ul-Fikar ʿAli I. Halil’ul-Lah
38. Nur’ud-Dahr (Nur’ud-Din) ʿAli
39. ʿAli II. Halil’ul-Lah
40. Şah II. Nizar
41. Seyyid ʿAli
42. Hasan ʿAli
43. Kasım ʿAli (Seyyid Caʿfer)
44. Ebu’l-Hasan ʿAli (Bekir Şah)
45. Şah II. Halil’ul-Lah
46. Hasan ʿAli Şah Mahallati
47. ʿAli Şah Ni'metullahi
(Şah ʿAli Şah resmi Nizāri listesine göre)
48. Sultan Muhammad Şah
49. Şah Kerim’ul-Huseyni

Alt Şubeleri İsmaililiğin alt şubleri: * Mustalilik :* Davudi Buhra :* Süleymani Buhra :* Alevi Buhra * Nizarilik, günümüzdeki en büyük İsmaili gruptur. Ruhani liderleri Şah Karīmu-l-Hussaynī Āğā Khān IV'dır. * Dürzilik * Karmatilik, Suriye ve Irak'ın belli bölgelerinde varlığını sürdürmektedir. İsmail’iyye mezhebinin Şiilik mezhepleri arasındaki konumu İsmaililik soy ağacı Ayrıca bakınız * Şiilik * Batınilik * Sabbahiyye * Karmatilik * Mustalilik * Nizarilik / Haşhaşin / Alamut * Dürzilik Notlar * Wikipedia İsmailik maddesi * 1 Farhad Daftary, Introduction: Isma'ilis and Isma'ili studies * 2 The Institute of Ismaili Studies * 3 Farhad Daftary, Introduction: Isma'ilis and Isma'ili studies * 4 Farhad Daftary. The Ismāīlīs: Their history and doctrines. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1990, pp. 551-553. Dış bağlantılar * Graphical illustration of the sects of Shi'a Islam * History of Imams from the Nizarī point of view. * Institute of Ismaili Studies * Dawoodi Bohras * Aga Khan Development Network * First Ismaili Electronic Library and Database * Alavi Bohra: The Smallest Sect of Ismā'īlī Mustaˤlī Faith * Ismā'īlī Connect: Ismā'īlī Information / Discussion / Community Site * 21st Century Peoples Guide. * Isma'ilism, in the Encyclopedia of the Orient

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Tarikat
2 yıl önce

Bektaşîlik Câferîlik Celâl’îlik Celvetilik Cerrahilik Çınarcılık Davudî İsmailîlik Dürzîlik Ekberilik Galibilik Gümüşhanev’îlik Halidilik Halvetilik Harabât’îlik...

Tarikat, Ahmed Er Rufai, Arapça, Galibilik, Heterodoks, Kadirilik, Mevlevilik, Murakabe, Mürşit, Nafile, Nakşilik
Musa el-Kâzım
6 yıl önce

Şiilere göre 6. Câʿfer es-Sâdık'ın en büyük oğlu İsmail bin Cafer'dir. İsmailîlik'te Mūsá el-Kāżım'ın yerine onun imam olduğuna inanılır. Bu kesim İsmail'in...

Velâyet
6 yıl önce

bağlanarak Allah'ın rızasının kazanılacağını benimsemek bu mezhep için ibâdetsel bir şart olarak ön görülmüştür. Evliyâ Kerâmet İsmailîlik İslam mitolojisi...

Işıkçılık
2 yıl önce

bir kişiliktir. Keysanîlik Karmatîlik Dürzîlik İsmailîlik Mustâlîlik Davudî İsmailîlik Nizarî İsmailîlik Haşhaşilik Bâtınîlik Nusayrîlik Vefâîlik Babâîlik...

Yediciler
2 yıl önce

üzere dünyaya Mehdi olarak geri döneceğine de inanmaktadırlar. Bazen, İsmailîliğin Mustâlîlik ve Nizarîlik kolları da yediden fazla imâma sahip olmalarına...

Karmatîlik
6 yıl önce

kıvılcımını ateşleyenlerin ortaya çıkarmış oldukları hareket. 890'de Kûfe'de İsmailîliğin El-Savad (bugünkü Güney Irak) bölgesi temsilcisi "Hamdan Karmat" daha...

Nizarîlik
5 yıl önce

Nizârîlik (Arapça: نزاري, Farsça: نزاریان Nezāriyān), İslam'ın Şia mezhebi olan İsmâilîyye mezhebinin alt kollarından biridir. Fatimî Devleti hüküm sürerken...