Türkçe Bilgi: Istabl-ı Amire

ISTABL-I ÂMİRE, Osmanlı sarayında, padişah ve yakın hizmetinde bulunan kimselerin atlarının bulunduğu ahırlara verilen ad. Saray ahırı, Istabl-ı hümayun, Istabl-ı Şehinşahi, Istabl-ı has gibi tabirler de bu manada kullanılmıştır. Istabl-ı amirenin başında bulunan kimseye emir-i ahur veya imrahor denilirdi. Sonradan İmrahora Istabl-ı amire müdiri denildi. Sarayın ikinci avlusunda (Orta kapıdan içeride) bulunan birinci ahırın, padişahın hususi dairesini içine alan üçüncü avludan bir girişi vardı. Burada iki yüz kadar seçkin at bulunurdu. Bu ahırdan hiç ayrılmayan, her birisi iki ata bakan, onları tımar eden ve ot oğlanı da denilen pek çok seyis bulunurdu. Üçüncü avlunun içinde ikinci bir ahır daha olup, içinde 40-50 tane cinsleri daha makbul seçme atlar vardı. Bunların 8-10 tanesi padişaha diğerleri hadım ağalarıyla padişahın yakın maiyyetine mahsus idi. Padişah Cuma namazına giderken, kendine mahsus atlar, kıymetli eğer takımlarıyla süslenerek yedekte götürülürdü. Topkapı Sara’yındaki Istabl-ı hasda padişaha aid atların sayısı 900 olup, hepsinin takımları gayet san’atkarane yapılmıştı. Bunlardan 40’ı bütün şecereleri mazbut dünyanın en değerli atlarıydı. 300-400 kadar da koşu atı vardı. Bunlar binek hayvanlarından farklı bir eğitimle yetiştirilirlerdi. Bu atlara ancak padişahın yakın hizmetinde bulunanlar binebilirdi. Büyük ve küçük olmak üzere iki kısma ayrılan Istabl-ı amirede her sınıfın bölükleri ve bölük başılarından başka derece itibariyle birbirinden farklı büyük amir ve zabitleri vardı. Istabl-ı amire halkının en büyük amiri büyük veya birinci mirahurdu. Bundan sonra ikinci mirahur, mirahurlardan sonra birinci ve ikinci kethüda ve ikinci mirahurun yardımcısı idi. Birinci ve İkinci mirahur dairelerinin ahırlara mahsus defterleri tutan ayrı ayrı katibleri vardı. Istabl-ı amirenin varidat (gelirler) ve mesarifiyle (giderler), maaş defterleri maliyeden verilen katipler vasıtasıyla tertip ve kontrol edilirdi. Istabl-ı amiredeki vazifeli seyisler ve zabitlerin sayısının zaman zaman 2000’e kadar ulaştığı olurdu. Ayrıca padişah atlarının koşumlarını yapan 300 kadar saraç, yine bu atları nallayan 300 kadar nalbantın vazife yaptığı zamanlar olmuştu. Emir-i ahurun nezaretindeki fil-hane veya arslan-hane adı ile anılan hayvanat bahçesinde dünyanın her bir tarafından gelen zengin hayvan türleri vardı. Padişahlar daha çok yabancı devlet hükümdarlarının kendilerine hediye ettiği garib, nadir ve Türkiye’de pek bulunmayan hayvanları burada saklar ve halka gösterirlerdi. Halkın ziyaretine açık olan Yıldız Sarayı hayvanat bahçesi 1909’da sultan İkinci Abdülhamid Han’ın tahttan indirilmesi sırasında İttihad ve Terakki mensubları ve Hareket ordusu kumandanlarınca yağmalanmıştır. 1) Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı; sh. 488 2) Büyük Türkiye Tarihi; cild-8, sh. 337 3) Osmanlı Tarih Deyimleri; cild-2, sh. 7 4) Risale-i Koçi Bey; sh. 94 5) Tarih-i Lütfi; cild-1, sh. 124

Istabl-I Amire

Istabl-I Amire Hakkında Detaylı Bilgi

Görüşler ve Yorumlar