Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Kategoriler (Aristoteles)

Kısaca: Kategoriler ya da Yüklemler Aristoteles'in Organon adı altında derlenen mantık ile ilgili metinlerinden biridir. Eser 15 bölümden oluşan kısa bir metindir. Metin eşadlılık, ortakadlılık ve yanadlılık tanımlamalarıyla başlayarak, tasımda kullanılması amaçlanan terim türlerinin özelliklerini inceler. ...devamı ☟

Kategoriler ya da Yüklemler Aristoteles'in Organon adı altında derlenen mantık ile ilgili metinlerinden biridir. Eser 15 bölümden oluşan kısa bir metindir. Metin eşadlılık, ortakadlılık ve yanadlılık tanımlamalarıyla başlayarak, tasımda kullanılması amaçlanan terim türlerinin özelliklerini inceler. Kategori kelimesi Aristo'ya göre yüklemi gösterir. Varlığa ya da bir konuya yüklenen yüklemin çeşitli sınıflarıdır. En geniş anlamda kategorilerin sayısı sınırsızdır, ancak felsefede belli sayıda kategorilerden bahsedilir. Aristo bunları 10 kategoride toparlamıştır ve bunlara temel yüklemler ya da temel kavramlar denir. Aristocu geleneğe uyarak mantıkçılar bu kategorileri en genel kavramlar olarak ele alırlar. Nicelik (Quantite): Kaç sorusunun cevabıolan kategoridir. Sürekli ve süreksiz olarak ikiye ayrılır. Süreksiz nicelikler, aritmetiğin konusu, süreli nicelikler ise zaman (fizik) ve mekanın (geometri) konusudur. Sayılar arasında bir sınır olmadığı için sayılar süreksizdir. Çizgi ise bölümleri birbirine dokunduğu için süreklidir. Üç boyutlu geometride ise boyutlar arasındaki sınırı çizgi oluşturur. Niceliklerin karşıtları olmaz. 10 kilonun zıddı yoktur. Ağırın zıttı hafif sayılsa da bu niceliğin değil, göreliğin zıttıdır. Niceliklerin azlığı ve çokluğu da olmaz. Niceliklerin kendine has özellikleri eşitlik ve eşitsizlik yüklenebilmeleridir. Bir sayının bir sayıya ya da bir şeklin bir şekle eşit olduğu söylenebilir. Görelik(Relation): Varlığı bir başka şeyin varlığına bağlı olan şeylerdir. Çift, yarım, usta, büyük, baba, oğul, bilgi görelik belirtirler. Mesela büyük göreli bir kavramdır, çünkü birşeyin büyüklüğü başka bir şeye göre görelidir. Bütün göreli kavramlar karşılıklıdır(correlatif). Örneğin baba oğulun babasıdır. Sahip olma (Avoir): Bir şeyin başka bir şeye sahip olması ile ilintili olan halidir. Silahlıdır, şapkası başında gibi. Etki (Action): Bir şeyin başka birşeyi tesir etmesi durumunda, tesir ediciye ilintili olan haldir. Kesiyor, seviyor, kırıyor gibi. Edilgi (Passion): Bir şeyin başka birşeyi tesir etmesi durumunda, tesir edilene ilintili olan haldir. Kesiliyor, seviliyor, kırılıyor gibi. Hangi disiplin sorunu Kategorilerin mantığın mı başka bir disiplinin mi konusu olduğu konusunda bir tartışma yaşanmıştır. Ali Sedat'a göre kategoriler mantığı değil metafiziği ilgilendirir. İslam düşünürlerinin bir kısmı bu yüzden mantığa hücum etmişler, sonra gelen mantıkçıların bir bölümü ise kategoriler bölümünü mantık kitaplarından çıkarmışlardır. Harald Høffding'e göre ise, kategoriler teorisi, psikoloji ile bilgi teorisi arasında bulunmaktadır. Arristo'dan sonra mantıkçılar Aristo'nun kategorilerini olduğu gibi kabul etmişlerdir. Gerek batıda gerek islam dünyasında yukardaki 10 kategori kabul edilmiştir. İlk olarak Immanuel Kant Aristo'dan farklı ve nicelik, nitelik, görelik ve modalite olarak 4 ana kategori ve 12 alt kategoriden oluşan yeni bir kategori sistemi geliştirmiştir.

Genel

*

Özel

Категории

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Kategori
2 yıl önce

Aristoteles'in kategori anlayışlarındaki farklılık, Kant'ta kategoriler yalnızca düşüncenin özellikleri olmasına karşın, Aristoteles'te kategoriler hem...

Kategori, A priori, Aristotales, Bağıntı, Felsefe tarihi, Kant, Töz, Yer, Zaman, Etki, Sahiplik
Aristoteles
2 yıl önce

Ankara, 1997. Aristoteles, İkinci Çözümlemeler, (Çev., A. Houshiary), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005. Aristoteles, Kategoriler, (Çev., S. Babür)...

Aristo, 10. yüzyıl, 1228, 1274, 17. yüzyıl felsefesi, 18. yüzyıl felsefesi, 19. yüzyıl felsefesi, 20. yüzyıl felsefesi, 7 Mart, Analitik felsefe, Antik Yunan, Yunanistan, İtalya, Anadolu, Ege, Felsefe
Ontoloji
2 yıl önce

kaynaklanmaktadır. Aristoteles'e göre ontoloji varlığın mahiyetinde varlığın bilimidir veya varlıkların incelenmesidir. Ontoloji hangi varlık kategorilerinin daha temel...

Ontoloji, Aristoteles, Filozof, Marka, Mühendislik, Pazarlama, Satış, Varlık, Varoluş, Yazılım Mühendisliği, Ontoloji savaş
Mantık
2 yıl önce

araştırmayı Aristoteles yapmıştır. Mantık üzerine altı kitap yazmış ve bu kitaplar o öldükten sonra Organon başlığı altında toplanmıştır. Bunlara, Kategoriler, Önermeler...

Mantık, Mantık
Taksonomi
2 yıl önce

kategorilerini içinde bulunduran familyanın üzerinde bulunur. Kıyaslamalı bilgilerle meydana getirilir. Bu kategoriler sabittir. Yüksek kategoriler içerisinde...

Taksonomi, Anatomi, Bakteriyoloji, Biyocoğrafya, Biyofizik, Biyokimya, Biyoloji, Biyometri, Botanik, Cins, Deniz biyolojisi
Ebu'l-Berekât Bağdâdi
6 yıl önce

Ebu'l Berekat, bazı kaynaklarda filozof olarak İbn-i Sina'dan ve hatta Aristoteles'tan bile üstün görülür. İslam felsefesinde, Meşşaililere karşı eleştiriler...

Ebu`l-Berekât Bağdâdi, 12. yüzyıl, 17. yüzyıl felsefesi, 18. yüzyıl felsefesi, 19. yüzyıl felsefesi, 20. yüzyıl felsefesi, Abbasi, Analitik felsefe, Antik Çağ felsefesi, Aydınlanma Çağı, Batı felsefesi
Albertus Magnus
2 yıl önce

çalışmalar genel olarak Aristoteles'in çalışmalarının yorumlanışı ve Aristoteles'in görüşleriyle alakalıydı. Albertus Aristoteles'in doğa felsefesine yaklaşımı...
Organon
2 yıl önce

Organon (Yunanca: Ὄργανον, anlamı: alet, araç, organ) Aristoteles'in 6 ciltlik klasik mantık üzerine olan kitap serisi. Organon ismi daha sonraları Aristo'nun...