Imre Lakatos Lakatos, görünüşte birbirine zıt olan Popper ile Kuhn`un bakış açılarını harmonize edecek, bilimsel ilerlemenin rasyonel açıklamasını sağlayabilecek bir yöntem aramıştır. O, kendi bilim tablosunu, bir Popperci yanlışlamacılığı düzeltme ve ona yöneltilen itirazlara cevap verme teşebbüsü ile birlikte geliştirmiştir (Chalmers 1997). Lakatos, “teoriler” olarak düşündüklerimizin, bazı ortak özellikler içeren aslında çok az farklı olan, ve ona katı çekirdek dediği, teori grupları olduklarını belirtir. Lakatos, bu gruplara “araştırma programları” der. Bu programlarda yer alan bilim adamları, yardımcı hipotezlerin koruyuculuğu altında, teorik çekirdeği, yanlışlama teşebbüslerinden koruyacaklardır. Popper, bunun gibi önlemeler olumsuz anlamda ad hoc derken, Lakatos, koruyucu bir önlem geliştirmenin bir araştırma programı için kötü olmadığı göstermek istemiştir. Ancak yine de tüm değişiklikleri aynı derecede kabul edilebilir olarak görmemiştir. Lakatos, koruyucu değişikliklerin hem görünen yanlışlamaları açıklama hem de yeni gerçekler üretme kabiliyetlerine göre değerlendirileceğini belirtir. Eğer söz konusu değişiklik bu nitelikteyse bunlar ilerlemecidir. Şayet bu nitelikte değilse, bu değişiklik yeni gerçeklere kaynaklık etmiyor ve bozulmaya yol açıyor yani ad hoc değişiklik demektir. O`na göre bir araştırma programının geliştirilmesi, yalnızca uygun yardımcı hipotezlerin ilavesini değil, fakat aynı zamanda uygun matematiksel ve deneysel tekniklerin geliştirilmesini de ihtiva eder. O`na göre bir hipotezin doğru mu yanlış mı olduğunu sormak yerine, bir araştırma programının ilerici mi yoksa dejeneretif mi olduğunu sormak gerekir. İlerici bir araştırma programı, alışılmışın dışındaki gerçeklerin keşfiyle, gelişimi ile ölçülür. Dejeneretif bir program da yine gelişmeden yoksun oluşu, yeniliklere yol açmayan koruyucu önlemeleri ile ölçülür (Bechtell 1988). Yine bir araştırma programının değeri, iki yolla belirlenmelidir. Öncelikle, bir araştırma programı, gelecekte yapılacak araştırmalar için belirli bir programın planlanmasını ihtiva eden bir tutarlılık derecesine sahip olmalıdır. İkincisi ise, bir araştırma programı, hiç değilse arada sırada yeni fenomenlerin keşfine yol açmalıdır. Lakatos, programlar olarak Marksizmin ve Freudçu psikolojinin ilk kriteri sağladığını ancak ikinci kriteri sağlamadıklarını, modern sosyolojinin muhtemelen ikinciyi karşıladığını fakat ilkini karşılayamadığını öne sürer (Chalmers 1997: 149).
Lakatos şayet bir araştırma programı dejeneretifse, bunun rakip araştırma programlarından gelen tehditle karşılaşacağını ve yerini onu yanlışlayacak daha iyi bir programa bırakacağını belirtir. Ayrıca Lakatos, bir araştırma programının, hangi araştırma yöntemlerinden kaçınılması gerektiğini gösteren (negatif heuristic) ve hangi yöntemin takip edilmesi gerektiğini belirten (pozitif heuristic) metodolojik kurallar içerdiğine inanır.İyi bir bilimsel metodoloji tarafından ne tür ilavelere ve değişikliklere izin verilir, ne tür ilave ve değişiklikler bilimsel olmayan olarak bertaraf edilir? Lakatos`un bu soruya verdiği cevap açıktır: Program üzerinde yapılacak herhangi bir işlem ad hoc olmadığı sürece meşrudur (Chalmers 1997: 149). hagiwatt
