Oğuz Atay`ın ikinci romanı.
Olaylar Hikmet Benol`un etrafında gelişir. Atay edebiyatının ayırıcı özelliklerinden biri olan oyun motifi romanın bütününe hakimdir.
Tehlikeli Oyunlar, 1973 yılında yayımlandı. 1970`te TRT`nin Roman Ödülü`nü kazanan Tutunamayanlar`dan sonra yazarla 16 Mart 1971 tarihinde yapılan söyleşide, yazar yeni bir romana başladığını ve 30-40 sayfa kadar yazdığını söylüyordur. “Sanırım bu romanın kahramanı da tutunamıyor. Bu konudaki yakınmalarını pek ciddiye almıyorum.Selim kadar haklı değil galiba. Hikmet de (yeni romanın kahramanı) bunun farkında olacak ki tatsız sıkıntılarını dindirmek için oyunlara başvuruyor. Kitabın adı a€˜Tehlikeli Oyunlar` olacak.”
Tehlikeli Oyunlar, yazarının yaşamındaki en yalnız ve en mutsuz dönemin ürünüdür.Sevdiği kadınla yaşadığı, kendisine büyük acı veren bir kopuş sürecinin tam ortasındadır. Romanının baş kişisi de bu dönemin etkisiyle olumsuz bir tip olarak çizilmiştir: “Selim`le oldukça güç bir tip, yani olumlu insan -bir bakıma- denemiştim. Şimdi sürekli olumsuz bir tip düşünüyorum. Küçük hesapların olumsuzluğunu. Kimsenin okumadığı kitapları okuyan, kötü yaşayan bir adam. (...) Aşağılık bir adam. (...) Hikmet farkında. Fakat kötülüklerine engel olamıyor.“ Yazar, Hikmet`i yaratırken birçok kaynaktan beslenmiş: Hamlet ve İncil`deki kutsal üçlü(teslis) bunlardan ikisi. Hikmet, teslisteki İsa figürünü canlandırıyor. Tanrı ve Meryem Ana`yı çağrıştıran figürler de Hikmet`in aynı gecekonduda yaşadığı (ya da yaşadığını hayal ettiği) Albay ve Nurhayat Hanım karakterleri. Mekanın gecekondu olarak seçilmesi de tesadüf değildir. Kent kökenli olan Hikmet için gecekondu aykırı bir mekandır ve bunun yarattığı yabancılaştırıcı etki soyut iç dünya atmosferi yaratmak için kullanılır. Romanda yine Tutunamayanlar gibi iç konuşmalara oldukça sık rastlanır ve okuyucuya aktarılan Hikmet`in yaşamının düş mü gerçek mi olduğu netleştirilmez. Düşle gerçeğin birbirine karışması, üstkurmacanın kurgunun ana ilkesi olması Tehlikeli Oyunlar`ı postmodernist roman kategorisine dahil ediyor. Aynı zamanda Tehlikeli Oyunlar postmodernizmin Türk edebiyatındaki ilk örneği kabul ediliyor. Oğuz Atay`ın Tehlikeli Oyunlar a€˜ı oluştururken birçok kitaptan ve kaynaktan etkilendiği söyleniyor. Bunların başında James Joyce`un Ulysses`i ve Vladimir Nabokov`un Solgun Ateş`i geliyor. Solgun Ateş`in Tutunamayanlar üzerinde de etkili olduğu söyleniyor. Bu romanın bir bölümünde Oğuz Atay`ın kullandığı yöntem Nabokov`un romanının esasını oluşturuyor. İki roman da ölen birinin ardından yakın bir dostunun yazdığı bir önsözle başlıyor; üstkurmaca, oyunlar, şiirler iki romanda da kullanılıyor.
Kaynakça
- Ecevit, Yıldız. ``Ben Buradayım...``, İletişim Yayınları, 2.Basım, 2005, İstanbul
- Gülendam, Ramazan - Sürelli, Bahadır. ``Nabokov`dan Oğuz Atay`a a€˜Tutunamayanlar`da a€˜Solgun Ateş` İzleri``, Varlık, 1151, 31-37 (2003).
