Türkçe Bilgi: Yaprak galeri sineği

Yaprak galeri sineği (Liriomyza trifolii ), İki kanatlılar (Diptera) takımının Agromyzidae familyasından zararlı böcek türü. Süs bitkilerinde yaprağın görünümünü bozan, sebze fidelerinde ise verim düşüklüğü yaratan ufak sineklerdir. Morfoloji Yumurtaları Yumurta 0.2 - 0.3mm boyda, beyaz ve hafif şeffaftır, yaprağın epidermisi arasına bırakılır. İlk dönem Larvalar, 0.39 boyunda, renksiz, açılma öncesi soluk portakal sarısı rengine dönüşür. İkinci dönem larvalar 1.00mm, üçüncü dönem larvalar 1.99mm boyundadır. Gelişmesini tamamlamış larva 3mm boydadır. Pupaları oval, karın tarafından hafifçe yassılaşmıştır. 1.3 x 2.3mm boyda soluk sarı portakal renginden daha koyu altın sarısı rengine kadar dönüşen bir renge sahiptir. Erginleri küçük, grimtrak-siyah renkte, sıkı ( dolgun) vücutlu, 1.3 - 2.3mm. uzunluğundadır. Dişiler erkeklerden biraz daha iricedir. Başı ve gözleri ile 3. duyarga segmenti ve femur sarı renktedir. Biyolojisi Erginler yumurtalarını yaprağın iki epidermisi arasına bırakır. Bir dişi, ömrü boyunca 30°C sıcaklıkta yaklaşık 400 yumurta bırakmaktadır. Yumurtalar sıcaklığa bağlı olarak 2-5 günde açılırlar. Yumurtadan çıkan larva yaprak epidemisinde, yaprak sapında açtığı galeriler içinde beslenir. Yılankavi galeriler oluşturarak beslenen larva gelişmesini 30°C sıcaklıkta 4 günde, 24°C sıcaklıkta 4-7 günde, 20°C sıcaklıkta 7 günde tamamlar. 30°C sıcaklığın üstünde ergin öncesi dönemlerde ölüm oram artar. Gelişmesini tamamlayan olgun larva galeriden çıkarak pupa olmak üzere genellikle kendini toprağa bırakır. Yaprak üzerinde de pupa olduğu da görülmüştür. Yüksek orantılı nem ve kuraklık pupa olmayı olumsuz yönde etkiler. Pupa süresi 20°C - 30°C sıcaklıklar arasında 7-14 günde tamamlanır. Düşük sıcaklıklarda bu süre uzar. Ergin aktivitesi yıl boyunca devam eder. Sera koşullarında çok siyada döl (yaklaşık 10 döl) vermektedir. Bir dölünün gelişme süresi 20°C sıcaklıkta 26 gündür. Yaprak galeri sineği sera koşullarında bütün mevsim görülebilir. Kışlama yoktur. Kışın seralarda, yazın yabancıotlar ve sebzeler üzerinde görülürler. Erginler 25-30 (ya da 13-18) gün arasında yaşarlar. Dişilerin ömrü erkeklerden daha uzundur. Konukçuları Polifag bir türdür. 100'den fazla konukçusu vardır. Fasulye, kereviz, kasımpatı, hıyar, karpuz, gerbera, çöven otu (Gypsophyla), marul, soğan, patates ve domates gibi bitkiler konukçuları arasındadır. Türkiye'de en fazla domates, patlıcan, biber, fasulye, marul, bezelye gibi sebzeler ve kasımpatı, gerbera ve karanfil gibi süs bitkilerinde bulunurlar. Zararı Süs bitkilerinin yapraklarında göze hoş gelmeyen lekeler dolayısıyla ekonomik kayıp yaratır. Sebze fidelerinde ise verim düşümüne sebep olur. Erginlerin zararı : Erginler beslenme ve yumurta bırakmak için ovipozitörleri (yumurta bırakma boruları) ile yapraklarda küçük yaralar açarlar. Bu yaralar üzerinde erkek ve dişi sinekler beslenir. Bu beslenme yararları (delikleri ya da küçük oyuklar) geniş oranda doku bozulmasına yol açmaktadır. Bu zararlanmalar nedeniyle bitkinin fotosentez yapması engellenmekte ve sonuçta önemli ölçüde verim ve kalite kaybı meydana gelmektedir. Larvaların zararı : Asıl zarar larvalar tarafından yapılmaktadır. Yumurtadan çıkan larva yaprak epidermisinde beslenme yoluyla galeriler açarak zarar yapar. Bitkinin fotosentez yeteneği büyük ölçüde azalır. Yoğunluğunun yüksek olduğu durumlarda bu galeriler birleşerek bütün yaprak alanını kaplamaktadır. Daha sonra zarar görmüş bölgeler sararıp kurur ve ileri aşamada yaprakların dökülmesine, tomurcuk ve çiçek gözlerinin düşmesine neden olurlar. Göze hoş görünmeme sebebiyle süs bitkilerinde yaprağın üzerinde bulunan galeriler ve erginlerin açtığı beslenme delikleri, ürünün pazarlama değerini düşürerek ekonomik kayba neden olur. Genç bitki ve fidelerde gelişmeyi geciktirerek dolaylı olarak ürün ve değer kaybı meydana getirirler. Sebzelerde de önemli ekonomik kayba sebep olmaktadır. Hıyar gibi bitkilerin fide döneminde daha fazla zarar gördüğü bilinmektedir. Yayılımı Kozmopolit bir türdür. Avrupa, Afrika, Asya, Okyanusya ve Amerika'da yayılım gösterir. Türkiye'de, sebze ve süs bitkileri üretimi yapılan her yörede, özellikle Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde yaygındır. Doğal düşmanları * Chrysonotomyia punctiventris (Hymenoptera: Eulophidae) * Halticoptera circulus (Hymenoptera: Pteromalidae) * Opius pallipes (Hymenoptera: Braconidae) * Diglyphus begini (Hymenoptera: Eulophidae) * Diglyphus isaea (Hymenoptera: Eulophidae) * Chrysocharis parksi (Hymenoptera: Eulophidae) * Ganaspidium hunteri (Hymenoptera: Eucoilidae) Mücadele Karantina
önlemleri : Özellikle ithal edilen kesme çiçeklerin, saksı çiçeklerinin ve üretim materyallerinin bulaşık olmamasına özen gösterilmelidir. Bir bölgeden diğer bölgeye gönderilen kesme çiçek, fide gibi bitkiler titizlikle incelenmelidir. Kültürel önlemler : Sera ve fide yastıklarının çevresi yabancı otlardan temizlenmelidir; havalandırma açıklıkları 462 mikrometrelik tel ile kaplanmalıdır; bulaşık bitki artıkları imha edilmelidir ve bulaşık fideler seraya dikilmemelidir; toprak 10cm derinliğinde sürülerek topraktaki pupalar yok edilmelidir; malçlama yapılarak toprağın nemli kalması ve pupaların nemden çürümesi sağlanmalıdır. Biyoteknik mücadele : Seraya fide dikimiyle birlikte ilk ergin uçuşunu belirlemek üzere dekara l adet sarı yapışkan tuzak asılır. İlk ergin uçuşu belirlendikten sonra toplu tuzaklama amacıyla sarı yapışkan tuzaklar sera içerisinde 10 m'ye bir tuzak gelecek şekilde 3 m aralıklarla almaşık olarak yerleştirilir. Tuzaklar bitkilerin 10–15cm üzerine asılmalıdır. Tuzakların üzeri kirlendikçe (tuzağın yapışkanı kuruyunca veya sarı rengini kaybedince tuzakların yerine yenisi aşılmalıdır. Çevre ve insan sağlığı açısından kimyasal ilaçsız en etkili yöntemdir Kimyasal mücadele : Serada erginlerin çıkışlarını belirlemek amacıyla dekara l adet olmak üzere sarı yapışkan tuzak bitki boyunun 10–15cm üzerine asılmalıdır. Erginler yakalanmaya başladığı zaman serada örnekleme yapılır. Serada l da'lık alanda tesadüfen 25-30 bitki seçilir (kenar sıralan ve orta sıralan örnekleyecek şekilde) , her bitkinin üst ve orta kısmından birer yaprak koparılır. Yaprak üzerinde bulunan larvalar sayılır. Yaprak başına 4-5 larva olması halinde ilaçlamaya başlanır. Kullanılacak ilaçlar ve dozları hakkında en yakın il veya ilçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerine başvurulmalıdır. Yaprak galerisineğine karşı üreticiler genellikle kimyasal mücadele yöntemini seçmekte, ancak larvanın yaprak dokusu içerisinde bulunması nedeniyle ilaçlamalardan genellikle olumlu sonuçlar alınamamaktadır. Yaprak galerisineğiyle kimyasal mücadelenin başarısızlığının diğer bir nedeni ise bu zararlının birçok insektisite karşı direnç geliştirmiş olmasıdır. Öte yandan taze olarak tüketilen sebzelerde yoğun insektisit kullanımı , insan sağlığı yönünden çok önemli bir konu olan kalıntı sorununa yol açmakta, bu ise iç tüketimi ve dış satımı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu yüzden örtüaltı sebze yetiştiriciliğinde kimyasal mücadelenin olumsuzluklarının bulunmadığı alternatif mücadele yöntemlerine yönelmek gerekmektedir. Karantina Pek çok ülkede karantina kapsamındadır. Türkiye'de de "İç

Karantina

ya Tabi Hastalık ve Zararlılar Listesi" arasında yer almaktadır. Dipnotlar * Yaprak Galeri Sineği * Cahide Yabaş ve Asuman Ulubilir (1995), Yaprak galerisineği (Liriomyza trifolii Burgess)'nin popülasyon değişimi ve parazitlenme durumu üzerinde araştırmalar, Bitki Koruma Bülteni, Ocak-haziran 1995: 35-44 * Asuman Ulubilir, Cahide Yabaş ve Abdurrahman Yiğit (1996), İçel'de örtüaltında yetiştirilen sebzelerde zararlı Yaprakgalerisineği, Liriomyza trifolii Burgess (Dip.: Agromyzidae)'nin mücadelesinde sarı yapışkan tuzaklarla kitlesel tuzaklamanın etkisi, Bitki Koruma Bülteni, 1996, 36 (3-4) : 143-150 * American serpentine leafminer (İngilizce) * Liriomyza trifolii (İngilizce)

Kaynaklar

Vikipedi

Yaprak Galeri Sineği

Yaprak Galeri Sineği Hakkında Detaylı Bilgi

Karantina

Karantina

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar