Çeçence

Kısaca: Çeçence (Çeçence: Нохчийн мотт / ''Nohçiyn mott'', Çeçen dili), çoğunluğu Çeçenya'da ve başka ülkelerde yaşayan Çeçenlerin konuştuğu lisândır. Yaklaşık olarak 1.300.000 kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir. ...devamı ☟

çeçence
çeçence

Çeçence (Çeçence: Нохчийн мотт / Nohçiyn mott, Çeçen dili), çoğunluğu Çeçenya'da ve başka ülkelerde yaşayan Çeçenlerin konuştuğu lisandır. Yaklaşık olarak 1.300.000 kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir.

Sınıflandırma

Çeçence Kafkas dillerinden biridir. Dilbilimsel açıdan İnguşça ve Batsça ile birlikte Nah dilleri öbeğine girer. Bu elsineden Çeçence ve İnguşça yazılı dildir ve Kuzeydoğu Kafkas dilleri içinde yer alırlar.

Coğrafí dağılım

Ekim 2002 yılı Rus verilerine göre 1.330.000 kişi Çeçence konuşmaktadır. Ethnologue[1] tahminlerine göre bu sayı 995.000'dir. Rusya dışında Çeçence konuşan nüfus ağırlıklı olarak Ortadoğu ülkelerine yayılmıştır. Bu ülkelerin başında Ürdün gelir. Türkiye'de de Çeçence konuşan bir nüfus vardır, ancak kesin sayısı bilinmemektedir.

Resmí statüsü

Çeçence, Rusça ile birlikte Çeçenya'nın iki resmí dilinden biridir.

Diyalektleri

Çeçence'nin birkaç diyalekti vardır:
  • Ploskost
  • İtumkala (Şatoy)
  • Melhin
  • Kist
  • Çeberloy
  • Akkin (Auh)


Alfabeler

Çeçenya'nın dağlık kesiminde Gürcü alfabesiyle ilk yazılı birkaç belge bulunmuş ancak bunun Çeçence olduğu kesin olarak doğrulanamamıştır. Daha sonra Çeçence, Arap alfabesiyle yazılmıştır. Bu alanda ilk reformlar Şeyh Şamil döneminde, daha sonra 1910, 1920 ve 1922 yıllarında yapıldı.

Kiril, Latin ve Gürcü harflerine dayanan Uslar alfabesi, daha çok akademik çevrelerce kullanıldı. Bu alfabe 1911 yılında yeniden düzenlendi, nacak Çeçenler arasında yaygınlık kazanmadı.

1925'te Latin alfabesinden uyarlanan bir alfabe geliştirildi. 1934'te İnguşça'nın yazımı içinde ortak hale getirildi. Ancak 1938 yılında kaldırıldı.

A a í„ ä B b C c ÄŒ č Ch ch ÄŒh čh D d
E e F f G g Gh gh H h I i J j K k
Kh kh L l M m N n } O o Ö ö P p
Ph ph Q q Qh qh R r S s Å  Å¡ T t Th th
U u Ü ü V v X x X́ x́ Y y Z z Ž ž


1938-1992 arasında Çeçence'nin yazımında kullanılan Kiril alfabesi.

Kiril Kiril karşılığı Latin harfleriyle karşılığı
|Ğ°||A a
|Ğ°ÑŒ||í„ ä
|бэ||B b
|вэ||V v
|гэ||G g
|гIа||Ġ ġ
|дэ||D d
|е||E e
|Ñ‘
|жэ||}
|зэ||Z z
|и||I i
|доца и||Y y
|к||K k
|кх||Q q
|къа||}
|кIа||Kh kh
|лэ||L l
|мэ||M m
|нэ||N n
|о||O o
|оь||Ö ö
|пэ||P p
|Ğ¿IĞ°||Ph ph
|рэ||R r
|сэ||S s
|тэ||T t
|Ñ‚IĞ°||Th th
|у||U u
|уь||Ü ü
|фэ||F f
|хэ||X x
|хьа||}
|Ñ…IĞ°||H h
|цэ||C c
|цIа||Ċ ċ
|чэ||Ç ç
|чIа||}
|шэ||Ş ş
|щэ
|чIогIа хьаьрк||Ə ə
|Ñ‹
|кIеда хьаьрк
|э||E e
|ю||yu
|юь||yü
|я||ya
|яь||yä
|IĞ°||J j
1992 yılında Latin kökenli Çeçen alfabesi geliştirildi. Rusya'dan ayrılma yanlısı hükümetin yenilgiye uğramasından sonra yeniden Kiril alfabesine dönüldü.

A a í„ ä B b C c ÄŠ Ä‹ Ç ç } D d
E e F f G g Ä  Ä¡ H h X x } I i
J j K k Kh kh L l M m N n ÅŠ Å‹ O o
Ö ö P p Ph ph Q q } R r S s Ş ş
T t Th th U u Ü ü V v Y y Z z }
Ə ə


Kaynaklar

Vikipedi

çeçence

Türkçe çeçence kelimesinin İngilizce karşılığı.
1.Chechen, the Chechen language. 2. (speaking, writing) in Chechen, Chechen. 3. Chechen (speech, writing); spoken in Chechen; written in Chechen.

çeçence

çeçen dili.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

çeçence
2 yıl önce

Çeçence (Çeçence: Нохчийн мотт/Noxc̦iyn mott, Çeçen dili), çoğunluğu Çeçenya’da ve başka ülkelerde yaşayan Çeçenlerin konuştuğu bir Kuzeydoğu Kafkas dilidir...

Birinci Çeçen Savaşı
2 yıl önce

Birinci Çeçen Savaşı, diğer adıyla Çeçenistan Savaşı, Rusya Federasyonu ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994'ten Ağustos 1996'ya kadar...

Çeçenler
2 yıl önce

Çeçenler (Çeçence:  Hохчи Nohçi), Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi...

Çeçenler, Rusya Federasyonu, Çeçenya
çeçenistan
2 yıl önce

Çeçenistan (Rusça: Чечня́; Çeçence: Нохчийчоь, Noxçiyçö), resmî adıyla Çeçen Cumhuriyeti (Rusça: Чече́нская Респу́блика; Çeçence: Нохчийн Республика, Noxçiyn...

Çeçenya, 17 Haziran, 1927, 1938, 1991, 1992, 1996, 1997, 1 Ocak, 1 Temmuz, 2005
Çeçen Mülteciler
6 yıl önce

kaldı. Türkiye'de de resmi makamlara göre 1100, gerçekte ise yaklaşık 2000 Çeçen mülteci bulunduğu tahmin ediliyor[kaynak belirtilmeli]. Bu mülteciler İstanbul...

Çeçen Mülteciler, 1994, Rusya Federasyonu, Türkiye
Hasan Mümtaz Çeçen
6 yıl önce

Hasan Mümtaz Çeçen (1874, İstanbul – 3 Kasım 1941 İstanbul), Türk asker. 1893 yılında Harp Okulu'nu bitirdi. 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nda Takım ve Bölük...

Dokka Umarov
2 yıl önce

Doku (Dokka) Umarov (Çeçence: Умаран Хамади кант Докка) (d. 13 Nisan 1964, Kharsenoi, Çeçen-İnguş Cumhuriyeti, Çeçenistan - ö. 7 Eylül 2013), 2006-2007...

Dokka Umarov, 13 Nisan, 1964, ,
Nah dilleri
6 yıl önce

Kafkas dilleri içinde bir alt öbek oluşturur. Bu öbekte Çeçen, İnguş ve Bats dilleri yer alır. Çeçence Çeçenya'da, İnguşça da İnguşya'da resmi dillerdendir...

Nah dilleri, Dil, Gürcistan, Kuzeydoğu Kafkas dilleri, Nah-Dağıstan dilleri, Rusya Federasyonu, Taslak, Türkiye, Çeçence, Çeçenler, Çeçenya