Parlamento genel kurulu Strasbourg'da toplanır. Her ayın bir haftası genel kurul oturumlarına ayrılmıştır. Bazı kısmi oturumlar ile Komisyon toplantıları, Konsey ve Komisyon'la ilişkileri kolaylaştırmak amacıyla Brüksel'de yapılır. Sekreterya ise Lüksemburg'da bulunur.
Avrupa Parlamentosu'nda tüm siyasi eğilimler doğrudan seçilen üyeler tarafından ve ulusal parlamentolardan bağımsız bir şekilde temsil edilir.
Parlamento, aynı zamanda, Avrupa Komisyonu üyelerinin tayinlerini onaylama ve üçte iki oy çokluğuyla Komisyon'u görevden alma yetkisine sahip bir denetim organıdır. Parlamento, Komisyon'un programını oylar ve özellikle Komisyon ve Konsey'e sözlü ve yazılı sorular yönelterek Avrupa politikalarının gündelik işleyişini izler.
Şubat 2003?te yürürlüğe giren Nice Antlaşması?yla Avrupa Parlamentosu?ndaki sandalye sayısının 626?dan 732?ye çıkması ve ülkelere göre dağılımın yeni katılan ülkeleri de kapsaması öngörüldü.
Avrupa Parlamentosu nasıl çalışır?
Avrupa Parlamentosu, toplantıları ve çalışmaları halka açık olan tek Topluluk kurumudur. Tartışmaları, görüşleri ve kararları Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde yayınlanmaktadır.Başkanlık, Büro ve Başkanlık Divanı
Başkan, resmi etkinliklerde ve uluslararası ilişkilerde Parlamentoyu temsil eder, genel kurul oturumlarına başkanlık eder, Büro ve Başkanlık Divanı toplantılarını yönetir.Büro, Parlamentonun bütçesinden, idari, kurumsal ve personel işlerinden sorumlu, düzenleyici bir organdır. Başkan ve on dört başkan yardımcısının yanısıra Üyelerle ve Tüzükle ilgili idari ve mali konularda danışman konumundaki beş defterdardan oluşur. Büro üyeleri iki buçuk yıllık bir dönem için seçilirler.
Başkanlık Divanı, Parlamentonun Parlamento Başkanı ile politik grupların başkanlarından oluşan politik yönetim organıdır. Genel oturumların gündemini hazırlar, parlamento organlarının çalışma takvimini belirler, parlamento komisyonlarının ve heyetlerin görev tanımlarıyla boyutlarını saptar. Komisyonlar
Üyeler, Parlamentonun genel oturumlarının hazırlık çalışmalarını yürütmek amacıyla 17 daimi komisyon içinde yer alırlar.
Bu daimi komisyonlara ek olarak Parlamento, belirli konuları ele alan geçici komisyonlar, alt-komisyonlar, ve soruşturma komisyonları da kurabilir.
Karma parlamento komisyonları Avrupa Birliği ile ortaklık anlaşmaları olan Devletlerin parlamentoları ile ilişkileri yürütür.
Parlamentolararası heyetler aynı işlevi pek çok başka ülkelerin parlamentoları ve uluslararası örgütlerle gerçekleştirir.
Sekreterlik
Parlamentonun çalışmaları, sekreterlik tarafından düzenlenir. Burada bir Genel Sekretere bağlı olarak yaklaşık 3500 daimi personel çalışır. Bunlara ek olarak politik grupların personelleri ile Üyelerin yardımcıları da vardır. Parlamentonun on bir çalışma dili olması, personelin üçte birinin dil (yazılı ve sözlü çeviri) hizmetlerinde çalışması demektir. Ancak, bu kadar çok sayıda dilde ve üç merkezde çalışmanın zorluklarına karşın Parlamentonun işletme bütçesi AB bütçesinin yalnızca %1'ini oluşturup Birlik sınırları içerisinde yaşayan kişi başına yılda bir buçuk euro düşmektedir.Avrupa Parlamentosunun yetkileri
Tüm parlamentolar gibi Avrupa Parlamentosunun da üç temel yetkisi vardır:Yasama yetkisi
Normal yasama usulü, ortak karardır (bkz. terimler sözlüğü). Bu usule göre Avrupa Parlamentosu ile Konsey eşit konumda olup yasalar Konseyin ve Avrupa Parlamentosunun ortak kararıyla onaylanır. Ortak karar usulü sonucunda Parlamentonun yaptığı çok daha fazla sayıda değişiklik artık Topluluk yasalarına girebilmekte, Avrupa Parlamentosu ile Avrupa Birliği Konseyi arasında resmen bir anlaşma sağlanmaksızın hiçbir metin kabul edilememektedir.Ortak karar, Parlamentonun bugün sahip olduğu en önemli güçlerden biridir. Ortak karar usulü, işgücünün serbest dolaşımı, iç pazar yaratılması, araştırma ve teknolojik geliştirme çalışmaları, çevre, tüketicinin korunması, eğitim, kültür ve sağlık alanlarını kapsamaktadır. Bu, örneğin, Avrupa Parlamentosunun spor etkinliklerinin yalnızca şifreli olarak yayınlanmasını yasaklayan 'sınır tanımayan televizyon' kararını alması sırasında uygulandı. Bu usul ayrıca Parlamentonun hava kirliliğini önemli oranlarda azaltmanın yollarından biri olarak 2000 yılından itibaren yakıt kalitesi ve motor yağı ile ilgili çok daha katı kurallar getirmesini sağladı.
Ortak karar standart usul olmakla birlikte, vergi konuları veya tarım ürünleri fiyatlarının yılda bir gözden geçirilmesi gibi, Parlamentonun yalnızca düşüncesini belirtebildiği bazı önemli alanlar da bulunmaktadır. Bütçe yetkisi
Bu, Avrupa Parlamentosunun politik önceliklerini yaşama geçirmesini sağlayan önemli bir yetkidir. Avrupa Parlamentosu her yıl Aralık ayında Avrupa Birliğinin gelecek yıla ait bütçesini onaylar. Avrupa Birliğinin söz konusu yılda gereksinme duyduğu mali kaynakları sağlayan bütçe, Avrupa Parlamentosu Başkanı tarafından imzalanmadan yürürlüğe konamaz.
Bütçe nasıl finanse edilir? 1970'ten beri bütçe, Avrupa Parlamentosuna danışıldıktan sonra Üye Devletler tarafından kabul edilerek Birliğin kendi kaynaklarından finanse edilmiştir. Bu kaynaklar halen gayri safi milli hasılanın %1,27'siyle sınırlıdır. Birliğin bu kendi kaynakları arasında halen şunlar yer almaktadır:
* Avrupa Birliğinin dış sınırlarında alınan gümrük vergileri;
* üye olmayan ülkelerden ithal edilen ürünlerden alınan tarım vergileri;
* Avrupa Birliği içerisinde mal ve hizmetlerden alınan KDV'lerin %1'i;
* Üye Devletlerin görece sahip olduğu refah (gayri safi milli hasıla) temel alınarak hesaplanan 'dördüncü kaynak'.Parlamento ve KomisyonDemokratik denetim yetkisi
Parlamento, Topluluğun tüm etkinlikleri üzerinde demokratik denetim görevini yerine getirir. İlk başta yalnızca Komisyonun çalışmalarını kapsayan bu yetki, Bakanlar Konseyini, Avrupa Birliği Konseyini ve Parlamentoya hesap vermekle yükümlü olan politik işbirliği organlarını da kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Avrupa Parlamentosu ayrıca soruşturma komisyonları da kurabilmektedir. Dublin'de Avrupa Veterinerlik Kurumunun kurulmasıyla sonuçlanan 'deli dana hastalığı' olayı başta olmak üzere, birkaç olayda bu yola gidilmiştir. Parlamento ayrıca bütçe konularında Avrupa Yolsuzluklarla Savaş Bürosu (OLAF) kurulmasını da sağlamıştır.
Avrupa Parlamentosu, Komisyonun atanma sürecinde önemli bir rol oynar. Komisyon Başkanı adayının onaylanmasının ardından Komisyon Üye adaylarıyla da görüşmelerde bulunduktan sonra Parlamento, güven oylaması yaparak Komisyonu atar. Bu yetkiye ek olarak, Parlamentonun Komisyona karşı gensoru yetkisi de vardır - bir gensoru önergesinin kabul edilmesi Komisyonu istifa etmek zorunda bırakacağından bu güçlü bir politik silahtır.
Bugüne kadar Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilmiş bir gensoru önergesi yoktur. Bunun için Üyelerin mutlak çoğunluğunun ve kullanılan oyların üçte ikisinin desteği gerekmektedir. Ancak, Mart 1999'da, Parlamento tarafından görevlendirilen bağımsız bir bilirkişi heyetinin Komisyonun yönetimi hakkındaki raporu üzerine Komisyon, Parlamento tarafından resmen gensoru açılmasıyla karşı karşıya kalmaktansa istifa etmeyi yeğledi.
Parlamento, Komisyonun kendisine sunmak zorunda olduğu çok sayıda aylık veya yıllık raporları (örneğin, yıllık genel raporunu ve aylık bütçe uygulama raporlarını) inceleyerek her gün denetleme yetkilerini kullanmaktadır.
Ayrıca, Avrupa Parlamentosu Üyeleri, Komisyona yazılı ve sözlü sorular yöneltebilirler. Genel kurul oturumlarındaki 'Soru Saati,' Parlamento Üyeleri ile Komisyon üyeleri arasındaki soru ve yanıtlarla bir foruma dönüşmektedir. Her yıl Üyeler ve politik gruplar tarafından sorulan soruların sayısı 5000'den fazladır.
Parlamento ve Konsey
Parlamentonun bütçe ve yasama yetkilerinin genişletilmesi, Konsey üzerindeki etkisini de arttırmıştır. Özellikle ortak karar usulü, yasama gücü bakımından Konseyle Avrupa Parlamentosu arasında denge sağlamıştır. Parlamento ve Ortak Dış Politika ve Güvenlik Politikası (ODGP)1970'lerin başlarında başlayan Avrupa politik işbirliğinin amacı, Topluluk Anlaşmaları ile kurulmuş bulunan ekonomik ve sosyal çerçevenin ötesinde Üye Devletlerin dış politika alanında gerçekten ortak bir stratejiye sahip olmasıydı. Avrupa Birliği Anlaşmasında birlikte uygulanan bir ortak güvenlik boyutunun dış politikaya dahil edilmesi gereği kabul edilmektedir. Bu işbirliği, Avrupa Birliğinin çıkarlarının söz konusu olduğu tüm uluslararası politik konuları kapsamakta olup Topluluğun etkinlik alanının doğal bir uzantısıdır.
Parlamentonun ODPGP'ye verdiği büyük önem, başta Dışişleri, İnsan Hakları, Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası Komisyonu olmak üzere tüm tartışmalarında yansımasını bulmaktadır.
Konsey Başkanlığı, ortak dış politika ve güvenlik politikasının ana yönleri konusunda Avrupa Parlamentosuna danışır ve Parlamentonun görüşlerinin hesaba katılmasına dikkat eder. Birliğin dış ve güvenlik politikasıyla ilgili gelişmeler hakkında Başkanlık ve Konsey tarafından Parlamentoya düzenli olarak bilgi verilir. Amsterdam Anlaşması ile ortak dış politika ve güvenlik politikası temsilciliği oluşturulmuştur. Bu göreve Avrupa Birliği Konseyinin Haziran 1999 tarihli Köln toplantısında ilk olarak Xavier Solana atanmıştır.
Avrupa Parlamentosu, Konseye sorular yöneltebilir ve önerilerde bulunabilir. ODPGP'nin uygulanmasında kaydedilen ilerlemeler de yılda bir kez tartışmaya açılmaktadır. Parlamento ve adalet ve içişleri alanlarında işbirliği
Parlamento, iltica ve göçmenlik, uyuşturucu bağımlılığıyla mücadele, yolsuzluk ve uluslararası suçlar gibi ortak çıkar alanlarındaki politikaların uygulanmasına özel bir ilgi göstermektedir.
Birlik Üyesi Devletlerin adalet ve içişleri yetkilileri arasındaki işbirliği konularında Parlamentoya düzenli olarak danışılmakta ve bilgi verilmektedir. Parlamento bu konularda Konseye sorular yöneltebilir ve önerilerde bulunabilir. Parlamento ayrıca bu alanlarda kaydedilen ilerlemeleri de yılda bir kez tartışmaya açmaktadır. Parlamento ve ekonomik ve parasal birlik üzerinde demokratik denetim
Parlamentoya Avrupa Para Birliğinin (APB) bir parçası olarak Avrupa Merkez Bankası (AMB) ile ilgili önemli bir rol verilmiştir.
Banka, para politikasına ilişkin kararlarında tamamen bağımsızdır. Kısa vadeli faiz oranlarının saptanmasında ve Avrupa para birimi euronun istikrarının korunması için gerekli diğer parasal enstrümanların kullanılmasında tam yetkilidir.
Ancak AMB'nin operasyonel bağımsızlığı Avrupa Parlamentosuna hesap verme yükümlülüğüyle dengelenmektedir. Parlamentonun AMB Başkanı, Başkan Yardımcısı ve diğer Yürütme Kurulu üyelerinin atanmasındaki rolü İç Tüzük Kurallarında açıkça belirlenmiştir. Adayların Konsey tarafından atanabilmesi için komisyon görüşmelerinin ardından Parlamento tarafından onaylanması gerekmektedir.
AMB Başkanı Parlamento genel kuruluna yıllık rapor sunmak zorundadır. Ayrıca, AMB Başkanı ve diğer Yürütme Kurulu üyeleri düzenli olarak Parlamentonun parasal işler komisyonuna katılmaktadır. Bu, taraflardan herhangi birinin isteği üzerine gerçekleşmekte olup bu görüşmelerin en az yılda dört kez yapılması zorunludur.
Yeni Avrupa Parlamentosu
10-13 Haziran 2004 tarihleri arasında yapılan Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerine göre ortaya çıkan tablo aşağıdadır;| EPP- ED | Avrupa Halkları (Merkez sağ ve Hristiyan Demokratları ) Grubu | 278 |
| PES | Avrupa Sosyalistleri Parti Grubu | 199 |
| ELDR | Avrupa Liberal, Demokratik ve Devrimci Parti Grubu | 67 |
| Greens/EFA | Yeşiller/Avrupa Bağımsızlar İttifakı Grubu | 41 |
| EUL/NGL | Birleşik Avrupa Solu/Kuzey Yeşil Solu Konfedere Grubu | 39 |
| UEN | Avrupa Uluslar Birliği Grubu | 27 |
| EDD | Avrupa Demokrasileri Grubu | 15 |
| NI | Diğerleri | 66 |
| TOPLAM | 732 |
