Türkçe Bilgi: Ali Münşi

Osmanlı Saray hekimlerinden. Hayatı hakkında fazla bilgi olmayan Ali Münşi, Bursa’da doğdu. Doğum tarihi belli değildir. Bursalı Ali Efendi adıyla tanınır. Medrese tahsilini tamamladıktan sonra Bursa’daki Yıldırım Bayezid Darüşşifasında Mevlevi hekimlerden Ömer Şifa Dede’den tıp tahsili yaptı. Bazı medreselerde müderrislik yaptıktan sonra İstanbul’da tıp alanındaki maharetleriyle kısa zamanda üne ulaştı ve saray hekimliğine tayin edildi. Daha sonra Galata Sarayı Hastalar Dairesi Başhekimliğine atandı. Birçok yabancı dil bilen Ali Münşi Genç yaştayken İstanbul’da vefat etti (1733).

Bursalı Ali Munli'nin "Cerrahname" adlı eserinde cerrahiyi nasıl tanımladığına bakalım: ‘fennü cerahat sanattır; onda vücutta arız olan çeşitli durumlar ele alınır; vücudun alışık olduğu hale iade edilmesi için yapılan işlemlerdir. Örneğin oluşmuş şişlerin tedavisi gibi: Cerrahi’yi bu şekilde belirleyen Ali Münşide, Paracelsus ve İbn-i Sinagibi bu sanatı icra edebilmek için anatomi bilmenin önemini vurgulamaktadır. Ayrıca, yine Paracelsus gibi, onun da cerrahinin felsefi yanıolduğunu vurguladığını görmekteyiz. Cerrahname, incelendiğinde, genellikle, tedavinin, Paracelsus'un önermiş olduğu gibi, daha çok medikal olarak yürütüldüğü belirlenmektedir. Bu bilgilerden de anlaşılacağı gibi, Cerrahname tipik bir cerrahi kitabı değildir. Muhtemelen yazarımız Ali Münşi, Paracelsus ve ondan bir süre sonra yaşamış olan Hildanus'un (1560-1624) etkisiyle böyle bir eser kaleme almış olmalıdır. Cerrahname'de Hildanus'un adına, Galenve İbn-i Sina'nın yanı sıra sık sık rastlanmaktadır. Hildanus devrinde Almanya'da cerrahinin kurucusu olarak kabul edilmiş bir bilim adamıdır. Bursalı Aliüzerinde bu iki bilim adamından 'Paracelsus'un etkisinin daha baskın olduğu, Cerrahnameve onun diğer eserlerinden anlaşılmaktadır. Cerrahname, adlı eserinde Bursalı Ali Münşi'nin cerrahi vakalarda çok ilaçla tedaviyi tercih etmesi de bunun delili olarak kabul edilebilir. Ayrıca, etkilendiği bilim adamlarında da görüldüğü gibi, Ali Münşi'de de, Galenve diğer klasik tıp yazarlarının etkisinin devam etmekte olduğu da aşikardır.

Ali Münşi, tıp alanında birçok eser yazmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır: 1) Cerrahname: Hastalıklarla ilgili olan eserin nüshaları Süleymaniye (Halet Efendi, Nr. 751) ve Nuruosmaniye (Nr. 3545) Kütüphanelerinde vardır. 2) Bidaat-ül-Mübtedi: Alfabetik sıraya göre ilaçların tarif ve terkipleri anlatılan eserin nüshaları Süleymaniye Kütüphanesi (Hamidiye Nr. 1006) ve Nuruosmaniye Kütüphanesinde (Nr. 3465) bulunmaktadır. Eserde ayrıca maden sularının şifa özelliklerinden bahsedilir. 3) Kitab-ı Münsiht Tercümesi 4) Kuradat-ül-Kimya 5) Risale-i Panzehir 6) Risale-i Fevaid-i Narcil-i Bahri.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Ali Münşi

Ali Şîr Nevaî

Hekimoğlu Ali Paşa

Osmanlı Tıbbı

Trablusgarp Eyaleti

Safevîler

17. yüzyıl klasik Türk edebiyatı nesir yazarları listesi

I. Abbas

Merv Savaşı