Babil'in Asma Bahçeleri (Ek)

Babil’in, üzerinde arabalarla dolaşılan, yüksek surlarına bakabiliyordum, sonra AlpheikZeus’a, asma bahçlere ve devasa Helios heykeline, azametle göğe uzanan bir yapı olan piramitlere ve Mausolos’un muazzam mezarına...

Fakat Artemis’in bulutların içinde kaybolan kutsal tapınağı diğer hepsini gölgede bırakıyordu. Şöyle dedim : Olympos’u bir kenara bırakırsak, tanrı Helios böyle harika bir yapıyı hiç görmedi!”

Bu şiirin İ.Ö. 2. yüzyılda yaşamış Sidonlu Yunan şair Antipatros’a ait olduğu söylenir. Bizim bu şiir, antik dünyanın yedi harikasının tam listesi anlamına gelmektedir. Yapımlardaki teknik ustalıklara özellik kazanmış bina ve sanat eserleri dünyanın yedi harikası sayılıyordu. Antipatros, babil’in devasa surlarını, Olympos’taki (altın ve fildişinden yapılmış) Zeus heykelini, babil’in asma bahçelerini, Rodos heykelini (Güneşin tanrısı Helios’un dev bir heykeli), Mısır’ın muazzam piramitlerini, Halikarnas mozolesini(bugün de hala kullandığımız mozole kavramının çıkış noktasını oluşturan bir kraliyet mezarı) ve Efes’teki Artemis tapınağını.

Bugün hala bu dünya harikalarından söz ediyoruz –fakat kendileri günümüze kadar gelemedi : Rodos heykeli zaten 66 yıl ayakta kaldı ve piramitler dışında bu yedi yapı ve sanat eserinden hiçbiri korunamadı. Fakat insanların hayal gücünde günümüze değin yaşadılar.

Fırak kenarındaki eski kraliyet kenti Babil, yani tevrat’ın Babil’, -gördüğümüz gibi- Antipatros’un harikalar listesinde 2 kez karşımıza çıkmaktadır. Ona göre, bir yandan kentin, “üzerinde arabalarla dolaşılan yüksek surları”, diğer yandan da –tarih kaynaklarında bulunmamasına rağmen – “Semiramis’in asma bahçeleri” olarakta adlandırılan asmabahçeler dünyanın yedi harikasından sayılır.

Fakar Babil’in ne surları ne de asma bahçeleri İ.Ö. 800 yılı civarında babil’e hükümdarlık yapan Semirais’e dayanmaktadır; dünyanın bu iki harikası aslında bundan 200 yıl sonra hükümdar olan kral Nabukatnezar tarafından yaptırılmıştır. Tevrat Kudüs’ü yıkan Yahudileri Babil’de esir alan kişi olarakta olsa, onun adını da anar. 137. mezmurda da belirtildiği gibi, Yahudiler “Babil’in derelerinde oturuyor ve ağlıyordu”. Nabukatnezar için bu elbette askeri bir başarıydı- Babil’in imparatorluğunun en görkemli başkenti yapmasını sağlayan çok sayıdaki başarılarından biridir.

Kral, ilk işi olarak Babil’in o muazzam surlarını yaptırdı; gerçi bunlarda şimdi büyük ölçüde yıkılmış durumdadır; ama Alman arkeolog Robert Koldewey’in 1899’dan beri 1917’ye kadar yaptığı kazılar, muhteşem iştar kapısını ortaya çıkarmıştır. Bugün bu kapı müzelerinin en gösterişli parçalarından biridir. Fakar Babil’in diğer harikası olan asmabahçelerin günümüze kadar yeri bile kesin olarak belirlenememiş.

Nabukadnezar kendisi, çivi alfabesiyle bir taş tablet üzerine yazılı olarak günümüze gelen bir metinde sürdürdüğü inşaat faaliyetinden etmektedir. Buraya yalnızca surlardan söz etmekle yetinmemekte, ayrıca şu bilgileri de vermektedir.

“Pişirilmiş tuğlaları bir dal biçiminde şekillendirdim ve kraliyet mekanı olarak kendim için Babil’in surları arasınsa yüksektebüyük, basamaklı bir “kumu” yapısı inşa ettim”

Bu kumu yapısının tam olarak ne olduğunu Nabukadnezar’ın yazıtı elbette anlatmıyor. Fakat yine de Nabukkadnezar’ın burada sayın bitişiğindeki bir bahçeden söz ediyor olması mümkündür. Eski oryantal sarayların çoğunun yanında kraliyet odalar ile doğrudan bir girişle bağlantılı olan ve hükümdarın rahatsız edilmeden dinlenebileceği bir park bulunurdu. Bu tür bahçeler için kullanılan sözcük Yunancaya ve böylece Almancaya da Doğu’dan geçmiştir.

Nabukadnezar’ın “kraliyet mekanı”, gerçekten de sarayın yanında yer alan bu tür küçük bir cennet olmuş olabilir. –fakat bu bir bahçe miydi? Ve tam olarak nerdeydi.?”

Belki bu soruların bir yanıtı, kente ait elimizde olan en eski iki tasviri de bulabiliriz. Bunlar Babil’de bulunan eski bir metin ile Yunanlı tarihçi Heredetos’un yaptığı kent tasviridir.

Babil’in en eski tasviri, kentin içinde bulunmuştur. Bu metnin Babil çivi yazısıyla yazılmış çok sayıda kopyası günümüze kadar fakat çivi yazısı metninin Yunan harfleriyler yazılmış bir transkripsiyonunun kırık parçaları da mevcuttur.

Demek ki babil’deki yapılar hakkındaki en eski kaynaklar, asma bahçeler konusundaki sorumuza yanıt vermektedir. Gerçekte bu bahçeler hakkındaki en eski ifadeler , Nabukadnezar’dan ancak iki yüzyıli hatta daha uzun bir zaman sonraki bir dönemden, yani İ.Ö. 4. yüzyıldan kalmadır.

Asmabahçeleri Babil’in yıkıntıları arasında aramanın doğru olup olmadığını kendimize sormamız gerekir. Onları bambaşka yani insanların hayal gücünde aramamız gerekmez mi? Hatta halkın giremediği Babil surlarının üzerinde yüksekte bulunan kraliyet mekanı’nın Yunan yazarların hayal gücünü fazlasıyla harekete geçirmiş olabileceği, akla daha çok yatmıyor mu? Zaten büyük şairi Hemerosta halka kapalı olan ve gerçekten büyüleyici özellikleri olan muhteşem bir sarayın yanında bulunan bir bahçeden söz etmemiş miydi? Çünkü Odysseia’da Phaiaklar kralı Alkinoos’un sarayının yanındaki bu bahçe hakkında şöyle denir:

“Yüksek ağaçlar burada vardı, bereketli yeşillikler içinde, armut, nar ve elma ağaçları, dallarında muhteşem meyvelerle, şahane incirler, ayrıca göz alan bollukta zeytinler.

Hiçbir zaman bitmez ve bozulmaz burada meyveler, yaz kış, tüm yıl boyunca; hayır sürekli burada olgunlaştırır meyveleri.

Armut armut üstüne olgunlaşır, elma elma üstüne, İncir incir üstüne, fakat asma da üzüm üstüne üzüm”

Kaynak : Bahçelerin ve Parkların Tarihi Derleyen : Hans Sarkowicz

Babil'in Asma Bahçeleri (Ek)

Babil'in Asma Bahçeleri

Babil

Dünyanın Yedi Harikası

Babil Kulesi

Artemis Tapınağı

İskender

Dünya Mirasları Listesi

Babil'in Asma Bahçeleri (Ek)