Basabaş ve Kaldıraç Analizleri

FİNANSAL YÖNETİM : BAŞABAŞ VE KALDIRAÇ ANALİZLERİ I- BAŞABAŞ ANALİZİNİN YARARLARI Kar planlamasının temel araçlarından birisi olan başabaş analizi; işletmenin değişik üretim düzeylerinde beklenen gelirleri, giderleri ve karları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Başabaş analizinin işletme yönetimine ve analizcilere sağladığı başlıca yararlar: 1- Kar hedeflerine ulaşmada gerekli iş hacminin belirlenmesi, 2- Çeşitli üretim düzeylerinde birim maliyetlerin ve en az satış fiyatının belirlenmesi, 3- Değişken giderler, sabit giderler ve/veya birim satış fiyatındaki değişikliklerin, işletmenin kara geçiş noktası ve toplam karına olabilecek etkilerin incelenmesi, 4- En karlı mamül türlerinin seçilmesi ve üretim bileşiminin buna göre düzenlenmesi, 5- Yeni yapılacak yatırımlarda, risk derecesini veya emniyet marjını dikkate alarak asgari üretim kapasitesinin ne olması gerektiğinin belirlenmesi, 6- İşletmenin üretim kapasitesini arttırması halinde, bu tür büyümeyi haklı gösterecek satış hacminin belirlenmesi, 7- İşletmenin kar hedeflerine ulaşması için gereken iş hacminin saptanması, 8- İşletmenin izleyeceği üretim, fiyat, yatırım politikaları konusunda yönetimin alacağı kararlara yardımcı olması, 9- Kara geçiş için önceden tahmin edilen iş hacmi ile işletmenin kara geçiş noktasına fiilen ulaştığı iş hacmi arasında karşılaştırmalar yaparak, faaliyetlerin kontrol edilmesi, işletmenin izlediği politikaların ve işletme yönetiminin değerlendirilmesi, II- DOĞRUSAL BAŞABAŞ ANALİZİNİN VARSAYIMLARI: 1- İşletmenin giderleri; sabit ve değişken giderler olmak üzere iki grupta toplanmaktadır, 2- Sabit varlıklar (maddi duran varlıklar) çeşitli üretim düzeylerinde aynı kalmaktadır, 3- Birim satış fiyatları değişmemektedir, 4- Genel fiyat düzeyi istikrarlıdır 5- Değişken giderler, üretim miktarı ile aynı oranda değişmektedir. Başka bir deyişle birim başına değişken gider bütün üretim düzeylerinde aynı kalmaktadır. 6- İşletmenin izlediği politikalarda değişiklik yoktur. 7- Satışlarla üretim arasında tam bir zaman uyumu vardır, her üretilen mal ve hizmet satılmaktadır. 8- Üretim faktörlerinin verimliliği aynı kalmaktadır. 9- İşleme tek çeşit mal veya hizmet üretmektedir. İşletme birden çok çeşitte mal veya hizmet üretiyor ise üretimin bileşimi değişmemektedir. III- SABİT VE DEĞİŞKEN GİDERLER: A- SABİT GİDERLER Üretim düzeyine bağlı olarak değişmeyen giderlerdir. Bu giderler üretim çalışmaları yapılmış olmakla beraber üretim düzeylerine bağlı olmaksızın olan giderlerdir. Faiz giderleri, amortismanlar, sigorta ve vergiler ile yönetici maaşları örnektir. Amortismanlar : sabit varlıkların yıpranma ve aşınma karşılığı olarak hesaplanan ve nakit çıkışı gerektirmeyen giderlerdir. Sabit varlıkların teknik ve ekonomik değer kayıpları vardır. B- DEĞİŞKEN GİDERLER Bir dönem içinde iş hacmine bağlı olarak değişiklik gösteren giderlerdir. Değişken giderler üretim miktarına bağlı olarak değişiklik gösterirler. Hammaddeler, direkt işçilik,işletme malzemesi, ve yardımcı malzemeler örnek verilebilir. IV- GELİR TABLOSUNUN BAŞABAŞ NOKTASINA UYGUN HALE GETİRİLMESİ Başabaş analizinde ve çalışma kaldıracı analizinde yararlanılan temel tablo gelir tablosudur. Gelir tablosunun analize uygun hale getirilmesi ile giderler, sabit ve değişken olmak üzere iki gruba ayrılır. V- BAŞABAŞ NOKTASININ HESAPLANMASI İşletmenin başabaş üretim düzeyinin hesaplanmasında grafik yöntem, matematiksel ( cebirsel) yöntem ve deneme yanılma yöntemi olmak üzere üç yöntem kullanılabilir. VI- BİRDEN FAZLA MAL VE HİZMET ÜRETİLMESİ DURUMUNDA BAŞABAŞ ANALİZİ VII- DOĞRUSAL BAŞABAŞ ANALİZİNİN SINIRLARI Başabaş analizi yönetim ve denetim açısından yararlı olmakla beraber,bu analiz tekniğinin özellikle dayandığı varsayımlar nedeniyle bazı sınırları vardır. 1- Başabaş noktası analizi, işletmenin satış olanaklarını ortaya koyma açısından eksik kalır. Başabaş analizinde tüm üretim düzeylerinde satış fiyatının sabit kalacağı varsayılır. 2- İşletme giderleri sabit ve değişken olmak üzere iki çeşit kabul edilmiştir. Ancak işletmelerin yarı değişken olarak tanımlayabileceği giderleri mevcuttur. 3- Başabaş noktasının giderler açısından eksik taraflarından biriside üretim düzeyi ne olursa olsun birim başına değişken giderlerin sabit kalacağı varsayımıdır. Oysa üretim arttıkça birim başına değişken giderlerin azalacağı görülmektedir. 4- Analizde kullanılan veriler, işletmenin geçmiş dönemlerine ait veriler olup ortaya konulan maliyet-hacim-kar arasındaki ilişki, ciddi üretim artışlarında değişiklik gösterecektir. 5- Analizde geleceğin belirsizliği genellikle ihmal edilen bir konudur. 6- Başabaş analizi kısa dönemli analizlerde kullanılabilecek bir teknik olup, bu kısa dönemli analiz tekniğinden yararlanarak işletme için uzun dönemli planlar yapmak çok doğru sonuçlar vermez. 7- Birden fazla mal veya hizmet üreten işletmelerde, üreim bileşiminde değişiklik olmayacağını da varsaymak çok gerçekçi değildir. VIII- DOĞRUSAL OLMAYAN BAŞABAŞ ANALİZİ Toplam gider ve gelirler doğrusal değil eğrisel özellik gösterir.En fazla kar toplam gelir ile toplam gider arasındaki farkın en yüksek olduğu zaman elde edilecektir. IX- FAALİYET (ÇALIŞMA) KALDIRACI Bir işletmenin sabit ve değişken giderlerinin artması veya azalmasında etkili olan faktörlerin ne olacağının bilinmesi, net faaliyet geliri ile üretim hacminin değişmesi arasındaki ilişkilerin açıklığa kavuşturulması önem taşıyan konulardır. Bu durumlarda kullanılacak finansal analiz araçları; faaliyet ( çalışma ) kaldıraç derecesi ile finansal kaldıraç derecesidir. Giderlerin hangi oranda değişken gider, hangi oranda sabit gider olduğunu açıklayan kavram faaliyet kaldıracıdır. Toplam yabancı kaynakların öz kaynaklar veya toplam kaynaklar üzerindeki etkisini açıklayan kavram ise finansal kaldıraçtır. Finansal kaldıraç analizi: Sabit giderler ile değişir giderler arasındaki ilişki kurarak sabit giderlerin nereye kadar kabul edilebileceğini araştıran bir analiz tekniğidir. Sabit varlıklara daha fazla yatırım gerektiren sektörlere, sermaye yoğun sektörler denir. Sabit yatırımları az daha çok emek gücüne yatırım yapan işletmelere ise emek yoğun işletmeler denir. Faaliyet kaldıracı analizinin amacı belirli bir üretim düzeyinden sonra üretim arttığında kardaki artışı ortaya koymaktır. İşlemelerin daha çok sabit varlık yatırımları gerektiren faaliyet kollarında çalışmaları durumunda sabit giderleri yüksek olacaktır. Bu nedenle başabaş noktasına ulaşmaları için satış hasılatlarının yüksek olması gerekir. Bir işletmenin ürettiği mala olan talep sınırlı ve sabit giderleri yüksek ise bu işlemenin başabaş üretim hacmi yüksek üretim düzeylerinde gerçekleşir. Emek yoğun işletmeler, başabaş noktasına düşük üretim düzeyinde ulaşırlar. Ancak bu noktadan sonraki üretimlerinde karlılık artış hızı yavaş olur. İşletmenin ürettiği mala talep yetersiz ve bu talebin yakın bir gelecekte artma olasılığı yoksa, üretim kapasitesinin talep miktarının çok üzerinde olmasının gereği yoktur. Kapasite gereğinden fazla tespit edilirse, başabaş noktasına ulaşma zorluğu yaşayacak dolayısıyla işletme zararla çalışmak zorunda kalacaktır.işletmenin giderleri arasında sabit giderleri yüksek ise, işletmenin satışlarındaki ufak bir değişiklik kar üzerinde çok daha büyük oranlarda değişiklik olmasına neden olur. Bu durum kaldıraç etkisi olarak adlandırılır. FKD= SATIŞLAR- DEĞİŞİR GİDERLER /FVÖK FAALİYET KALDIRACI VE İŞLETME RİSKİ: Faaliyet kaldıracı satışlardaki yüzdesel değişmenin karlardaki yüzdesel değişme ile karşılaştırılması sonucunda elde edilir. Bir işletmede karlar satışlardaki artışlardan daha hızlı artıyorsa bu işletmelerin riskleri ve çalışma kaldıracı derecesi yüksek olduğu söylenebilir. X- FİNANSAL KALDIRAÇ DERECESİ İşletmenin belirli bir dönemde borçlandığı varsayımıyla, borçların karlılığı ne ölçüde etkilediğini ortaya koymak için yapılan bir analiz tekniğidir. İşletmeler genelde varlıklarını öz kaynaklar ve yabancı kaynaklar olmak üzere iki yoldan finanse ederler. Finansal kaldıraç yardımıyla işletmede faiz ve vergiden önceki karın net kar ya da hisse başına düşen kara etkisi analiz edilir.

FİNANSAL KALDIRAÇ VE FİNANSAL RİSK İşletme varlıklarının finansmanında kullandığı yabancı kaynaklar ve imtiyazlı hisse senetleri gibi fon kaynakları işletmeler için sabit kaynak maliyetini ortaya çıkarır. Sabit kaynak maliyeti işletmelerin finansal risklerinin ortaya çıkmasına etki eder. İşletmenin fon kaynaklarında sabit maliyetinin artması finansal kaldıracın derecesini arttırmaktadır. Sabit fon maliyetinin artması; işletmenin finansal yükümlülüklerini karşılayabilmesi için karını arttırmasını gerektirir ki bu durum sonuçta işletmenin finansal riskini yükseltir. XI- BİRLEŞİK KALDIRAÇ DERECESİ Birleşik kaldıraç, faaliyet kaldıracı ve finansal kaldıracın çarpımlarına eşittir.

Basabaş ve Kaldıraç Analizleri

Basabaş ve Kaldıraç Analizleri Hakkında Detaylı Bilgi

Görüşler ve Yorumlar