Birleşik Krallık

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, Birleşik Krallık (BK; İngilizce: United Kingdom, UK) veya gayriresmî ismiyle Britanya (İngilizce: Britain), Kıta Avrupası'nın kuzeybatı açıklarında, coğrafi olarak Büyük Britanya'nın tamamını, İrlanda Adası'nın kuzey kısmını ve bazı diğer Britanya Adalarını kapsayan bir ülkedir. Birleşik Krallık'ın sadece İrlanda'yla kara sınırı vardır. Doğuda Kuzey Denizi, güneyde Manş Denizi ve güneybatıda Kelt Denizi'ne kıyısı bulunur. Dünyada en uzun kıyı şeridine sahip 12. ülkedir. İrlanda Denizi Birleşik Krallık'ı İrlanda'dan ayırır. Birleşik Krallık'ın yüz ölçümü yaklaşık 240 bin km²'dir.

Birleşik Krallık üniter bir parlamenter demokrasidir ve meşrutiyetle yönetilir. Kraliçe II. Elizabeth 1952'den beri ülkenin başındadır. Başkenti ve en büyük şehri olan Londra 10,3 milyon nüfuslu bir metropoldür ve küresel bir finans merkezidir. Birleşik Krallık dört ülkeden meydana gelir: İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda. Başkentleri sırasıyla Londra, Edinburgh, Cardiff ve Belfast'tır. Bu ülkelerin, İrlanda Adası'ndaki Kuzey İrlanda hariç, hepsi Büyük Britanya adasındadır. İngiltere dışındaki ülkelerin yetki devrine dayalı (İng. devolved) özerk yönetimleri bulunur ve her bir yönetim değişik seviyelerde yetkilere sahiptir. Birmingham, Glasgow, Edinburgh, Leeds, Liverpool ve Manchester diğer büyük şehirlerdir.

İngiltere Krallığı (Galler dahil) ve İskoçya Krallığı 1707'deki Birlik Antlaşması ile birleşerek Büyük Britanya Krallığı'nı kurdular. 1800 Birlik Yasaları'yla İrlanda Krallığı da ülkeye katıldı ve Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı oluştu. İrlanda'nın beşte altısının 1922'de bağımsızlığını kazanmasının ardından 1927'de kabul edilen ve günümüzde de kullanılan Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı ismi meydana geldi.

Manş Denizi'ndeki Guernsey (Alderney ve Sark adaları dahil) ve Jersey ile İrlanda Denizi'ndeki Man Adası, Taç Toprakları olarak adlandırılır ve Birleşik Krallık'ın parçası sayılmaz, buna karşın dışişleri ve savunma alanlarında Britanya hükûmetinin sorumluluğundadırlar. Ayrıca 14 Britanya Denizaşırı Toprağı bulunur. Bu topraklar Britanya İmparatorluğu'nun kalıntılarıdır ve tüm dünyaya yayılmıştır. Britanya İmparatorluğu tarihteki en geniş topraklara sahip devletti ve 1920'lerdeki zirve döneminde dünya topraklarının dörtte birini kapsamaktaydı. Bu nedenle "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" olarak anılmıştır. Britanya'nın eski sömürgeleri üzerindeki etkisi bugün hala dil, kültür ve siyaset alanlarında hissedilmektedir.

Birleşik Krallık 2021 itibariyle dünyanın nominal GSYİH'ye göre 5., satın alma gücü paritesine göre ise 10. büyük ekonomisidir. 2019 İnsani Gelişme Endeksi'nde dünyada 13. sıradadır. Dünyanın sanayileşmiş ilk ülkesidir ve 19. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına dek dünyanın önde gelen gücü olmuştur. Günümüzde Birleşik Krallık büyük güç olarak değerlendirilir: Ekonomi, savunma, bilim, teknoloji ve siyasette dünya çapında bir etki alanına sahiptir. Nükleer silahlı bir devlettir ve dünyada savunma harcamalarında altıncı sıradadır. Ayrıca Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerindendir.

Birleşik Krallık İngiliz Milletler Topluluğu, Avrupa Konseyi, G7, G20, NATO, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), Interpol ve Dünya Ticaret Örgütü üyesidir. 1973-2020 yılları arasında Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve ardılı Avrupa Birliği'nin üyesiydi.

Kaynak:

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.