Birleşmiş Milletler Teşkilatı

UNO (United Natlons Organist-tion)

Dünya milletlerinden çoğunun katılmasıyla kurulmuş milletlerarası teşkilatı. 26 Haziran 1945 tarihinde San Fransisco'da toplanan 51 devlet temsilcileri, Birleşmiş Milletler Teşkilatını kurmak üzere bir antlaşma imzalamışlardır.

Birleşmiş Milletler deyimi ilkin Amerika Birleşik Devletleri Cumhurbaşkanı Roosevelt tarafından 1941 yılında kullanılmıştır. Atlantik Beyannamesinin ilanından ve Birleşmiş Milletler Beyannamesinin imza edilmesinden sonra Milletler Cemiyetinin yerine kurulması için çalışmalara geçilmiştir.

Yalta Konferansında ,Birleşmiş Milletler Teşkilatını kurmak üzere 1 Mart 1945 tarihine kadar Almanya ve Japonya'ya savaş ilan etmiş milletlerin bir konferansa çağırılması karar altına alınmış; bu çağrının sonucu olarak da 24 Nisan - 26 Haziran 1945 tarihleri arasında San Francisco'da 51 milletin temsilcilerinin katıldığı konferans yapılmıştır. Birleşmiş Milletler Teşkilatına üye olan devletlerin sayısı 110 a yükselmiştir.

San Francisco Konferansında hazırlanan antlaşma beş büyük devlet ile üye olan devletlerin çoğunluğunca tasdik tarihi olan 24 Ekim (1945) günü, her yıl Birleşmiş Milletler günü olarak anılmaktadır.

Birleşmiş Milletler Teşkilatı şu organlardan meydana gelmiştir.

Genel Kurul : Antlaşmada en başta sayılan ve üye milletlerin temsilcilerinden meydana gelen büyük bir topluluktur. En sorumlu büyük bir organ olan Genel Kurul, bir devletin parlamentosu gibidir. Milletlerarası çeşitli meseleleri tartışır tavsiyelerde bulunur mali bakımdan kontroller yapar, teşkilatın başarılı bir şekilde işleyebilmesi için gerekli denetlemeyi yapar.Genel Kurul üye devletlerin en az beş temsilcisinden meydana gelmiştir. Her üye devlet, Genel Kurulda bir oy hakkına sahiptir. Güvenlik Konseyinin geçici üyeleri, Vesayet Konseyinin, Ekonomik ve Sosyal Konseyin, Milletlerarası Adalet Divanı hakimlerinin seçildiği yer genel Kuruldur. Birleşmiş Milletler Teşkilatında en yetkili organ olan Genel Kurul Birleşmiş Milletler Teşkilatı, bağımsız yetkilere sahip bir devlet olmadığından aldığı kararlarda üye devletler üzerinde herhangi bir zorlamada bulunamaz. Ancak, milletlerarası meselelerin çoğunluğuna göre barış yolları ile çözümlenmesini sağlamağa çalışır

Güvenlik Konseyi : Beş devamlı üye ile (Amerika Birleşik Devletleri, Büyük Britanya, Çin, Fransa, Sovyetler Birliği) Genel Kurul tarafından iki yılda bir seçilen altı geçici üyeden meydana gelmiştir. Güvenlik Konseyine a - Askeri Komite ,b - Atom Enerjisi Komisyonu, c - Meşru Silahlar Komisyonu olmak üzere üç komisyon bağlıdır.

Güvenlik Konseyi, Birleşmiş Milletler Teşkilatının, dünya barışı ve güvenliğinin korunmasından birinci derecede sorumlu organıdır.

Milletlerarası Adalet Divanı : Bu Divan, Birleşmiş Milletler Teşkilatının dokuz yıl için seçilmiş 15 kişilik hakimler heyetinden meydana gelen bir yargı organıdır. Hakimler, Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi tarafından seçilirler. Divan kendisine gönderilen işleri devletler hukukuna göre çözer. Divanın aldığı kararlara boyun eğmeği, bütün Birleşmiş Milletler üyeleri taahhüt etmişlerdir.

Ekonomik ve Sosyal Konseyi : Bu konsey milletler arasında yapılacak anlaşmalar gereğince ekonomik, sosyal, kültür, terbiye ve sağlık meseleleri üzerinde çalışır. Milletlerarası konferansı toplamağa ve göreceği işler için gerekli kadar komisyon kurmağa yetkilidir.18 üyesi vardır ve bu üyeler üç yıl sır ile seçilir. Konseyde kararlar çoğunluk alınır.

Ekonomik ve Sosyal Konseye bağlı 8 faal komisyon (a - Münakalat Muhabere Komisyonu ,b - Mali Komisyon, c- İstatistik Komisyonu, d - Nüfus Komisyonu, e - Sosyal Komisyon f - Uyuşturucu Maddeler Komisyon g -İnsan Hakları Komisyonu, h - Kadın Hukuku Komisyonu ile 4 Böl Ekonomi Komisyonu, a- "Avrupa Ekonomi Komisyonu", b -Asya ve uzak doğu Ekonomi Komisyonu, c - La' Amerika Ekonomi Komisyonu, d - Afrika Ekonomi Komisyonu kurulmuştur.

Vesayet Konseyi : Birleşmiş Milletler Teşkilatı, kendi yetkisi altında da sonra varılacak özel anlaşmalar gereğince vesayet rejimine tabi kılınabilecek ülkelerin idare ve denetlemesi için bile bir organ kurmuştur. Bu Konsey, Güvenlik Konseyinin devamlı üyelerinin temsilcilerinden, o bölge topraklarını idare eden devlet temsilcilerinden ve temsilcilere eş sayıdaki bu gibi toprakları idare etmeyen devletler temsilcilerinden meydana gelmiştir.

Sekreterlik : Birleşmiş Milletler Teşkilatının idare organıdır. Sekreterlik başında, Güvenlik Konseyi tarafından tavsiye edilmiş ve Genel Kurul tarafından seçilmiş bir Genel Sekreter bulunur.

Genel Sekreter, teşkilatın baş idare memurudur. Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Vesayet Konseyinin bütün toplantılarına başkanlık eder ve teşkilatın çalışmaları hakkında Genel Kurula rapor verir. Sekreterlik bir Muamelat Bürosu ile sekiz şubeden meydana gelmiştir. Geniş çalışmaları olan Birleşmiş Milletler Teşkilatı bu çalışmalarını üye devletlerden belli bir oran dahilinde alınan aidatla sağlar.

Özel teşekküller : Birleşmiş Milletler Teşkilatının bu esas organlarından başka, yine bu teşkilata bağlı özel teşekküller kurulmuştur. Teşkilat tarafından kontrol edilen bu teşekküller şunlardır : 1 - Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO), 2 - Yiyecek ve Tarım Teşkilatı (FAO), 3 - Avrupa Kömür Teşkilatı (ECO), 4 - Avrupa Merkez Kara Nakliyatı Teşkilatı (ETİCO), 5 - Milletlerarası Sivil Havacılık Teşkilatı (ISAO), 6 - Birleşmiş Milletler Yardım ve Kalkınma İdaresi (UNIRRA), 7 - Milletlerarası Mülteciler Teşkilatı (RO), 8 - Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), 9 - Milletlerarası Çalışma Teşkilatı (ILO),

10 - Evrensel Posta Birliği (UPU), 11 - Birleşmiş Milletler Milletlerarası Çocuklara Acele Yardım Fonu (UNICEF), 12 - Birleşmiş Milletler Çocuk Yardımı (UNAC), 13 - Milletlerarası Kalkınma ve Gelişme Bankası (Dünya Bankası), 14 - Milletlerarası Para fonu ,15 - Milletlerarası Ticaret Teşkilatı (İTO), 16 - Hükümetler arası Denizcilik İstişari Komisyonu (IMCO).

Birleşmiş Milletler Anayasası : İkinci Dünya Savaşı sonunda kurulma teşebbüslerine geçilen ve 51 devlet temsilcilerinin katıldığı San Francisco Konferansında imza edilen, Türkiye'nin de 4801 sayılı kanunla 15 Ağustos 1945 tarihinde kabul ettiği Birleşmiş Milletler Antlaşmasının ,giriş kısmında, bu antlaşmaya imza koyan milletlerin devamlı bir barışı amaç edindikleri, insanlığa giderilmez acılar veren savaşlardan gelecek nesilleri korumak için gerekenlerin yapılacağı, insanların hak

ve hürriyetlerine değer verileceği belirtilmektedirler.

19 bölümden ve 111 maddeden meydana gelen bu anayasa'da Birleşmiş Milletlerin amaçları ve prensipleri, üyeleri, organları, bölge anlaşmaları, milletlerarası ekonomik ve sosyal işbirliği dünya milletlerini ilgilendiren çeşitli konular hakkında maddeler bulunmaktadır.

Birleşmiş Milletler Teşkilatı

Dünya Turizm Örgütü

Model Birleşmiş Milletler

Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 353 sayılı kararı

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 186 sayılı kararı

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1898 sayılı kararı

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 383 sayılı kararı

Birleşmiş Milletler Teşkilatı