Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Corpus Iuris Civilis

Kısaca: Corpus Iuris (veya Juris) Civilis 529-534 yılları arasında Doğu Roma İmparatoru I. Justinianos tarafından hazırlatılan, Roma Hukuku konusunda en geniş ve derinlemesine bilgi veren, sonradan bu ismiyle anılan hukuk külliyatıdır. ...devamı ☟

Corpus iuris civilis
Corpus Iuris Civilis

Corpus Iuris (veya Juris) Civilis 529-534 yılları arasında Doğu Roma İmparatoru I. Justinianos tarafından hazırlatılan, Roma Hukuku konusunda en geniş ve derinlemesine bilgi veren, sonradan bu ismiyle anılan hukuk külliyatıdır.

Justinianos Dönemi ve özelikleri

İmparator I. Justinianos'un tahta çıktığı tarih olan 527 yılından, ölüm tarihi olan 565 yılına kadar geçen süre, Justinianos Dönemi olarak bilinir. İmparator Justinianos tahta çıktığında Roma Devleti her bakımdan zayıflamış ve güç kaybetmişti. Topraklarının çoğunu kaybetmiş, askeri alanda başarısızlıklara uğramış, ekonomik ve kültürel alanda gerilemiş bir devlet vardı. Justinianos, devleti içine düştüğü bu zor durumdan kurtabilmek için uzun bir mücadeleye girişti. Zaferlerle sonuçlanan savaşlarla kaybedilen toprakların bir kısmını yeniden kazandı. Siyasi birliği tesis etti. Bayındırlık işlerine ağırlık vererek yollar, köprüler ve kiliseler yaptırdı. Bunlardan İstanbul'daki Ayasofya ve su kemeri, günümüze kadar gelen en önemli eserlerindendir. Maddi anlamda önemli başarılar kazanan Justinianos, bu başarıların manevi alanda yapılacak işlerle desteklenmesi gerektiğine inanıyordu. Bu amaçla din ve hukuk birliğini sağlamaya çalıştı. O zamana kadar Hıristiyanlık toplumun büyük bir kesimi tarafından benimsenmişti. Ancak çeşitli mezhepler arasında görüş ayrılıkları kendini göstermeye başlamıştı. Justinianos, bu mezheplerden çoğunu kaldırarak Ortodoksluk'u devletin ortak dini olarak halka benimsetmeye, kiliseyi de kendi güdümüne sokmaya çalıştı. Dini ve siyasi birliği önemli ölçüde gerçekleştiren Justinianos, hukuk alanında da reform yapmak, eski Roma Hukuku'nu yeniden canlandırarak hukuk birliğini de sağlamak istiyordu. Bu amaçla Corpus Iuris Civilis adı verilen meşhur eseri hazırlattı. Justinianos'un yaptığı işlerin pek çoğu onun ölümüyle birlikte sona erdiği halde Corpus Iuris Civilis, günümüze kadar intikal etmiş önemli bir eserdir. Aslında İmparator Justinianos, ününü bu esere borçludur. Zira Klasik Dönem Roma Hukuku hakkındaki bilgilerimiz önemli ölçüde Corpus Iuris Civilis'e dayanmaktadır. Roma Hukuku'nun Avrupa'yı etkilemesi bu eser sayesinde olmuştur.

Hazırlanışı ve Bölümleri

Justinianos, kendisinden doksan yıl önce (438) kanunlaştırma faaliyetlerini yapan II. Theodosius'un çalışmalarını (

Codex

Theodosianus) yeniden değerlendirilmesi için 528 yılının Şubat ayında, aralarında Tribonianus'un da bulunduğu on hukukçudan oluşan bir komisyon kurdurdu. Bu komisyon artık kullanılmayan kuralların tamamını yürürlükten kaldırarak bazı kurallar arasındaki çelişkileri gidermek için birleştirme ve değiştirme faaliyetleri yapmakla görevlendirilmişti. Bu çalışmalar tamamlanınca

Codex

, 529 yılının Nisan ayında İmparator Justinianos tarafından yürürlüğe sokuldu. Tribonianus Justinianos'un yasalaştırma faaliyetlerindeki yardımcısydı. Birinci

Codex

 'i yazan komisyonda üye, Digesta,

Institutiones

 ve ikinci

Codex

 'i hazırlayan komisyonda başkan olarak çalışmıştı. Interpolatio 'lar ona atfedildiğinden emblamata Triboniani olarak ifade edildi. 545 yılından ölene kadar bugün adalet bakanlığına benzer görev yapmış.Böylece, Tribonianus'un yardımı ile leges denilen imparator emirnameleri (constitutiones) ve iura denilen klasik hukukçuların eserleri o zamanın gereksinimlerini karşılayacak şekilde iki büyük derleme olarak hazırlandı. İmparator, emirnamelerini içeren

Codex

 ve klasik hukukçuların eserlerini içeren Digesta 'dan sonra daha basit ve kısa el kitabı niteliğinde olan

Institutiones

 'i yayınlandı. Justinianos'un imparator olduğu dönem içinde çıkardığı yeni emirnamelerin de

Novellae

 ismi altında toplanması ile oluşturulan dört bölümlük eser, Ortaçağda Corpus Iuris Civilis adı ile biraya getirilerek Roma Hukuku'nun temel bilgi kaynağını oluşturuldu.. Justinianos'un bu eseri ilk zamanlarda bölüm bölüm birbirinden ayrı kitaplar halinde kopyalanmaktaydı. Matbaanın icadının yapıldığı 15. yüzyılın ikinci yarısından itibaran bugünkü biçimiyle birarada basılmaya başlandı. 16. yüzyıldan bu yana elde bulunan çeşitli el yazması metinler karşılaştırılarak ve dilbilimi kuralları göz önünde bulundurularak bazı çalışmalar yapıldı. Eserin bütününü bir araya toplayarak ilk kez bastıran, 1583 yılında Fransız humanisti Dionysius Gothofredus olmuştur. Cenevre'de yapılmış olan bu ilk baskı, uzun zaman model olarak kaldı. Esere daha önceden de Corpus Iuris ismi verilmekte idi. Fakat basılı bir örnek üzerinde bu ismi ilk defa kullanan Dionysus oldu. Sonuna Civilis eklenmesi, söz konusu eseri yine Corpus Iuris ismiyle anılan Hıristiyan hukukundan (Corpus Iuris Canonici) ayırmak için yapılmıştır. Corpus Iuris Civilis 'in dört bölümden oluştuğu söylense de daha önce değinildiği gibi Justinianos, bu derlemeyi üç bölüm (

Institutiones

, Digesta (Pandectae) ve

Codex

) olarak tasarlamış ve dördüncü bölüm (

Novellae

), derlemeye Ortaçağda eklenmişti.

Institutiones

Hukuk kuralları anlamına gelen

Institutiones

, uygulanan hukukun ana hatlarını belli bir düzen içinde saptamak, bir başka deyişle, uygulanan hukuk kakkında bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Bu nedenle

Institutiones

, hukuk bilimine başlangıç konusunda bir ders kitabı niteliğindeydi. olmak üzere bazı klasik hukukçuların aynı nitelikteki eserlerini örnek almak suretiyle hazırlanmış, fakat hangi bölümlerin nereden alındığını tespit etme imkanı bulunamamıştır. Eser, 533 yılında yayınlanarak yürürlüğe konuldu. Hukuk öğrenimine başlangıç tarzında bir ders kitabına benzemekle beraber imparatorun iradesini yansıttığı için kanun gücündeydi.Klasik Dönem hukukçularının eserlerinden alınmış ve belli bir sistem içinde toplanmış parçaların özetlerinden (fragmenta) oluşmuştur. Bu amaçla eserleri taranan hukukçular, Klasik Hukuk Dönemi'nin en değerli, en seçme hukukçulardır. Böylece Justinianos, Digesta 'da yer vererek, İsa'dan sonra ilk üç yüzyılda yaşamış olan Salvius Iulianus, Celsus, Marcellus, Papinianus, Paulus gibi Roma Hukuku'nun en önemli eserlerini günümüze kadar gelmesini sağlamıştır. Bu nedenle, Digesta, Corpus Iuris Civilis 'in hukuk bilimi ve hukuk tarihi açısından en önemli bölümüdür. Digesta toplam 50 kitaba ayrılmıştır. Her kitap fasıllara, fasıllar parçalara, uzun parçalar ise paragraflara ayrılmıştır.530 yılında Tribonianus'un başkanlığında on bir avukat, ikisi İstanbul'dan, diğer ikisi Beyrut'dan dört profesör ve bir memurdan oluşan on altı kişilik derleyiciler (compilator 'lar) kurulu tarafından hazırlanmaya başlanan eser, 533 yılında tamamlanarak yürürlüğe girmiştir.Digesta'da imparator, iradesini yansıttığı için kanun gücündeydi.

Codex

İmparator emirnameleri anlamında kullanılan

Codex

, Corpus Iuris Civilisin üçüncü bölümüdür. İmparator Hadrianus'tan Justinianos'a kadar yaşamış olan tüm imparator emirnameleri bu kitapta toplanmıştır.

Codex

, on iki kitaptan oluşmaktadır. Kitaplar fasıllara ayrılmıştır. Her fasılda yer alan emirnameler ise, tarih sırasına göre eskiden yeniye doğru, o emirnameyi çıkaran imparatorun adı ve emirnamelerin yayınlandığı tarihle birlikte dizilmiştir.

Novellae

Bu bölüm Justinianos'un ölümünden çok sonra 16. yüzyılda Corpus Iuris Civilis 'e eklenmiştir.

Novellae

 'de yine Justinianos Dönemi'nde onun tarafından çıkarılan emirnameler bulunmaktadır. Corpus Iuris Civilisin 534 tarihinde tamamlanmasının ardından 565 yılına kadar iktidarda kalan Justinianos, pek çok yeni emirname yayınlamıştı. Fakat bu emirnameler onun sağlığında Corpus Iuris Civilise alınmamıştı. Daha sonra bunlar bir araya getirilerek

Novellae

leges (yeni kanunlar) adı altında toplandı ve dördüncü bir bölüm olarak Corpus Iuris Civilis'e eklendi. Dış bağlantılar * The Roman Law Library, incl. Corpus Iuris Civilis (Latin & Translations) * Corpus Iuris Civilis Lionnes, Hugues de la Porte, 1558-1560.

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Corpus iuris civilis Resimleri