Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Denizci Cumhuriyetler

Kısaca: Denizci cumhuriyetler (İtalyanca: Repubbliche marinare) İtalya’da Orta Çağ’da ortaya çıkan ve gelişen şehir devletlerini tanımlar. Bunlardan en bilinenleri Pisa, Cenova ve Venedik’dir. Bu devletler birbirleriyle hem askeri hem de ekonomik anlamda rekabet halinde olmuşlardır. 10 ila 13. yüzyıllar arasında Akdeniz bölgesinde egemenlikleri altındaki ticaret yollarını korumak ve genişletmek için güçlü donanmalar kurmuşlardır. Bu açıdan Haçlı Seferlerine lojistik olarak büyük destek vermişlerdir. Cum ...devamı ☟

Denizci cumhuriyetler (İtalyanca: Repubbliche marinare) İtalya’da Orta Çağ’da ortaya çıkan ve gelişen şehir devletlerini tanımlar. Bunlardan en bilinenleri

Pisa

,

Cenova

 ve

Venedik

’dir. Bu devletler birbirleriyle hem askeri hem de ekonomik anlamda rekabet halinde olmuşlardır. 10 ila 13. yüzyıllar arasında Akdeniz bölgesinde egemenlikleri altındaki ticaret yollarını korumak ve genişletmek için güçlü donanmalar kurmuşlardır. Bu açıdan Haçlı Seferlerine lojistik olarak büyük destek vermişlerdir. Cumhuriyetler güçlü imparatorluklar arasında hayatta kalabilmek için çok çeşitli ittifaklarda bulunmuşlardır. Genel bakış Denizci cumhuriyetler şehir devletleriydi. Genellikle bağımsız cumhuriyet olarak örgütlenmişlerdi. Toprakları genellikle Doğu Roma İmparatorluğu eski topraklarıydı. Şehirler genelde benzer hükümet sistemleri egemendi, toplumsal ve ekonomik hayatta tüccar sınıflar ellerinde muazzam bir güç biriktirmiştir. Denizci cumhuriyetler Haçlı Seferleri’ne yoğun olarak destek vermiştir. Bu savaşların ardından oluşan siyasi durumdan faydalanarak siyasi ve ekonomik egemenliğini geliştirmiştir. Özellikle Dördüncü Haçlı seferi Kudüs’ü kurtarma amacıyla yola çıkmış ancak

Venedik

Cumhuriyeti Doçesi Enrico Dandolo seferi kendi amaçları için kullanarak Konstantinopolis yağmalanmış, Bizans İmparatorluğunun yerine uzun ömürlü olmayan Latin İmparatorluğu kurulmuştur. Her bir denizci cumhuriyetin denizaşırı toprakları ve ticaret üsleri bulunuyordu. Bu kapsamda Akdeniz’deki çok sayıdaki ada, Sardinya, Korsika, Adriyatik Denizine kıyısı olan şehirler, Ege Denizi ile Karadeniz kıyıları, Kırım toprakları ve Kuzey Afrika sahilleri sayılabilir. Bu anlamda Yunanistan ve Kıbrıs’ı uzun süre elinde bulunduran

Venedik

öne çıkmaktadır. Çok bilinen denizci cumhuriyetlerin dışında sınırlı etkiye sahip olarak kısa süreli varolmuş cumhuriyetler de bulunmaktadır. Gaeta,

Ancona

, Trani ve Noli bunların arasındadır. Dalmaçya kıyısındaki

Ragusa

Cumhuriyeti de dönemsel etkiye sahip olmuştur. Doğuşu 11.yüzyıl başlarında Avrupa kıtasında karayolu ticaretinin güvenlik sorunları nedeniyle deniz ticareti tercih edilmiş, Akdeniz çerçevesinde ticari hatlar gelişmiştir. Bu dönemde gelişen bazı kıyı şehirleri güçlenerek Avrupa çapında siyasi ve ekonomik güce sahip olacaktır. Zaman zaman bu şehirler çoğunlukla Saracen korsan saldırılarına maruz kaldıkları için kendi güvenliklerini sağlama yoluna giderek güçlü donanmalar kurmuşlardır. Bu donanmalar sayesinde savunma durumundan saldırı durumuna geçen deniz cumhuriyetleri, Doğu Roma ile Arap-Müslüman donanmaları arasındaki rekabetin yarattığı ortamda deniz aşırı topraklar ele geçirmiş, ticaret yollarının denetimini sağlamışlardır. Gelişmesi Kurumsal olarak şehir devletleri bağımsız cumhuriyetler olarak örgütlenmiştir. Bunda en büyük toplumsal destek iktidarın dayandığı tüccar sınıf olmuştur. Denizci cumhuriyetlerin ortaya çıktığı dönem, Avrupa’nın siyasi etkisinin doğuya doğru genişlediği ve modern kapitalizmin öncülü olarak sayılabilecek mali ve üretim sisteminin hakim olmaya başladığı dönemdir. İtalya’daki denizci cumhuriyetler altın paraları ticarette yeniden kullanıma sokmuş, ülkeler arası ticari ilişkileri geliştirmeye başlamış, ayrıntılı muhasebe kayıtları tutmuştur. Aynı zamanda ticaret yollarının gelişmesi de denizcilikteki teknolojik gelişmeler için bir itici güç sağlamıştır. Bu dönemde gerçekleşen Haçlı Seferleri denizci cumhuriyetlerin yayılmacı politikalarıyla örtüşmüştür. Kutsal bölgelere gerçekleştirilen taşımacılığın karşılığında denizci cumhuriyetler yeni ele geçirilen bölgelerde ayrıcalıklar elde etmiştir. Doğu Akdeniz ve Karadeniz bölgesine açılan denizci cumhuriyetler çok sayıda ticaret üssü oluşturmuş, yeni topraklar ele geçirmiştir. Özellikle imtiyazlı konumları gereği kendilerine tanınan yerlerde ticaret yürüten İtalyan devletleri şehirlerde bulundukları bölge, mahalle hatta caddede İtalyan yasalarının geçerli olmasını sağlayabilmiş ve bu şekilde çeşitli ticari merkezler kurmuşlardır. Konstantinopolis’deki Pera, sonra da şehir Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine geçip İstanbul adını aldıktan sonra Beyoğlu adıyla anılan bölge önce

Cenova

sonra da

Venedik

için en önemli ticari merkezlerden birisi konumuna gelmiştir. Denizci cumhuriyetlerin ömürleri birbirinden çok farklı olmuştur.

Venedik

,

Cenova

gibi cumhuriyetler Orta Çağın tamamını kapsayan dönemde bağımsızlıklarını koruyabilirken ancak Napolyon Bonapart döneminde işgal edilebilmiştir. Diğer cumhuriyetler ise Rönesans dönemi boyunca bağımsız kalabilmiştir.

Pisa

, Floransa egemenliğine boyun eğmiş,

Ancona

Papalık Devleti tarafından ele geçirilmiş,

Amalfi

de Normanların işgaline maruz kalmıştır.

Amalfi

Avrupa çapında önemli rol oynayan ilk denizci cumhuriyet

Amalfi

Cumhuriyeti olur. Arapların hakimiyetinden Akdeniz ticareti egemenliğini ele geçiren

Amalfi

tacirleri 10.yüzyılda İtalya’nın güneyinde ve Ortadoğu’da ticari üsler kurmuştur. Konstantinopolis şehrinde ilk ticari koloni kuran da onlardır.

Amalfi

li tüccarlar kendi isimleriyle anılan yasaları oluşturarak ticarette gözetilmesi gerekenleri yazılı hale getirmiştir. 1039 yılında

Amalfi

, Salerno Prensliğinin denetimine girer. 1073 yılında Robert Guiscard şehri ele geçirir.

Amalfi

halkı 1096 yılında ayaklanarak bağımsızlığını ilan etse de 1101 yılında ayaklanma bastırılır. 1130 yılındaki isyan da bir yıl içinde bastırılacaktır. 1137 yılında şehir doğal afetler (özellikle sel baskınları) ve Norman istilaları sonucu güçsüz düşecek ve ticari bir merkez olma özelliğini Napoli şehrine kaptıracaktır.

Ancona

774 yılından itibaren Papalık Devleti içinde yeralan

Ancona

, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğunun yayılma etkisine maruz kalsa da 12.yüzyıla doğru bağımsızlığını kazanmaya başlar. Denizdeki hakimiyetleri

Venedik

egemenliğinin baskısı altında kalmış olsa da özellikle Doğu Roma İmparatorluğu ile yakın ticari ve ekonomik ilişkileriyle öne çıkar.

Ragusa

Cumhuriyeti ve Macaristan Krallığı ile çok iyi ilişkier içinde olmuştur. Doğu Roma İmparatorluğu ile yakın ilişkilerine rağmen özellikle Osmanlı İmparatorluğu ve öncülleriyle iyi ilişkiler içinde olmuş, Türklerin İtalya ile olan ekonomik bağlantılarının ana halkası olmuşlardır.

Ancona

’nın bağımsız varlığı sürekli tehdit altında olmuş olmasına rağmen şehir devleti diğer hiçbir denizci cumhuriyete saldırmamıştır. 1532 yılında bağımsızlığını kaybederek Papa VII Clement döneminde Papalık Devleti’ne katılmıştır.

Cenova

Cenova

, Akdeniz’de Arap korsanların egemenliğinin hissedildiği 10.yüzyılla beraber şehir devlet olarak ortaya çıkmaya başlar. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu’nun himayesinde olarak

Pisa

 ile yapılan ittifak sonucu Arapların gücü Akdeniz’de kırılmaya başlanır. Batı Akdeniz bölgesinde donanması sayesinde gücünü hissettiren cumhuriyet Korsika, Provence ve Balear Adaları yeniden fethedilir.

Cenova

’daki şehir kapsamındaki tüm tacirlerin Compagna Communis adı verilen birliğinin asillerin desteğiyle kurulmasıyla birlikte

Cenova

cumhuriyeti fiilen kurulmuş olur. Ceneviz Cumhuriyeti, Birinci Haçlı seferinden çok karlı çıkmıştır. Sefere katılan

Cenova

, kutsal topraklarda fethedilen topraklar üzerinde

Cenova

lı tacirler için muazzam ayrıcalıklar elde etmiştir. Ayrıca Dördüncü Haçlı seferinin ardından kurulan Latin İmparatorluğu’nun 1265 yılındaki çöküşünden önce 1261 yılında İznik İmparatorluğu ile

Cenova

arasında imzalanan Nymphaeum Antlaşması ile ayrıcalıklarını Doğu Roma İmparatoru VIII. Mikhail Palaiologos’a dikte ettirmiştir. Sonrasında

Venedik

lilerin Karadeniz’den atılmasıyla burada ticaret

Cenova

egemenliğine geçmiş, 1284 yılındaki Meloria Muharebesi ile

Pisa

da mağlup edilmiştir. 1298 yılında

Cenova

donanması Dalmaçya açıklarındaki Korčula Adası bölgesinde

Venedik

donanmasını mağlup etmiştir. Muharebe sırasında

Venedik

li asil Andrea Dandolo öldürülmüş,

Venedik

donanmasındaki bir gemiye komuta eden Marco Polo da esir edilmiştir. 15.yüzyılda salgın hastalıkların ve yabancı istilaların tehditi altında bulunan cumhuriyet 1528 yılında Andrea Doria komutasında yeniden eski görkemli günlerine dönecektir. Bu dönemde daha çok İspanya monarşisinin desteğiyle eski ticaret ağının kazançlarını yakalayacaktır. Bu dönemde İspanya’nın yanı sıra Fransa hakimiyetini de hisseden şehir, Napolyon Bonapart döneminde Fransız işgalini yaşar. 1815 yılında şehir Sardinya Krallığı egemenliğine girince şehir ekonomisinin bozulması üzerine tacirler ve ustalar Amerika kıtasına toplu şekilde göç etmiştir.

Pisa

11.yüzyılın başlarında

Cenova

ile ittifak halkinde olan

Pisa

Arapların Akdeniz’de yenilmesi üzerine Korsika’ya hakim olur ve Tiren Denizinin denetimini ele geçirir. İzleyen dönemde güçlenen

Pisa

, Konstantinopolis’de ayrı bir ticari merkeze sahip olur.

Pisa

lılar Birinci Haçlı seferine katılmış ve Kudüs’ün alınmasında yer almışlardır.

Pisa

cumhuriyeti 13.yüzyılda bir dönem müttefiki olan

Cenova

ile savaşın eşiğine gelir. 1284 yılındaki Meloria Muharebesinde yenilen

Pisa

donanması çoğu denizaşırı topraklarının denetimi kaybedecektir. 1324 yılında Aragon Krallığının Sardinya’yı işgal etmesiyle buradaki topraklarını tamamen yitiren cumhuriyet çeşitli ayaklanmaların başarısız olmasının ardından 1406 yılında Floransa’nın denetimine girer.

Ragusa

7.yüzyılın ilk yarısında şehir Doğu Akdeniz bölgesinde ticaret yapmaya başlar. 11.yüzyıl ile birlikte Adriyatik Denizinde öne çıkan denizci ve ticaret şehri olur. Şehirdeki bilinen ilk yazılı ticari antlaşma 1148 yılında Molfetta şehriyle imzalanmıştır. 1204 yılında Dördüncü Haçlı seferi esnasında Konstantinopolis’in düşmesiyle beraber şehir,

Venedik

egemenliğine geçer. Bu şekilde

Ragusa

ileride kurulacak olan cumhuriyetin kurumsal altyapısını kazanmış olur. 1358 yılında Macaristan Krallığı ile yapılan savaşta mağlup olan

Venedik

, Zadar Antlaşması kapsamında Dalmaçya’daki topraklarını kaybeder.

Ragusa

ise Macar egemenliğini kabul etse de içişlerinde serbestlik hakkını korur. 1403 yılında itibaren bu dönemde güçlü bir donanmaya ve sıkı tahkimatlı iki limanıyla şehre Respublica Ragusina denmeye başlanır.

Gelişmesi

ni deniz ticaretine borçlu olan şehir Adriyatik Denizinin güneyindeki güçlü varlığıyla bulunduğu bölgede

Venedik

Cumhuriyetine kafa tutmaya başlar. Bu yönde diğer bir denizci cumhuriyet olan

Ancona

ile müttefik olur. Bu sayede Adriyatik bölgesinin

Venedik

Gölü olmasının önüne geçilir.

Ancona

-

Ragusa

işbirliği sayesinde

Venedik

’e alternatif ticaret yolları geliştirilir. 15.yüzyılla beraber şehir artık Balkanlar ve Ortadoğuya açılan önemli bir geçiş yeri halindedir. Şehir yüksek gelişmişlik düzeyi sayesinde ilk eczane, ilk karantina bölgesi gibi uygulamaların yanı sıra 1418 yılında köle ticaretinin kaldırılması gibi adımlara da imza atar. Osmanlıların 1526 yılındaki Mohaç Muharebesi sonucunda Balkanlarda ilerleyerek Macar egemenliğine son verdiği dönemde şehir resmi olarak Osmanlı himayesine girer. Sultana verilecek yıllık cizye karşılığında şehir bağımsızlığını korur. 17.yüzyılla beraber Yeni Dünyanın keşfi gibi etkenlerle azalan bölgesel ticaret yüzünden şehir duraklama dönemine girer. 1667 yılındaki depremde yaklaşık 5 bin kişiyi kaybeden şehir Fransa ve İngiltere yardımıyla yeniden kurulur. 1718 yılındaki Pasarofça Antlaşması ile egemenliği kabul edilen şehir 1798 yılında Avusturya İmparatorluğu tarafından işgal edilir. Şehir sonrasında 1808 yılında Napolyon Bonapart ordularınca alınacak ve İtalya Krallığı bağlanacaktır.

Venedik

Venedik

Cumhuriyetinin kurulması 421 yılına kadar dayanır. Bu dönemde Doğu Roma İmparatorluğunun bir kısmı olarak ticaret merkezidir.

Venedik

Doğu Roma’nın Arap ve Norman istilalarına karşı hep müttefiki olmuştur. 1000 yılına gelindiğinde Adriyatik Denizine doğru yayılan

Venedik

korsanlarla yaptığı mücadeleyi kazanarak Dalmaçya yönüne doğru genişler. 13.yüzyıla gelindiğinde cumhuriyet Akdeniz ve Ortadoğuda önde gelen ticaret hatlarını denetimi altına almıştır. Dördüncü Haçlı seferinde

Venedik

donanması belirleyici olmuş ve ticari öneme sahip Doğu Roma kentleri ele geçirilmiştir. 1207 yılında Korfu ve 1209 yılında Girit’in ele geçirilmesiyle çok önemli ticaret üsleri elde edilir, Ortadoğudaki üsler genişletilir. Özellikle 14.yüzyılın sonuna doğru

Venedik

Avrupa2nın en zengin devleti konumundadır. Doğu Akdeniz bölgesindeki

Venedik

etkisi Osmanlı İmparatorluğunun genişlemesiyle tehdit altına girer.

Venedik

Cumhuriyeti 1797 yılında Napolyon Bonapart tarafından işgal edilinceye kadar en geniş toprağa sahip ve en güçlü denizci cumhuriyet olmuştur. Napolyon Savaşlarının ardından yeniden bağımsızlığını kazansa da artık sadece kağıt üzerinde bir cumhuriyettir. 1848 yılında Avusturya Ordularının işgaline uğrayan şehir 1866 yılında İtalya Krallığı’na katılır. İkili ilişkiler Denizci cumhuriyetler arasındaki ilişkiler cumhuriyetlerin ticaret üzerine kurulu olmalarına bağlı şekilde gelişmiştir. Bu anlamda cumhuriyetler arasında siyasi ve ekonomik antlaşmalar yapılmıştır. Ancak ticari hatların ve bölgesel ekonomik ayrıcalıkların paylaşılması için sürekli bir mücadele gerçekleşmekteydi. Diplomatik alanda çözümlenemeyen sorunlar çeşitli çatışamalara neden olmuştur. Ayrıca ortak düşmana karşı zaman zaman ittifak yapan cumhuriyetler özellikle Haçlı Seferleri sayesinde geniş imtiyazlar ve kazançlar elde etmiştir.

İç çatışmalar

*Aziz Sabas Savaşı 1256-1270 :

Venedik

:1288 yılında

Cenova

Akka'daki topraklarını geri alır *Meloria Muharebesi 1284 :

Pisa

:

Cenova

zaferi *Korčula Muharebesi 1298 :

Venedik

:

Cenova

zaferi *Chioggia Savaşı 1376-1381 :

Venedik

:

Venedik

zaferi

Ortak düşmana karşı ittifaklar

*Birinci Haçlı seferi 1096-1099 :Selçuklular'a karşı :Haçlı zaferi *Dördüncü Haçlı seferi 1200-1204 :'na karşı :Konstantinopolis düşer, Latin İmparatorluğu kurulur *Mohaç Muharebesi 1526 : Osmanlı İmparatorluğu'na karşı :Osmanlı zaferi *İnebahtı Deniz Muharebesi 1571 : Osmanlı İmparatorluğu'na karşı :Haçlı zaferi Zaman çizelgesi ImageSize = width:1000 height:auto barincrement:20 PlotArea = top:10 bottom:50 right:130 left:20 AlignBars = late DateFormat = yyyy Period = from:650 till:1850 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:100 start:650 Colors = id:

Amalfi

value:rgb(1,0.6,0) legend:

Amalfi

id:

Ancona

value:rgb(0,0,1) legend:

Ancona

id:

Cenova

value:rgb(1,0.6,0) legend:

Cenova

id:

Pisa

value:rgb(0,0,1) legend:

Pisa

id:

Ragusa

value:rgb(1,0.6,0) legend:

Ragusa

id:

Venedik

value:rgb(0,0,1) legend:

Venedik

Legend = columns:4 left:150 top:24 columnwidth:200 TextData = pos:(20,27) textcolor:black fontsize:M text:"Denizci cumhuriyetler" BarData = barset:PM PlotData= width:5 align:left fontsize:S shift:(5,-4) anchor:till barset:PM from:1000 till:1137 color:

Amalfi

text:"

Amalfi

Cumhuriyeti" fontsize:10 from:1100 till:1532 color:

Ancona

text:"

Ancona

Cumhuriyeti" fontsize:10 from:1005 till:1815 color:

Cenova

text:"Ceneviz Cumhuriyeti" fontsize:10 from:1016 till:1406 color:

Pisa

text:"

Pisa

Cumhuriyeti" fontsize:10 from:1358 till:1808 color:

Ragusa

text:"

Ragusa

Cumhuriyeti" fontsize:10 from:697 till:1797 color:

Venedik

text:"

Venedik

Cumhuriyeti" fontsize:10 Kaynakça Konuyla ilgili yazılan eserler *Armando Lodolini, Le repubbliche del mare, edizioni Biblioteca di storia patria, (Ente per la diffusione e l'educazione storica) Roma, 1967 *G. Benvenuti, Le Repubbliche Marinare.

Amalfi

,

Pisa

, Genova, Venezia - Newton & Compton editori, Roma 1989. *Marc'Antonio Bragadin, Storia delle Repubbliche marinare, Odoya, Bologna 2010, 240 pp., ISBN 978-88-6288-082-4. *A. Frugoni - Le Repubbliche Marinare - ERI, Torino 1958. *P. Gianfaldoni - Le antiche Repubbliche marinare. Le origini, la storia, le regate - CLD, 2001.

Pisa

: *M. Chiaverini, Repubblica imperiale pisana. La vittoria navale su Genova del 1241: alcuni aspetti, antefatti vicini e lontani, misteri e coincidenze,

Pisa

Offset Grafica, 1999. *M. Chiaverini, Il ‘Porto

Pisa

no’ alla foce del Don tra il XIII e XIV secolo,

Pisa

, MARICH Studio storico editoriale, 2000. *M. Chiaverini, La battaglia di Saint-Gilles nel 1165 tra

Pisa

e Genova. Le lotte di predominio, tra misteri ed intrighi, nella Francia meridionale dei secoli XI-XII,

Pisa

, MARICH Studio storico editoriale, 2004. Ayrıca bakınız *İtalyan şehir devletleri *Talassokrasi

Dış bağlantılar

* İtalya şehir devletleri 22 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.