Dersim İsyanı

Kısaca: Dersim İsyanı Tunceli bölgesinde (eski adı il Dersim) 1930'larda meydana gelen ayaklanma. ...devamı ☟

Dersim İsyanı
Dersim İsyanı

Dersim İsyanı Tunceli bölgesinde (eski adı il Dersim) 1930`larda meydana gelen ayaklanma.

Osmanlı döneminde yüzyıllarca yurtluk ve ocaklık biçiminde özerk olarak yönetilen Dersim bölgesinde özellikle Tanzimat döneminde merkezi yönetimin güçlendirilmesi amacına yönelik düzenlemelerine karşı sık sık ayaklanmalar çıkmıştır.(1847,1877-78,1885,1892,1893-95,1907,1911,1916).

Yörenin doğal koşulları ve aşiret temeline dayanan toplumsal yapısı, merkezi yönetimlerin otorite kurmasını engellemişti. Cumhuriyet döneminde de bölgede egemen olan aşiret düzenini dağıtmak ve devlet gücünü yerleştirmek amacıyla bazı girişimler yapıldı.1930`ların ilk yarısında bölgede meydana gelen ayaklanmalar bastırıldıktan sonra , 1935`te 2884 sayılı Tunceli Vilayeti`nin idaresi hakkında kanun çıkarıldı. Buna göre Tunceli iline bir askeri vali atanacaktı. Aynı zamanada dördüncü genel müfettiş sıfatını alan valinin (general Abdullah Alpdoğan) geniş yönetsel, askeri ve yargısal yetkileri vardı. Düzeni sağlamak ve güvenlik açısından gerekli gördüğü durumlarda ilde yaşayan kişileri ve aileleri ,il sınırları içinde bir yerden bir başka yere göndermeye , il sınırları içinde oturmalarını yasaklamaya da yetkiliydi.

Yasanın uygulanmaya başlamasıyla 1937 başlarında yeni olaylar çıktı. Bölgede güvenlik sağlanamadı ve hükümet otoritesi kurulamadı. Bu sırada Suriye sınırına ve sınıra yakın bölge ve illerde benzer olaylar görüldü. Hatay`a bağımsızlık tanıyan Milletler Cemiyeti kararından sonra ,TBMM`de yapılan görüşmelerde, bu gelişmelerin başta Fransa ve Fransa`nın mandası altındaki Suriye tarafından kışkırtıldığı ileri sürüldü. Başbakan İsmet İnönü ise, Tunceli İlinde iki yıldır izlenen reform programının amacının bölgenin uygar bir hale getirilmesi olduğunu belirterek,programa karşı bölgede direniş olduğunu belirtti.

Abasan aşireti reisi ve kendisine `Dersim generali` sıfatını yakıştıran Seyit Rıza önderliğinde asker ve vergi vermek istemeyen aşiretlerce yeni bir ayaklanma patlak verdi. Ayaklanmaya Kureyşan aşireti dışında Haydaran, Yusufhan ve Demenan aşiretlerinden oluşan yaklaşık 5,000 kişilik bir ayaklanmacı grubu katıdı. Ayaklanma 20-21 mart gecesi Harsik köprüsünün yıkılması, köprüyle Kahnut bucağı arasındaki telefon hattının kesilmesiyle başladı. Mart-Nisan 1937`de olayların genişlemesi üzerine general Abdullah Alpdoğan komutasında başlatılan askeri harekat, 13 eylül 1937`de sona erdi. Yöre halkının bir kısmı başka illere gönderildi.

Askeri harekattan sonra yapılan yargılma 15 Kasım 1937`de sona erdi. Ayaklanmanın lideri Seyit Rıza ile 6 kişi idam edildi. Çok sayıda ayaklanmacı değişik hapis cezalarına çarptırıldı. Ama olaylar durulmayınca 1938`de yeni bir ayaklanma çıktı. Bunun üzerine başlatılan ikinci askeri harekat sonunda Eylül 1938`de ayaklanma tamamen bastırıldı.

Kaynaklar

Vikipedi

misafir - 8 yıl önce
dersim isyanı ile ilgili olarak mutlaka karerli mehmet efendinin "yazılmayan tarih koçgiri-şeyh sait-dersim isyanı" kalan yayınlarında çıkan kitabını mutlaka okuyun ve doğruları insanlarımıza aktarın.selamlar

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Dersim İsyanı Resimleri

Nuri Dersimi
2 yıl önce

Akpınar, Hozat, Dersim Sancağı - 22 Ağustos 1973, Halep), Koçgiri İsyanı ve Dersim İsyanına adı karışmış Alevi-Kürt (kendi anlatımı ve bazı kaynaklara...

Dersim ayaklanmaları
6 yıl önce

ayaklanmalarına katılmayan Dersim aşiretleri, 1937-1938 yıllarında Dersim İsyanı olarak adlandırılan olaylarda yeniden ayaklandı. Bu isyanı Seyit Rıza gerçekleştirdi...

Seyit Rıza
6 yıl önce

1937–1938 Dersim İsyanı'nın mimarı ve baş lideri. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerinde rejime karşı çıkarılan isyanlardan biri olan Dersim İsyanı'nın liderlerinden...

Dersim İsyanı
Ekrem Baydar
6 yıl önce

Suikastı sırasında İstanbul Emniyet Müdürlüğü yapmıştır. 1937 yılında Dersim İsyanı Tunceli Valiliği yapmıştır. ^ "Emekli General Baydar vefat etti". Cumhuriyet...

Kızıldere, Ceyhan
2 yıl önce

Kızıldere, Adana ilinin Ceyhan ilçesine bağlı bir mahalledir. Köy 1938 Dersim isyanı sırasında sürgün edilen Aleviler tarafından kurulmuştur. Köy halkı aslen...

Kızıldere, Ceyhan, 1984, 1989, 1994, 1997, 1999, 2000, 2004, 2007, Adana, Adana (il)
Abdullah Alpdoğan
2 yıl önce

Toplumsal Mühendislik, Dersim-Sason (1934-1946). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.  ^ Hüseyin Aygün (10 Mayıs 2008). "4 Mayıs 1937'yi, "Dersim Katliamı"nı Hatırlamak"...

Tunceli (il)
2 yıl önce

Cumhuriyet döneminde Seyit Rıza önderliğinde Dersim İsyanı'na tanıklık eden Tunceli, 1937-38 yıllarında gerçekleşen Dersim tenkil harekâtı sırasında büyük zarar...

Tunceli (il), 2000, Adana (il), Adıyaman (il), Afyonkarahisar (il), Aksaray (il), Amasya (il), Ankara (il), Antalya (il), Ardahan (il), Artvin (il)
Alevi nüfusu
6 yıl önce

Bunun yanında Türkiye'nin pek çok ilinde Dersim İsyanı ve Koçgiri İsyanı sonrası zorunlu göçe tabi tutulan Dersim Alevileri'de vardır. Alevi olan Zaza,Türkmenler...