Dineveri
Kısaca: Dineveri dokuzuncu yüzyılda yetişmiş Ünlü botanik ve Hanefi mezhebi fıkıh alimi. İsmi, Ahmed bin Davud ed-Dineveri olup, künyesi Ebu Hanife ve Ebu Musa’dır. En-Nahvi, El-Lugavi nisbeleri de verilmiştir. Dokuzuncu yüzyılın başlarında Irak’ın Dinever kasabasında doğdu. Bu yüzden Dineveri lakabıyla şöhret buldu. 895 (H.282) senesinde, doğduğu yerde vefat etti. Küçük yaşta ilim öğrenmeye başlayan ve Bayezid-i Bistami hazretlerinin talebelerinden olan Dineveri, din ve fen ilimlerinde en iyi ...devamı ☟
Küçük yaşta ilim öğrenmeye başlayan ve Bayezid-i Bistami hazretlerinin talebelerinden olan Dineveri, din ve fen ilimlerinde en iyi şekilde yetişti. Nahiv, lugat, matematik, astronomi, kozmografya, botanik, biyoloji, tarih ve hadis ilimlerinde zamanın bir tanesiydi. Kufe ve Basra alimlerinden ilim tahsil etti. Lisan ilmini, Kufeli nahiv alimi İbn-i Sikkit ve babasından öğrendi. Diğer ilimlerde de birçok alimden ders aldı. Arapların dil, örf ve adetlerini ve düşünce yapısını çok iyi bildiğinden, Arap adabını, tefekkürle birleştirdi. Belagatta yüksek bir dereceye sahipti. Önceleri astronomi ile uğraştı ve rasatlar yapmak için İsfehan’a gitti. Yaptığı rasatları, Kitab-ür-Rasad isimli eserinde topladı. Sonraları doğduğu yer olan Dinever’e döndü ve ilmi çalışmalarına devam etti.
Dineveri, otlar üzerinde de derin tetkikler yaptı. Otların kök salıp filizlenmesini, büyüyüp gelişmesini derinlemesine inceledi. Ayrıca, hayvanlar üzerinde araştırmalarda bulundu ve zooloji sahasında da söz sahibi oldu. Özellikle, bal arısı ve nebata zararlı küçük haşerat üzerinde araştırmalar yaparak, botanik ilmi yanında, bugün entomoloji olarak bilinen zoolojinin böcekler bölümüyle ilgili sahada, sonra gelen ilim adamlarına öncülük yaptı.
Zühd ve takvada üstün, hadis ilminde sika (güvenilir) olduğu bildirilen Dineveri, insanlığa faydalı olmak için dinimizin alet ilimlerinde eserler verirken, Müslümanlara rahatlık sağlayan fen bilgileriyle ilgili çalışmalar da yapmış ve eserler vermiştir.
Dineveri’nin yazdığı ve batı dünyasında kendisini tanıtan en Ünlü eseri, Kitab-ün-Nebat’tır. Altı ciltten meydana gelen eser, sahasında yazılanların en tanınmışlarındandır. Eserde, bütün otların Arapça isimleri verilmekte ve özellikleri bildirilerek, tasnifleri yapılmaktadır. Her maddeyi ele alırken, kendinden önce gelen alimlerin ortaya koyduğu tedkikleri zikretti. Bunlara, kendi araştırmalarını ilave etti. Bu eser, kendinden sonra gelen alimler için temel müracaat kaynağı oldu. Dineveri, eserinin üçüncü ve beşinci ciltlerinde, zooloji ile de ilgili önemli bilgiler verdi. Özellikle çekirge ve türlerini tasnif ederek, entomoloji sahasındaki ilmini ortaya koydu.
Eserde; Arap kabilelerinin hangi bitkiye ne ismi verdikleri ve tarifleri, onların lisanından alınarak kaydedilmiştir. Daha çok eski şairlerin şiirlerinde geçen bitkilerin ve Arabistan nebatlarının tarif ve tanımını yapan filolojik bir eser vasfını haizdir. Bunun yanında, Arabistan’ın hangi ikliminde, hangi şartlarda, hangi bitkilerin nasıl yetiştirileceğine dair bilgi veren bir ziraat kitabı hususiyetini taşımaktadır.
Kitabın asıl bölümlerini bitkiler meydana getirmekte ve üç kısımda incelenmektedir. Birinci bölümde ekilen gıda, ikinci bölümde yabani, üçüncü bölümde meyveleri yenen bitkiler anlatılmıştır. Yabani bitkilerin yetiştiği bölgeler, genel yapıları ve sanayide kullanım alanları hakkında bilgi verilmektedir.
Tarih-ül-Ahbar-it-Tival (Ebu Hanife Tarihi) adlı eseri kitapları arasında tam olarak zamanımıza kadar ulaşanıdır. Bu eserinde, dünya tarihini umumi olarak ele alıp, Asr-ı saadet ve halifeler devri hadiseleri hakkında geniş bilgiler vermekte, hadiseleri kendi devrine kadar getirmektedir. Eser, 1888 ve 1912 yıllarında basılmıştır.
Kitab-ül-Fesaha, Kitab-ül-Enva, Kitabu İslah-il-Mantık, Kitab-ül-Küsuf, Kitab-ül-Vesaya, Kitabü Lahn-il-Amme, Cevahir-ül-İlm, Kitab fil-Cebr vel-Mukabele diğer eserlerinden bazılarıdır.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Bu konuda henüz görüş yok.
