Dökümcülük

Kısaca: Dökümcülük Alm. Giessen (n), Guss (m), Fr. Fonte (f) Moulage (m), İng. Casting. Sıvı haldeki metal veya alaşımları önceden hazırlanmış bir kalıba boşaltarak katılaştırma işlemi. İlk olarak altın ve bakırın taş ve kil kalıplara döküldüğü tahmin edilmektedir. M.Ö. 4000 yıllarında balta ve ok başlarının bir kalıba boşaltılarak döküldüğü sanılmaktadır. İlk gerçek dökümhane Çin’de (M.Ö. 1766-1122) Shang Hanedanı zamanında kurulmuştur. O günden 19. yüzyılın so ...devamı ☟

Dökümcülük Alm. Giessen (n), Guss (m), Fr. Fonte (f) Moulage (m), İng. Casting. Sıvı haldeki metal veya alaşımları önceden hazırlanmış bir kalıba boşaltarak katılaştırma işlemi. İlk olarak altın ve bakırın taş ve kil kalıplara döküldüğü tahmin edilmektedir. M.Ö. 4000 yıllarında balta ve ok başlarının bir kalıba boşaltılarak döküldüğü sanılmaktadır. İlk gerçek dökümhane Çin’de (M.Ö. 1766-1122) Shang Hanedanı zamanında kurulmuştur. O günden 19. yüzyılın sonlarına kadar dökümcülerin sırları, aile grupları veya teşekkülleri içinde gizli tutulmuştur. Kazılarda ele geçen ilk heykeller altın, gümüş, bakır ve bronzdan döküm olarak yapılmıştır. Dökümcülüğün yaygınlaşması, imalatçılar arasında koordinasyon gerektirdi ve zamanla dökümcülük bir endüstri haline geldi. Bununla beraber günümüzde üretilen metal malzemelerin büyük bir kısmı madde (yoğurma) mamülü çok azı da döküm olarak kullanılmaktadır.

Metal dökümcülüğü, pekçok modern makina parçası ve vanta elemanları için çok önemlidir. Mesela bir traktörün ağırlığının % 50’den fazlası dökümdür. Otomobil motorunda ise bu % 90’ı aşar. Türbin ve jet motoru pervanesi yüksek hassaslık isteyen döküm parçalarıdır. Son 20 yılda üretilen demir ve çeliğin ortalama olarak onda biri döküm olarak kullanılmıştır. Bütün metal dökümcülüğün % 75’i gri (Camel Grafitli) dökme demiri şeklindedir. Onu çelik, dövülebilir demir, bakır alaşımları, Al, Zn alaşımları, Mg-Ni esaslı alaşımlar, Pb ve Ti dökümü takib eder. Eldeki tarihi bilgilere göre bakır alaşımları en az 6000 yıldır, gri demir 4000 yıldır dökülmektedir. Alüminyum yaklaşık 1900, nikel esaslı alaşımlar 1940 ve titan 1950 yılından beri dökülmektedir.

Döküm Usulleri

Kum kalıba döküm: En eski ve en çok kullanılan usullerden birisidir. Maliyetin düşük olması, çok farklı büyüklükteki parçaların dökülebilmesi tercih sebeplerinin başında gelir. Silika kum taneleri bir miktar su ve kil ilavesiyle birbirine bağlanır. Bu şekilde hazırlanan malzemenin belli bir mukavemeti, tokluğu ve geçirgenliği vardır. Dökülecek parçanın ağaç veya metal modeli hazırlanır. Döküm sırasında kısalma olacağı için modelin bir miktar büyük yapılması gerekir. Model bir kap içine konur ve etrafı kumla örtülerek modelin şeklini alması sağlanır. Model çıkarıldığı zaman kalıbın içi boşalır. Sıvı metal, döküldüğü zaman boşluğu doldurularak katılaşır. Kum kalıp bozularak parça çıkarılır ve temizlenir. Bu ürüne döküm denir. Bozulan kalıp kumları yeniden kalıp yapımında kullanılır. Bu usulde üretilecek her parça için kalıp yapma mecburiyeti vardır.

Hassas döküm: Balmumu veya plastikten yapılmış model oda sıcaklığında sertleşen refrakter çamurla kaplanır. Isıtıldığı zaman balmumu eriyerek uzaklaşır. Genellikle makinalarda imalatı zor olan karışık şekilli parçalar bu yöntemle üretilir. Dökümden sonra hemen hemen ilave bir işlem görmeden kullanılabilir. Diğer döküm usullerine göre yüksek boyutlu hassasiyet ve daha düzgün yüzey elde etme imkanı verir. Bu usul son yıllarda çok hızlı gelişme göstermiştir.

Kabuk kalıba döküm: Sıcaklıkla sertleşen bir plastik malzeme ısıtılmış model üzerine sıvanır. Sertleşen kabuk kalıbın yarısını meydana getirir. Kalıbın her iki yarısı hazırlandıktan sonra döküm yapılır.

Alçı kalıba döküm: Daha çok demir dışı metallerin şekillendirilmesinde kullanılan bir usuldür. Alçı kalıp Çin’de M.Ö. 3000-4000 yıllarında pirinç heykellerin dökümünde kullanılmaya başlanmıştır. Kum kalıp yöntemine göre daha pahalıdır; fakat boyutlu hassasiyetin ve yüzey düzgünlüğünün iyi olması sebebiyle günümüzde çok kullanılır. Dökülen parçaların ağırlıkları genellikle 10 kilogramın altındadır.

Seramik kalıba döküm: Hassas döküme benzer. Diğer hassas döküm usulleriyle üretilemiyecek kadar büyük boyutlu parçalarda veya parça sayısının çok az olduğu durumlarda tercih edilir. Hassas dökümden tek farkı kum kalıplama usulünde olduğu gibi kalıp malzemesinin yeniden kullanılabilmesidir.

Metal kalıba döküm: Bu usul, daha çok karmaşık şekilli, boyut hassasiyeti istenen ve çok sayıda dökülen parçaların üretiminde tercih edilir. Adından da anlaşılacağı üzere metal kalıp kullanılır. Kalıbın ısı iletkenliği iyi olduğu için taneli yapı elde edilir, mekanik özellikleri çok iyidir. Üretim hızı kum kalıp usülünden yüksektir. Karışık şekilli parçaların üretiminde de kullanılabilir.

Basınçlı döküm: Dökülecek sıvı metal, metal kalıba basınç altında doldurulur. Bu sayede hem üretim hızı artar, hem de karışık şekilli parçaların dökülmesi kolaylaşır.

Savurma döküm: Silindirik parçaların dökümünde kullanılır. Prensip olarak, sıvı metal kalıp içerisine merkezkaç kuvvet etkisiyle gönderilir. Kalıp ekseni düşey yatay veya eğik olabilir.

Sürekli döküm: Sıvı metal, dış yüzeyi soğutulan iki ucu açık bir kalıptan geçirilerek katılaştırılır. Metal, kalıbın bir ucundan sıvı olarak girer, diğer ucundan katı olarak çıkar.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Hasköy, Beyoğlu
2 yıl önce

halkının çoğu Taşkızak Tersanesi’nde ve onun etrafında bulunan tornacılık, dökümcülük işleriyle uğraşan atölyelerde çalışmaktadır. Bir kısmı da marangoz atölyelerinde...

Hasköy, Beyoğlu, Aynalıkavak Kasrı, Beyoğlu, Haliç, Haliç Tersaneleri, Osmanlı, Rahmi M. Koç Müzesi, Rum, Taslak, Yahudi, İstanbul
Hayati Hamzaoğlu
2 yıl önce

- Antalya), Türk sinema oyuncusudur. İlkokuldan sonra, kunduracılık, dökümcülük, kuyumculuk gibi değişik işlerde çalışan Hamzaoğlu, sanat hayatına 1953...

Hayati Hamzaoğlu, 15 Nisan, 1933, 1969, 1970 Antalya Altın Portakal Film Festivali, 2000, 5 Mart, Adana Altın Koza Film Festivali, Ağrı Dağı Efsanesi, Bir Çirkin Adam, Keşanlı Ali Destanı
Hagen
2 yıl önce

kasabası olarak kaldı. Bu tarihten sonra demir cevheri madenciliğinin ve dökümcülüğün önem kazanmasıyla çeşitli el sanatları gelişti. Brandenburg elektörü...

Hagen, Almanya, Brandenburg, Demir, Dortmund, Hagen-Altenhagen, Hagen-Bathey, Hagen-Berchum, Hagen-Boele, Hagen-Boelerheide, Hagen-Dahl
Honoré de Balzac
2 yıl önce

romanlar yazdı. Bunları değişik adlarla yazdı. Basımcılık, yayıncılık, hatta dökümcülük yaptı. Başarılı olamayınca tekrar edebiyata döndü. Edebiyat hayatında...

Honorݩ de Balzac, 1799, 1819, 1824, 1828, 1829, 1831, 1834, 1836, 1837, 1840
RuneScape
2 yıl önce

ederler. Agility: Üyelere özeldir, çeviklik. Mining: Madencilik. Smithing: Dökümcülük. Fishing: Balıkçılık. Herblore: Üyelere özeldir, iksir yapımı ve bitki...

RuneScape, Java, MMORPG, Taslak, Video oyunu
Horoztepe
2 yıl önce

tunç ve elektrondan yapılmış, metalürjinin kanıtı sayılabilecek kadar dökümcülükte ileri bir tekniğe ulaşmış, anılmaya değer çeşitli metalik materyeller...

Mandalay
6 yıl önce

dokuma, mayalı içki yapımı ve damıtma, yeşim taşı kesimi, pirinç ve bakır dökümcülüğü ile altın varak işçiliği başlıca sanayi kollarıdır. Ayrıca kibrit, ahşap...

Behçet Nacar
2 yıl önce

Türk oyuncudur. İstanbul Erkek Sanat Enstitüsü mezunudur. Asıl mesleği dökümcülüktür, ancak taksi şoförlüğü de yapmıştır. Taksicilik yaparken 1960'lı yılların...

Behçet Nacar, 1934, 1960, 1970, 7 Nisan, Erotizm, Film, Taksi, İstanbul, Figüran, İstanbul Erkek Sanat Enstitüsü