Ek (Türkçe Dilbilgisi)

Kısaca: Türkçede ekler, yapım eki ve çekim eki olmak üzere ikiye ayrılır. Türkçe sondan eklemeli bir dil olduğu için ekler Türkçedeki en önemli dil yapılarındandır. ...devamı ☟

} Türkçe'de ekler, yapım eki ve çekim eki olmak üzere ikiye ayrılırlar. Türkçe sondan eklemeli bir dildir.

Çekim ekleri

Çokluk eki

İsimlerin sayı bakımından çokluğunu bildirirler.

  • elmalar, çocuklar , öğrenciler.


Hal ekleri

- i, -e, -den, -de ekleridir.

  • Kitabı ver (belirtme hali)
  • Yola bak (yönelme hali)
  • Evden geliyorum (ayrılma hali)
  • Sıradan insanlarla işim olmaz.
  • Sudan sebeplerle yanıma gelme
  • Sende kaldı (bulunma hali)
  • Bunlar gözde çocuklardır.


İyelik ekleri

Eklendiği isimlerin kime ait olduğunu ifade eder.

  • Kitabım, kitabı, kitabı, kitabımız, kitabınız, kitapları iyelik eklerini, ismin başına benim, onun, bizim, sizin, onların zamirlerini getirerek bulabiliriz.


İlgi ekleri (tamlama ekleri)

"ın, in, un, ün" biçimindedir. Belirtili isim tamlaması kurar.

  • kapı†”n†”ın kol†”u , müdür†”ün, oda†”sı


Eşitlik eki

"-ca, -ce" biçimindedir.

  • Sence bu doğru mu?
  • Çocukça davranma


Ek eylem ekleri

İsim soylu sözcükler yüklem yapma göreviyle kullanılan eklerdir.

  • iyi†”y-im, iyi†”sin, iyi†”dir, iyi†”y-iz, iyi†”siniz, iyi†”dirler


Yapım ekleri

İsim ya da fiil kök veya gövdelerine gelerek onlardan başka isim ya da fiil türeten eklerdir. Yapım ekleri eklendiği sözcüğün anlamını da türünü de değiştirir. Her zaman çekim eklerinden önce gelir. Yapım eki almış bir sözcüğe türemiş sözcük ya da gövde denir. Eğer sözcük yapım eki almışsa basit yapılıdır sözcük çekim eki olsa da basittir.

İsimden isim yapan yapım ekleri (İİYE)



  • lık: kömür†”lük, göz†”lük , kulak†”lık †¦
  • lı: Şehir†”li , para†” , ağa熔 , baş†” †¦
  • sız: su†”suz, para†”sız, ev†”siz,
  • cü: göz†”, sanat†”çı, yol†”cu, simit†”çi,
  • ce: Türk†”çe İngiliz†”ce
  • daş: Çağ†”daş, arka†”daş, yol†”daş
  • üncü: ü熔üncü beş†”inci
  • msı: acı†”msı ekşi†”msi
  • cil: et†”cil ben†”cil insan†”cıl
  • şın: sarı†”şın
  • sal: kum†”sal kadın†”sal
  • ıt: yaş†”ıt
  • cağız: kız†”cağız çocuk†”cağız
  • cık: az-ı-cık küçük†”cük
  • tı: hırıl†” cıvıl†”


İsimden fiil yapan yapım ekleri (İFYE)



  • la: su-la, taş-la, uğur-la
  • al: çok-al, az-al, dar-al
  • l: doğru-l, sivri-l
  • a: kan-a, yaş-a, tür-e, boş-a
  • ar: yaş-ar, mor-ar, sarı-ar
  • da: fısıl-da, horul-dagürül-de
  • at: yön-et, göz-et
  • ık: geç-ik, bir-ik
  • ımsa: az-ımsa, benim-se,küçü(k)-mse
  • kır: fış†”kır, hay†”kır
  • an: ev†”len, rahat†”la
  • laş: şaka†”laş, der†”leş, çocuk†”laş
  • sa: su†”sa, garip†”se, önem†”se


Fiilden isim yapan yapım ekleri (FİYE)



Fiil kök veya gövdelerine gelerek isim yapan eklere denir:

  • ca: düşün†”ce, eğlen†”ce
  • ocak†”ecek: giyecek, yok†”ocak, a熔ocak
  • ak: yat†”ak, ka熔ak, dur†”ak,
  • ga: böl†”ge, bil†”ge, süpür†”ge,
  • gan: çalış†”kan, unut†”kan, kay†”gan
  • gı: sev†”gi, çal†”, as†”
  • gıç: bil†”giç, dal†”gıç, başlan†”gıç
  • gın: yor†”gun, bil†”gin, bez†”gin, bit†”gin
  • ı,i: yaz†”ı, öl†”ü, yap†”ı, çat†”ı, kok†”u, doğ†”u
  • ıcı†”ici: yap†”ıcı, gör†”ücü, al†”ıcı, sat†”ıcı,
  • ık†”ik: kes†”ik, a熔ık, gö熔ük,
  • ım†”im: say†”ım, se熔im, öl†”üm, öl熔üm
  • ın†”in: yığ†”ın, ak†”ın, tüt†”ün, ek†”in,
  • nç: gül†”ünç, sev†”inç
  • ıntı: kes†”inti, çık†”ıntı, dök†”üntü,
  • ır-er: gel†”ir, gid†”er, ok†”ur,
  • ış: otur†”, yürü†”y-üş,
  • ıt: ge熔it, yak†”ıt, öl熔üt,
  • ma: gülmeyi severim , konuşmayı bil.
  • mak: gelmek, gitmek
  • tı: belir†”ti, kızar†”


Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Türkçede ekler
6 yıl önce

Türkçede ekler, yapım eki ve çekim eki olmak üzere ikiye ayrılır. Türkçe sondan eklemeli bir dil olduğu için ekler Türkçedeki en önemli dil yapılarındandır...

Türkçe Dilbilgisi
6 yıl önce

Türkçe dilbilgisi, Türkçeyi meydana getiren ses, kelime yapılışı, kelime hazinesi, anlam değişmeleri, cümle kuruluşu ve yapısı gibi ögeleri inceleyip...

Dilbilgisi
2 yıl önce

Dionysos MÖ 1. yüzyılda Dilbilgisi Sanatı adıyla ilk dilbilgisi kitabını yazmıştır. MS 4. asırda Romalı Donatus'un yazdığı dilbilgisi kitabı, batıda yıllarca...

Dil bilgisi, Lehçe (dil bilimi), Dil bilimi, 1858, İskenderiye, Aristoteles, Osmanlıca, TBMM, Latin harfleri, 1928, Alfabe
İyelik eki
2 yıl önce

Bayrak Yayınları. Banguoğlu, Tahsin, (2007). Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yayınları ^ "iyelik eki." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü 1972. Türk Dil Kurumu....

Türkçe
2 yıl önce

eserinin dilbilgisi konusunda önemli bir yeri vardır. Bu kitapta Fransızca dilbilgisinin etkisi görülür. Cumhuriyet Döneminin ilk esaslı dilbilgisi kitabı...

Türkiye Türkçesi, Türkiye, Dil, Dilbilim, Ural-Altay Dil Ailesi, Diller, Türk, Osmanlıca, Arapça, Abide, Afganistan, Türk dili, Edebiyat, Orta Asya, Tatarca, Azerice, Türk Dil Kurumu
Bildirme eki
2 yıl önce

karıştırılmamalıdır. Bildirme eki veya bildirme koşacı, Türkçede yükleme kesinlik, belirsizlik, ihtimâl gibi anlamlar katan -dir eki. Türkçedeki dört ek-fiilden biridir...

Doğan Büyük Türkçe Sözlük
2 yıl önce

iktisat, edebiyat, felsefe, biyoloji, coğrafya, denizcilik, askerlik, dilbilgisi, fizik, kimya, madencilik, mantık, matematik, mitoloji, mûsıki, sinemacılık...

Doğan Büyük Türkçe Sözlük, 2005, Ahmet Hamdi Tanpınar, Askerlik, Biyoloji, Coğrafya, Denizcilik, Deyimler, Dilbilgisi, Edebiyat, Felsefe
Koşaç
2 yıl önce

Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi ^ "Olumsuzluk koşacı." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 18 Aralık 2012. Ek-fiil...

Koşaç, Dil, Taslak, İngilizce