Fadlullah-I Hurifi
Kısaca: Fadlullah-ı Hurifi Hurufilik denilen sapık yolun kurucusu. İsmi Fadlullah olup, babasınınki Abdurrahman’dır. Hurufi lakabı ve Tebrizi ismiyle de Ünlü olmuştur. 1340 (H.741) senesinde İran’ın kuzeyindeki Esterabad şehrinde doğdu. 1393 (H.796)’da Timur Hanın oğlu Miranşah tarafından öldürüldü. Aslen bir Acem Yahudisi olan Fadlullah-ı Hurufi, Karamita sapık fırkasının kalıntılarından olan Şeyh Hasan’ın yanında yetişti. Batıni daisi olan Hasan Sabbah’ın kurduğu İsmailiyye Devleti, 1256 (H. ...devamı ☟
Aslen bir Acem Yahudisi olan Fadlullah-ı Hurufi, Karamita sapık fırkasının kalıntılarından olan Şeyh Hasan’ın yanında yetişti. Batıni daisi olan Hasan Sabbah’ın kurduğu İsmailiyye Devleti, 1256 (H.654) senesinde Moğollar tarafından yıkılınca, Batıniler çeşitli yerlere dağılarak el altından sapık fikirlerini gizli gizli yaymaya çalıştılar. Batıni dailerinden Şeyh Hasan’ın talebesi olan Fadlullah Hurufi de bu sapık fikirlerin etkisi altında kalıp, İran’da Esterabad şehrinde gizlice küfrünü yaymaya başladı. Kendisine dokuz yardımcı bulup, nokta ilmi diye bir şey uydurdu. “Bu iş mübahtır, nokta çift geldi. Falan şey haramdır, nokta tek geldi!” gibi sözlerle insanları kandırmaya çalıştı. Harflere bazı manalar vererek bir takım işaretlerle anlaşılamaz bir şekilde olan Cavidan adlı kitabını yazdı. Kur’an-ı kerimdeki fadl kelimelerinin kendisine işaret olduğunu iddia edip, önce peygamberlik, sonra da tanrılık iddiasında bulundu. Bütün dinleri inkar ve İslamiyet ile alay etti. Haramlara mübah, nefsin arzularına serbesttir dediği için, sapık fikirleri kötü insanlar arasında çabuk yayıldı. Sözlerine sır deyip, gizli tutulmasını emretti. Sırları yabancılara açanları öldürttüğü bile oldu.
Hurufilik sapık yolunu yaymak için pekçok yer gezdi. Sonra Tebriz’i kendine merkez edindi. 1386’da İsfehan’da pekçok cahil kimsenin kendi yoluna girmesini sağladı. Kısa bir zamanda geniş bir çevreyi etkisi altına aldı. Fikirlerini zamanının önde gelen bazı kişilerine kabul ettirdi. Daha sonra Bakü ve Şemahi’ye gitti. Söylediği sözler ve yaymaya çalıştığı sapık fikirler Müslümanların itikadını bozup, fitnelere sebeb olduğu için Timur Hanın oğlu Miranşah tarafından yakalatıldı. Fikir ve düşünceleri İslam dinine aykırı bulunduğundan, Şeyh İbrahim’in fetvası üzerine, Timur Hanın emriyle oğlu Miranşah tarafından 1393 senesinde Esterabad’da idam edilerek öldürüldü. Tekkeleri dağıtıldı. Böylece İslamiyet, sapıkların tasallutundan kurtarıldı. Timur Han bu din ve ırz düşmanlarının yayılmasını önleyerek İslamiyete çok büyük hizmet etti. Bunun için sahte Bektaşi, yani Hurufi tarikatinin müridleri, Timur Hanı sevmezler ve daima kötülerler. (Bkz. Hurufilik)
Fadlullah-ı Hurufi, varlığın özünde temel ilke olarak sesin bulunduğunu kabul ediyordu. Ona göre ses, harfle “zuhur” eder; görünüş alanına çıkar. Bu temel fikrinin yanında birçok haramların mübah olduğunu söyleyen Fadlullah-ı Hurufi, Cavidan adlı eserinde, kurduğu yolun ana düşüncelerini sembol olarak kullandığı harflerle açıklamıştır. Altı forma olan Cavidan’ın bir forması Fadlullah-ı Hurufi tarafından Farisi yazılmış olup, geri kalan beş formasını talebelerinden bazıları düzmüştür. Nevmname, Arşname, Muhabbetname adlı eserlerinin yanında İskendername diye bilinen Farsça bir Divanı da vardır. Hurufiler tarafından Fadlullah’ın eseri olan Cavidan’a şerhler yazılmıştır. Hakikatname, Mahşername, Mukaddemet-ül-Hakayık, Aşkname, Viran Abdal Risalesi, ahiretname, Risale-i Fadlullah, Risale-i Bedreddin, Risale-i Nokta, Risale-i Huruf, Türabname gibi altmış kadar kitap Cavidan’ın şerhleridir. Bunların hepsi, insanları; Allahü tealayı inkara ve İslam dinini ortadan kaldırmaya, Fadlullah’a tapınmaya sürüklemektedir. Bütün sapık fırkalardan daha kötü oldukları bilinen Hurufiler, İslam ahlakını temelinden yıkmakta, İslamiyeti hiçe saymakta, sefahatı, içkiyi ibadet yerine koymaktadırlar.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Bu konuda henüz görüş yok.
