Glikojen

Glikojen Alm. Glykogen (n), Fr. Glycogene (m), İng. Glycogen. Bitkisel nişastaya benzeyen, insan ve hayvanlarda depo halinde bulunan, “hayvan nişastası” olarak da bilinen bir polisakkarit. Çok sayıda (3000-60.000 kadar) glikoz meydana gelir. Genel formülü; (C6H10O5)n şeklinde gösterilir. Nebati nişastaya oranla daha dallanmış haldedir. Glikojen, canlıların karaciğerinde % 3, kas etinde % 0,2 depo halinde bulunur. Karaciğer, ağırlığının % 20’si kadar glikojeni depolayabilir. En çok atların kaslarında, soğukkanlı hayvanlarda (balık, kurbağa, salyangoz vs.) bulunur. Canlıda glikojen depolanması, kandaki glikozun miktarıyla doğrudan doğruya alakalıdır. Depo halindeki karbonhidrat ihtiyacının ifade ettiği gibi, fazla glikojen karaciğerde depo edilir. Bir insan hızlı hareket ettiği zaman, kandaki glikoz miktarı düşer. İşte bu durumda karaciğerdeki glikojen glikoza dönüşür ve kana geçerek hücrelere kadar gider. Çok yenilen yemeklerden sonra, kanda glikoz çoğalırsa, acele olarak fazla glikoz karaciğer glikojeni olarak depo edilir. Hazmedilebilen bütün karbonhidratlar glikojene dönüşebilir. Protein de glikojene dönüşebilir. Yağ glikojene dönüşemez. Fakat glikojenin dönüşmesinden yağ teşekkül eder. Karaciğerde glikojenin parçalanması hormonal kontrol altındadır. Sinirlerin gergin olduğu zamanda, adrenalin hormonu, adrenalin bezi tarafından salgılanır ve glikojenin glikoza dönüşümünü hızlandırır. Bazı pankreas hücreleri tarafından salgılanan diğer hormon, glikojenin glikoza dönüşümünü tahrik eder. Kaslarda depo edilen glikojen, glikoza parçalanamaz. Enerji meydana getirmek için kas hücreleri tarafından parçalanan glikojen, pyruvate dönüşür.

Bazı irsi durumlar vardır ki, bir kimsede glikojeni parçalamak için gerekli olan bir veya daha fazla sayıda enzimlerin eksikliği vardır. Bu durumda glikojen, karaciğer, kalp ve diğer kaslarda toplanabilir. Bu haldeki kimseye glikojen depolayan hasta denir.

Glikojen, suda nişastadan daha iyi çözünür ve çözelti zamk halini almaz. İyot ile kırmızı-kahve rengine kadar değişen renk verir. Fehling çözeltisi ile reaksiyon verir. Glikojen, bitkilerde bulunmaz. Yalnız mantarlarda ve tatlı mısırda bulunduğu bildirilmektedir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi