Türkçe Bilgi: Gümüşhane tarihi

Gümüşhane bölgesinin ilk sakinleri M.Ö. 2-3 bin yıllarında Orta Asya’dan gelen Oğuz kabileleridir. Hititler, Asuriler bu bölgeye hakim oldular. Sonraları Hun ve Peçenekler, bölgeyi ele geçirdiler. M.Ö. 6. asırda Persler, bütün Anadolu gibi bu bölgeyi de istila ettiler.Makedonya Kralı İskender, Persleri yenerek Anadolu’yu ele geçirdi. İskender’in ölümünden sonra bu bölge, Pers asıllı Ermenilerle yine Pers asıllı Yunanlaşmış (Yunanca konuşan) Pontus Krallığı arasında el değiştirdi. Roma İmparatorluğu, Pontus Krallığını yenince, Roma’ya bağlandı. M.S. 395 senesinde Roma ikiye bölününce, bütün Anadolu gibi Gümüşhane civarı da Doğu Roma’nın (Bizans) payına düştü. Bu bölgenin en mühim meskun mahalli “Paybert, Papert” denilen Bayburt şehriydi. Bu bölge Bizans ile Sasaniler arasında ihtilaf konusu olmuş, Ermeniler, Bizanslılar, bazan da İranlılarla işbirliği yapmışlardı. 1055’te Türk Hakanı Tuğrul Bey ve komutanlarından İbrahim Bey bölgeyi fethetti. Tuğrul Bey, Türkmen oymaklarını buralara yerleştirdi. Selçuklular bu bölgeyi kendilerine bağlı Danişmendoğulları ve Saltukoğulları arasında paylaştırdı. Birinci Haçlı Seferinde Anadolu Selçuklu Devleti sarsıntı geçirmiş ve 600 bin kişilik Haçlı ordusu karşısında bazı bölgelerden geri çekilmek zorunda kalmıştı. Bu arada Gümüşhane’nin bir kısmını da Haçlı ordusu ele geçirdi.

1204’te Trabzon’da kurulan Bizans İmparatorluğu (Komnenoslar) bir ara bölgeyi ele geçirmişse de, Danişmendoğlu Melik İsmail, geri aldı. Danişmendoğulları ortadan kalkınca, Erzurum Selçuklu Meliki Tuğrul Şah ile oğlu Cihan Şah, 13. asır başında bölgeyi imar etiler.

On üçüncü asrın sonlarında Anadolu, İlhanlıların hakimiyetine girince, Gümüşhane ve çevresi de bu devletin eline geçti. Daha sonra bölgeye Celayirliler, Eratnaoğulları, Kadı Burhaneddin ve Akkoyunlular hakim oldu. Fatih Sultan Mehmed Han, Otlukbeli Savaşında Uzun Hasan’ı yenerek, bölgeyi Osmanlı topraklarına kattı (1473). Yavuz Sultan Selim Han, 1514’te bütün bölgeyi kesin olarak Osmanlı Devletine bağladı. Kanuni Sultan Süleyman Han, İran Seferi sırasında Harşit Çayı kenarında mola verdi. Buranın güzelliğine hayran kaldı ve bölgede gümüş madeni olduğunu öğrenince, buraya şehir kurulmasını ferman buyurdu. Böylece Gümüşhane şehrinin temelleri atılmış oldu.

Gümüşhane ve civarı, 1473-1828 arasında çok sakin bir devir yaşadı. Bu zaman içinde sadece 1553’te Şah İsmail Safevi’nin oğlu Şah Tahmasb bu bölgeye bir akın tertib etmişse de Kanuni Sultan Süleyman Han, İran Seferi ile doğu bölgesini yeniden Osmanlı hakimiyetine aldı. 1828 Türk-Rus savaşında bu bölgeye kadar gelen Rusları, Osmanlı ordusu yenince, Ruslar geri çekildi. Birinci Dünya Harbinde 19 Temmuzdan 28 Şubat 1918’e kadar 1 sene 7 ay 10 gün Gümüşhane’yi işgal eden Ruslar, çekilirken yerlerini Ermenilere bıraktılar ve onlar da çok katliam yaparak pekçok Türkü öldürdüler, birçok bina ve tarihi eserleri yakıp yıktılar.

Önceleri Trabzon’a bağlı sancak olan Gümüşhane, Cumhuriyet devrinde bütün sancaklar (mutasarrıflıklar) “vilayet- il” yapılınca, Gümüşhane de vilayet merkezi olmuştur. Gümüşhane’nin eski tarihini aydınlatacak hiyeroglif yazılar Altıntepe’de bulunmuşsa da, henüz okunamamıştır. Dedekorkut Hikayelerinde yer alan hadiselerin çoğu Kelkit Vadisinde geçmektedir.

Gümüşhane Tarihi

Gümüşhane Tarihi Hakkında Detaylı Bilgi

Görüşler ve Yorumlar