Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükûmeti

Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükumeti (Osmanlıca: Cenub-ı Garbi Kafkas Hükümet-i Muvakkate-i MilliyesiMustafa Budak, İdealden Gerçeüğe: Misak-ı Millí'den Lozan'a Dış Politika, Küre Yayınları, ISBN 975-6614-05-6, s. 31-32.) veya Kars Cumhuriyeti Kelebek ömürlü cumhuriyet (Türkçe). Erkan Karagöz. 17-18 Ocak 1919 tarihleri arasında gerçekleştirilen Büyük Kars Kongresi'nin sonucunda kurulan ve 12 Nisan'da İngilizlerin Kars'ı işgal etmeleriyle son bulan gaçici hükumet. Elviye-i Selase'nin tamamını kapsamakta birlikte Kars (hükümet merkezi), Batum, Ahıska, Ahılkelek, Artvin, Ardahan, Acara, Posof, Çıldır, Göle, Oltu, Karakurt, Sarıkamış, Karapınar, Kağızman, Kulp, Iğdır, Serdarabat, Aralık, Nuraşen, Nahcivan, Culfa ve Orduabat gibi yerleri kapsamaktaydı.Budak, A.g.e., s. 175. (Ahmet Ender Gökdemir, Cenub-i Garbi Kafkas Hükümeti, Ankara, 1989) İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Somerset Arthur Gough-Calthorpe tarafından kaldırılmıştır. ==TarihiKuruluşu 9 Ekim 1918'de Ahıska Hükümet-i Muvakkatası, 3 Kasım'da Aras Türk Hükümeti, 5 Kasım'da Kars İslam Şurası kurulmuştur. 15 Kasım'da Birinci Kars Kongresi düzenlenmiş ve sekiz kişilik Muvakkat Heyeti seçilmiştir. 30 Kasım'da İkinci Kars Kongresi (Kars İslam Şurası Büyük Kongresi) düzenlenmiş ve Millí Şura Hükümeti kurulmuştur. Aras ve Ahıska'daki hükümetlerini birer şubesi sayarak Millí Şura Hükümetine katılmıştir. I. Dünya Savaşı sonunda 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi, Osmanlı Devleti ordusu birliklerinin Güney Kafkasya'dan çekilmesini öngörmüştür. Osmanlı Devleti bu hükme uyarak 4 Aralık 1918 tarihinde askerlerini 1877 yılından önceki Rusya sınırına aynı uzaklıktaki yere çekecektir. Fakat Kars'tan askerlerini 2 ay sonra çekme kararı almıştır. Bu kararın nedeni halkın bölgede bir hükümet kurmasına zaman vermektir. Çünkü askerlerin geri çekilmesi ile Elviye-i Selase denen Kars, Batum ve Ardahan, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti işgaline açık bir hale gelecektir. Bunun üzerine 29 Ekim 1918 tarihinde Ahıska ve Ahılkelek çevresinde Ahıska Hükümet-i Muvakkatası (Ahıska Geçici Hükümeti), 3 Kasım 1918 tarihinde Emir Bey Ekberzade başkanlığında, merkezi Iğdır olmak üzere Araş Türk Hükümeti ve 5 Kasım 1918'de Kepenkçi Emin Ağa ve Piroğlu Fahreddin Bey başkanlıklarında merkezi Kars olmak üzere Kars İslam Şurası kurulmuştur. 30 Kasım 1918 tarihinde Kars'ta toplanan kongrede bu üç hükümet Kars Millí İslam Şurası Merkez-i Umumisi adı altında birleşmiştir. Başkanlığına Cihangirzade İbrahim Bey seçilmiştir. Milli Mücadele'de Elviye-i Selase (Türkçe). ATAM. 60 yöresel temsilcinin katıldığı Ulusal ve Yerel Kongreler Kronolojisi (Türkçe). TBMM. bu kongre ile Kars, Oltu, Kağızman, Igdır, Sarıkamış, Ardahan ile Türkler veya Müslümanların yaşadığı Ahılkelek, Ahıska ve Batum gibi şehirlerde yaşayan halk örgütlenmiştir. W.E.D. Allen, P. Muratoff, "Caucasian Battlefields", Cambridge, 1953. 17 Ocak 1919 ve 18 Ocak 1919 tarihlerinde Dr. Esat Oktay Bey başkanlığındaA. Ender Gökdemir, Cenub †“ i Garb †“ i Kafkas Hükumeti, Ankara,1998, s. 90. Kars'ta toplanan kongereye 131 temsilci katılmış ve kongrede Kars Millí İslam Şurası'nın adı Cenub-i Garbí Kafkas Hükumet-i Muvakkata-i Milliyesi (Güneybatı Kafkasya Milli Geçici Hükümeti) olarak değiştirilmiştir. Başkanlığına yine Cihangirzade İbrahim Bey seçilmiştir. Bu geçici hükümet, 18 maddeden oluşan anayasası ve yeşil ve kırmızı zemin üzerinde bulunan ay-yıldızlı bayrağı kabul edip; 12 üyeli bir bakanlar kurulu ve halkın oyu ile seçilen 131 milletvekilli bir parlamento kurmuştur. 25 Mart 1919 tarihinde bu meclis Cenub-i Garbí Kafkas Hükümet-i Cumhuriyesi adını almıştır.H. Pehlivanli, "The Post Armistice situation on South-West Caucasia" in "Kars and Eastern Anatolia in the Recent History of Turkey", Ankara, 1994. Hükümet Kars'ın dışında Artvin, Ardahan, Batum, Gümrü, Sarıkamış, Nahcivan, Ordubad ve Iğdır'ı sınırları içinde saymıştır.

Yıkılışı

Bölgede bulunan İngilizler, yerel hükümetin çalışmalarına bir süre göz yumdular. Ancak 13 Nisan 1919'da Kars'ı işgal ederek hükümetin varlığına son verdiler. Hükümetin 12 üyesini tutuklayarak önce Batum'a, sonra da Malta'ya sürdüler. İngilizlerin Ermenilere devrettiği Kars, 1920 sonbaharında Kazım Karabekir komutasındaki Türk birliklerinin bölgeyi ele geçirmesine kadar bir buçuk yıl işgal altında kaldı.

Malta Sürgünü

Malta'ya sürgüne gönderilen isimler aşağıdaki gibidir.

}

==Not}Ayrıca Bakınız== * Brest Litovsk Barış Antlaşması * Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi * Gümrü Antlaşması * Kars Antlaşması * Malta Sürgünleri * Kurtuluş Savaşı * Kurtuluş Savaşı kronolojisi

Kaynaklar

Vikipedi

Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükûmeti

Yıkılışı

Malta Sürgünü

}

Kaynaklar

Güneybatı Kafkas Geçici Hükûmeti

Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti

Türk Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti

Türk Kurtuluş Savaşı

I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Cepheleri

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti

Sabirler

Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükûmeti