Hakas Muhtariyeti
Kısaca: Güneydoğu Sibirya’daki Krasnoyarsk bölgesinde Rusya Federasyonuna bağlı bir Türk muhtar bölgesi. Yenisey Irmağının yukarı kesimindeki geniş Minusinsk Havzasının batısında yer alır. ...devamı ☟
Hakas bölgesinde Kırgız kökenli Türk boyları yaşar. Bu boylar için M.Ö. 2. asırda ilk defa Çinliler, bu ismi kullanmışlardır. Kırgızlar (Hakaslar) M.S. 4. asra kadar Çinliler ile yakın ilişkide bulundular. Altıncı asırda Göktürkler ile uzun süren savaşlar yaptılar. Sekizinci asırda Yenisey Irmağı boylarından Sibirya’ya kadar uzanan bozkırlarda yarı bağımsızlıklarını kazandılar. Cengiz Han döneminde Kırgızların yaşadığı bölge Moğol eyaleti oldu. On altıncı asırda dağılan Kırgız boyları, Kalmuk-Oyrat Hanlığına vergi vermek mecburiyetinde kaldılar. Ondokuzuncu asırda Rus Çarlığının sömürgesi haline gelen bölgede verimli topraklar Ruslara dağıtıldı. 1917 devriminden sonra Yenisey Türkleri ve Minisun Tatarları Hakas adını kabul ederek, M.Ö. 2. asırdan beri ayrı bir millet oldukları tezini ortaya attılar. Yaşadıkları bölgeye Hakasya ismini verdiler. 1930’da Hakas Özerk Bölgesi kuruldu. Eski Sovyetler Birliğinin 1991’de dağılmasından sonra Rusya Federasyonuna bağlı bir muhtar bölge olarak kaldı.
Yüzölçümü 61.900 km2 olan bölge topraklarını Yenisey Irmağının kollarından olan Abakan Irmağı ve kolları sular. Abakan Irmağı Vadisinin güneyinde Batı Seyan Dağları yer alır. Bu dağ grubunun en yüksek noktası Karagoş Dağıdır (2930 m). Kuzeyinde ise Abakan ve Kunetsk Alatau Dağları vardır. Bu dağların en yüksek noktası ise 2178 m ile Verhni Zub Dağıdır.
Kapalı bir havza görünümünde olan bölgede sert ve kurak bir iklim hakimdir. Bu yüzden alçak kesimler bozkırlar ve bozkır ormanları ile kaplıdır. Dağlarda çam, köknar ve ladin ağaçlarından meydana gelen ormanlar yer alır. 1954 senesinden sonra çayırların büyük kısmı tarıma açılmıştır.
Bölge nüfusu 575.000 civarındadır. Bu nüfusun % 11’ini Hakaslar, % 79’unu Ruslar meydana getirir. Başşehri Abakan’dır. Hakaslar tarih boyunca 1917 devrimine kadar küçükbaş hayvan besiciliği ile tanınmış göçebe bir Türk boyu idi. Hakas adıyla anılan Türk boyları Sapaylar, Kaçinler, Koyballar, Beltirler ve Kızıllardır. Bölgede 269 ortaokul, 7 teknik okul, 1 üniversite vardır.
Bölge ekonomisinde hayvancılık önemli yer tutar. Koyun ve keçi besiciliği yaygın olarak yapılır. Alçak kesimlerde uygulanan sulama projeleri ile tarım alanları arttırılmıştır. Başlıca tarım ürünleri buğday, yulaf, patates ve darıdır. Ruslar bölgeye yerleştikten sonra bakır madenleri bulunmuş ve işletilmeye başlanmıştır. Abhaza ve Teya’da zengin demir, yukarı Çulım’de altın, Çernogorsk’ta kömür Askız’da barit yatakları vardır ve işletilmektedir. Ayrıca bölgede molibden, tungsten-bakır, yatakları vardır. Ormanlar önemli kereste kaynağıdır. Yenisey Irmağı üzerine yaptırılan hidroelektrik santrali sanayi için gerekli elektriği sağlar.
Bu konuda henüz görüş yok.
