salon” b. yönetim bölümünde Halkevi başkanının, sekreterinin ve Halkevinin çeşitli kollarına ait bürolar içeren “idari kısım” c. partiye ait odalar bulunan “parti kısmı” d. eğitim bölümünde halkın okuma alışkanlığını artıracak “kütüphane” e. çeşitli kursların verildiği “derslikler” f. halkın spor yapabileceği açık veya kapalı “spor alanı” g. Atatürk’ün veya çeşitli devlet büyüklerinin kent ve kasabaları ziyaretleri sırasında kalabilecekleri bir “konaklama” h. bazı yerlerde yapılan “müze” Halkevi binalarında zemin katları dışarı doğru açılmış, birçok yerden girişler verilmiş, dışarı ile bağlantısı kesilmemiştir. Salonlardan bahçeye, avluya veya bir terasa çıkılarak dış mekanlarla ilişki sağlanmıştır. Giriş kapısı oldukça sade, dikkat çekici değil, zaman zaman içeriye doğru çekilmiş bir yapısı vardır. Her bir mekan için ayrı girişler verilmiştir. Halkevi binalarının yerleştirilmesinde özellikle giriş kısmının önünde bir alan bırakılmasına özen gösterilir. Burası bazen bir “meydan”, bazen de bir “avlu” olarak tanımlanır. Bu alanın halkın burada toplanıp, liderlerin konuşmasını dinlemeleri için bırakılmış olduğu yarışma raporunda belirtilir. Halkevi programında tüm bunların yanı sıra sıkça görülen diğer bir eleman, “balkon” dur. Liderlerin çeşitli nutuklarını bu balkonlardan yaptıkları görülür.
• Plan yaklaşımları
“L “ plan şeması en çok görülen plan tipidir. Biri salon, diğeri idari kısımdan oluşan birimler birlikte bir iç bahçeyi tanımlarlar. Bu plan şemasına Çankırı, Kadıköy, İzmir … gösterilebilir. Bu plan tipinin dışında “I”, “T” ve “U” plan tipleri de görülür.
İZMİT HALKEVİ
• Kuruluşu
İzmit Halkevi 24 Haziran 1932 Cuma günü sayıları 32’e ulasan Halkevlerinden biri olarak 8 şube ile açılmıştır. İlk yıllarda İzmit Halkevi binası olmadığı için Halkevinin şubelerinin CHP binasında çalışmasına karar verilmiştir. Yine yer sorunundan ötürü CHP il idare Heyeti Necati Bey Okulunun Halkevine tahsis edilmesine karar vermiş ve arkasından Necati Bey Okulunun tamamının Halkevine ayrıldığı bildiren Parti kararı yayınlanmıştır. Bu tarihten itibaren İzmit Halkevi kendi binasına kavuşana kadar temsiller konferanslar, balolar vs. Necati Bey Okulu Halkevi salonunda yapılmıştır. İzmit halkevinin şubeleri açıldığı ilk günden itibaren yer sıkıntısı yaşamıştır, bir süre sonra yeni bir yerleşim birimine ihtiyaç duyulmuştur. Halkevi binaları iktidarın damgasını Cumhuriyet meydanları ile kent merkezine vuran yapılardır. Hükümet konağı ile Halkevi binaları erkin varlığını ve gücünü temsil eder. Protokolde validen sonra Halkevi Başkanı geldiği gibi şehirde de vilayet konağından sonra en önemli yapı olarak Halkevi binası olarak gösterilmiştir. Halkevi binalarından Cumhuriyeti temsil etmeleri beklenmiştir. Dolayısıyla halkevlerinin şehir içindeki konumu çok önemlidir. Deniz kıyısına yapılacak olan Halkevi binası ile o zamana kadar imar edilmemiş olan sahilinde önem kazanacağı ve bundan sonra yapılacak binaların ve yollarında Halkevi binasına göre yapılacağı ifade edilmiş ve amaçlanmıştır.
• Halkevi binası
Her ne kadar tüm etkinliklerin yapılabileceği yeni bir mekan fikriyle projeye başlanılmışsa da, istenilen sonuca ilk etapta ulaşılamamıştır. Kütüphane, sergi ve müze salonu, tiyatro salonu, … gibi mekanların kullanıma açılması ilerleyen dönemlere sarkmıştır. Yapıyla ilgili en çok eleştirilen ve tartışılan konu, cephede görülen kuledir. Kulenin hangi amaçla yapıldığı anlaşılamamıştır. Kuleyle ilgili çeşitli olasılıklar öne atılmıştır. Bu olasılıklara göre bu kule ya İzmit’in en eski saat kulesine atıf olarak yapılmış ya da güvercinlik olarak yapılmıştır. Ancak kulede bir saate rastlanmaması ilk görüşü çürütmektedir. Hakim olan düşünce ise kule salt bir işlev için değil sembolik amaçla yapılmıştır. Halkevi kulesi bir fabrika silosuna da benzetilmiştir. Bu silolara bir sanayi şehri olan İzmit’te sık rastlanmaktadır. Ancak asıl sebep İzmit Halkevi arşivinde bulunan projelerde ortaya çıkmıştır. Bulunan projelerde, burasının deniz feneri olduğu ve burası için bir aydınlatma projesinin çizildiğine dair belgeler vardır. Bir diğer dikkat çekici yapı unsuru ise çift kollu barok tarzında merdivendir. Barok tarzında olmasına rağmen tasarımındaki sadelik ve kullanılan mermerin detayı oldukça moderndir. Bugün binada yer yer değişiklikler yapılsa da, merdiven korunmaktadır. == * Durukan, Ayşe.Cumhuriyetin çağdaşlaşma düşüncesinin yaşama ve mekana yansımaları: Halkevi binaları örneği. Doktora Tezi.İstanbul Teknik Üniversitesi, 2006. * Kaya, Berna.Bir halk eğitim kurumu olarak İzmit Halkevi. Yüksek Lisans Tezi.Sakarya Üniversitesi, 2008.
