Hasan Bin Zeyyid ''(El-Dâî’kebîr Hâlife)''

El-Dai’Kebir Halife Hasan bin Zeyyid Tam adı: El-Ḥasan ibn Zeyyid ibn Muḥammed ibn Ismā‘il ibn el-Ḥasan ibn Zeyyid bin Hasan el-Mucteba bin Ali el-Murteza (; ö. 6 Ocak 884), el-Da‘i el-Kebir (, "En büyük davetçi"), Ali el-Murteza'nın neslinden olup Taberistan'daki Alaviler Zeydi Hanedanlığı'nın kurucusu olmuştur. Deylem-Taberistan-Gürgan bölgesi ve Türkistan'da "El-Dai’Kebir Halife – İmam Bil’Hakk" namıyla ün salmıştır. Aleviler’in Taberistan’da yayılmaları Hicri 98 / M. 717 yılında “Yezid bin Mühelleb” Taberistan, Cürcan ve etrafındaki şehirleri feth ettikten sonra bu muhitlerde Abbasiler’den El-Mansur devrine kadar sürekli olarak kırk sene boyunca Alevilik propagandaları yürütüldü.

Mecusi-Sinbad’iyye fırkasının zuhuru

Hicri 138 / M. 756 yılında ise Sinbad (Sünbad/Sonpath) adındaki bir Mecusi İslam akideleri üzerinde bozguncu etkiler yaratan ve pek çok kişiyi peşinden sürükleyen yeni bir mezhep ortaya attı.

Sekizinci asrın sonlarında Taberistan'daki Alevilik fa'aliyetleri

M. 785 yılında “Ali Zeyn el-Âb’ı-Din’in torunu Hasan bin Zeyd’ul-Alevi” Taberistan’da “Hanedan-ı Ehl-i Beyt” namına Alevilik faaliyetlerine başlamış ve “Rüstemdarlar’dan Feridun’un oğlu Badüsyan” da dahil olmak üzere etrafına pek çok itibar sahibi soyluları çekmeği başarmıştı. El-Dai’Kebir Halife – İmam Bil’Hakk “Hasan bin Zeyyid” İsyanı Dokuzuncu asrın sonlarına yaklaşıldığı devirlerde Abd’ul-Lah bin Tahir’in Oğlu Muhammed’in dirliği olan Deylem-Taberistan kıt’ası, onun namına “Cabir bin Harun” adındaki Hristiyan katibi tarafından yönetilmekteydi. Bu adamın yaptığı mezalime tahammül edemeyen Taberistanlılar, Aleviler’den bir önderin etrafında teşkilatlandılar. Bu yeni önderin daha deneyimli olan ve Cürcan’da yaşayan Hasan bin Zeyyid’i tavsiye etmesi üzerine ise, harekatı yönetmek için Zeyyid’i Taberistan’a davet ederek “El-Dai’Kebir Halife ve İmam Bil’Hakk” ünvanı ile Hicri 250 / M. 864 yılının Ramazan ayında kendisine biat ettiler. Bu gelişmeler neticesinde Abbasiler’in Taberistan valisi olan “Süleyman bin Tahir” firar etmek zorunda kaldı. Etrafa mektuplar yollayan “Hasan bin Zeyyid” bu muhitlerdeki halkı kendisine biat etmeğe davet etti. Müluk Bavendiyye’den “Şehriyar” bu davete icabet edenlerin başında gelmekteydi.

Kaynaklar

Vikipedi

Hasan Bin Zeyyid ''(El-Dâî’kebîr Hâlife)''